Hatutan.com, (11 Marsu 2022), Dili-Inforasaun kona-bá remodelasaun ne’ebé atu halo husi Primeiru-Ministru (PM) Taur Matan Ruak, iha tempu badak ne’e, sai ona diskusaun interesante ida iha públiku.
Notísia iha Relasaun: Remodelasaun “Saugate” no Laiha Benefísiu Ba Povu

Reuniaun KM. Foto/media KM
Remodelasaun ala Taur Matan Ruak nian iha tinan ikus mandatu VIII Governu Konstitusionál ne’e hamosu mós dúvida iha sosiedade no públiku. Basá remodelasaun ida-ne’e tuir espetativa husi Reitór Univeridade da Paz (UNPAZ), Adolmando Amaral no sosiedade sivíl ONG Lalenok ba Ema Hotu (LABEH), Cirsthoper Hendry Samson, katak benefísia de’it klase polítiku sira ne’ebé ukun, maibé povu kontinua la hetan nia benefísiu.
Fontes besik iha Gabinete Primeiru-Ministru (PM) Taur Matan Ruak, ne’ebé husu atu labele públika nia identidade informa katak, remodelasaun ne’e serta ona, maibé tanba Governu ne’e forma husi partidu rua; KHUNTO ho PLP no partidu FRETILIN mai hametin liu-tán alias reforsa, maka Primeiru-Ministur nudár mós Prezidente Partidu Libertasaun (PLP) tetu ho koidadu tebes atu labele iha implikasaun negativu ba estabilidade Governativa.
Tuir fontes ne’e katak, tanba PM Taur Matan Ruak tetu ho koidadu tebes iha kontestu relasaun polítika entre partidu tolu; PLP, KHUNTO ho FRETILIN, maka posibilidade boot liu, PM Taur sei troka membru Governu sira ne’ebé partense ba PLP.
“Membru Governu husi partidu FRETILIN kala iha na’in-ida de’it, maka atu remodela. Ba partidu KHUNTO laiha. Maiória troka membru Governu husi PLP nian,” informa fontes ne’e ba Hatutan.com iha Dili, Sesta (11/03/2022).
Maske nune’e, fontes ne’e seidauk bele fó sai naran membru Governu sira husi PLP nian ne’ebé mak fiksu ona tama iha lista remodelasaun.
Notísia iha Relasaun: Remodelasaun, Salvadór ho Cárceres Nonook, Joaquim Submete ba Desizaun no Gil Oan Soru Prontu Sai
Husi sorin seluk, lista naran membru Governu ne’ebé Hatutan.com asesu no sai ona segredu públiku tama iha remodelasaun maka hanesan; Sekretária Estadu ba Igualdade no Inkluzaun (SEII), Maria José da Fonseca Monteiro de Jesus, Sekretáriu Estadu ba Asuntus Kombatentes Libertasaun Nasionál (SEAKLN), Gil da Costa Monteiro “Oan Soru”, Vise-Ministra Solidariedade Sosiál no Inkluzaun (VMSSI) Signi Chandrawati Verdial, Vise-Ministru Saúde (VMS), Bonifácio Mau Coli dos Reis, Vise-Ministra Finansas (VF), Sara Lobo Brites, Ministru Obras Públikas (MOP), Salvadór Soares dos Reis Pires, Ministru Justisa (MJ), Manuel Cárceres da Costa, Ministru Finansas (MF), Rui Augusto Gomes, ho Ministru Koordenadór Asuntu Ekonómiku (MKAE), Joaquim Amaral.
“Planu inísiu maka naran sira-ne’e duni, maibé bainhira PM Taur halo tiha ejersísiu polítika lubun ida no tetu ho situasuan polítika rai-laran no estabilidade Governativa, maka posibilidade liu membru Governu husi FRETILIN kala sei hasai na’in-ida dka na’in-rua, husi partidu KHUNTO kuaze laiha, maibé sei hasai barak liu membru Governu husi PLP rasik,” fontes ne’e tenik hodi refere ba naran membru Governu sira ne’ebé tama iha lista remodelasaun ne’ebé sai ona konsume públiku iha loron hirak liubá.
Membru Governu husi PLP nian ne’ebé simu ona karta husi Primeiru-Ministru atu halo rejignasaun maka hanesan Ministru Justisa (MJ), Manuel Cárceres da Costa, Ministru Obras Públika (MOP), Salvadór Soares dos Reis Pires, Vise-Ministru Saúde (VMS), Bonifácio Mau Coli dos Reis, Vise-Ministra Solidariedade Sosiál no Inkluzaun (VMSSI) Signi Chandrawati Verdial, Sekretária Estadu ba Igualdade no Inkluzaun (SEII), Maria José da Fonseca Monteiro de Jesus, no Sekretáriu Estadu ba Asuntus Kombatentes Libertasaun Nasionál (SEAKLN), Gil da Costa Monteiro “Oan Soru” atuál Vise-Prezidente Partidu CNRT.
