Connect with us
Pakote Ahi

Ekonomia

Outubru, Mina iha Bayu Undang Hahú Maran no ANPM Sei Transforma Bá Projetu CCS

Published

on

Hatutan.com, (16 Juñu 2022), Díli- Mina matan Bayu Undang ne’ebé  prodús dezde  2004/2005,  sei hahú maran iha fulan-Outubru ne’e. Nune’e, Autoridade Nasionál Petróleu no Mineral (ANPM) Timor-Leste iha ona senáriu antesipada atu utiliza fasilidade sira iha Bayu Undang hodi fasilita projetu Carbon Capture and Storage (CCS).

ANPM halo konférensia imprensa, 16 Juñu 2022. Foto/Hatutan.com

Prezidente ANPM, Florentino Mateus Soares Ferreira, hateten iha media sosial ema diskute namanas loos konaba deklarasaun ne’ebé hateten mina iha bayu undang sei maran, los dunik tamba ne’e laos bee no ida ne’e rekursu não renovabes ne’ebé Timor Leste produs desde 2004/2005.

Mina ne’e la’ós produsaun permanente tamba ne’e mina no gas ne’ebé iha sei hotu no predisaun ne’ebé iha katak, fulan-