Informasaun seluk ne’ebé Hatutan.com asesu katak ba pozisaun Ministru Justisa nian sei nomeia fali kuadru PLP Pedro Apariçio Guterres atuál advogadu privadu, membru Parlamentu Nasionál husi Bankada PLP, Abel Pires sei ba fali okupa pozisaun nudár Ministru Obras Públiku, ba kargu Vise Ministra Solidariedade, Sosiál no Inkluzaun (VMSSI) sei nomeia fali Filipe da Costa, atuál Koordenadór Gabinete Apoiu Sosiedade Sivíl, Vise Ministru Saúde sei okupa fali husi Nilton Tilman, mediku espesialista ida, prezidente interinu PLP, Abrão José Freitas “Mate-Restu” sei assume hikas pasta Sekretáriu Estadu ba Asuntus Kombatentes Libertasaun Nasionál (SEAKLN), ema ne’ebé atu troka Vise Ministra Finansas, Sara Lobo Brites, maka Azevedo Marçal, no naran ba troka Sekretária Estadu ba Igualdade no Inkluzaun (SEII) sei iha faze diskusaun internal PLP nian.
Iha Faze Diskusaun Internal PLP

Prezidente Interinu PLP, Abrão José Freitas “Mate-Restu”. Foto/Media PLP
Prezidente Interinu PLP, Abrão José Freitas “Mate-Restu” ne’ebé Hatutan.com kofirma liuhusi telefónika hateten, remodelasaun ne’e direitu prerogativu Primeiru-Ministru nian no intermu hensan partidu PLP, PM Taur Matan Ruak maka prezidente PLP halo ona komunikasaun iha internál PLP liuliu komunikasaun ho Prezidente Interinu PLP atu iha tempu badak halo duni remodelasaun.
“Intermu PLP nian ami sei ko’alia no liga ho membru Governu husi partidu seluk, KHUNTO ho FRETILIN kompeténsia Primeiru-Ministru nian atu halo komunikasaun ho partidu rua ne’e. Mas, ba internál ami nian iha PLP iha mós membru Governu na’in-rua ka na’in-tolu tama iha lista remodelasaun,” Abrão José Freitas “Mate-Restu” hateten.
Tuir nia, prosesu ne’e sei iha faze avaliasaun dezempeñu membru Governu sira PLP nian, maka PM Taur nudár Prezidente PLP sei bolu Komisaun Polítika Nasionál (CPN) PLP nian atu diskute hodi esplika ba membru Governu PLP nian kona-bá sira-nia dezempeñu servisu durante ne’e. Tanba ne’e, PLP hein hela no bainhira iha ona dezempeñe servisu finál ba membru Governu sira PLP nian, Primeiru-Ministru sei informa fali ba partidu kona-bá membru Governu husi PLP nian ida ne’ebé de’it mak sei remodela.
Abrão José Freitas “Mate-Restu” konfirma tan, to’o agora sira-rasik liuliu PLP seidauk hatene informasaun loloos kona-bá membru Governu PLP nian ida ne’ebé maka tama iha lista remodelasaun.
“Ami akompaña informasaun oioin husi mídia kona-bá lista remodelasaun, mas internalmente ami PLP seidauk iha desizaun finál tanba PM Taur seidauk klaru atu troka membru Governu PLP nian na’in hira,” nia hatutan.
Tuir informasaun katak Ministru Justisa Manuel Cárceres da Costa submete ona nia karta rejignasaun ho rajaun kondisaun saúde no PLP sei haruka naran Pedro Apariçio Guterres atu substitui, Abrão Mate-Restu, hatán dehan, karta rejignasaun ne’e aprezenta duni husi Ministru Manuel Cárceres da Costa, maibé kona-bá se mak atu troka sei iha faze diskusaun internál hodi haree nia rekizitu sira no haree kuadru PLP ne’ebé iha duni kapasidade no kualidade ba postu sira ne’ebé atu assume (the right man on the right place).
Iha mós informasaun katak Abrão José Freitas “Mate-Restu” maka sei assume pasta Sekretáriu Estadu ba Asuntu Kombatentes Libertasaun Nasionál (SEAKLN) iha remodelasaun ne’e. Ho hamanasa, Abrão Mate-Restu hatán dehan, “aaaahhh, hmmm,,,ha’u labele esplika uluk prosesu ne’e tanba ha’u rasik lahatene. Ha’u lahatene buat ida kona-bá ne’e, mas hanesan partidu ha’u prezidente interinu, ha’u mak sei aprezenta situasaun sira-ne’e, mas emprinsípiu ami sei dikute no rona barak liu parser mai husi ami-nia CPN sira.”
Jornalista : Rogerio Cárceres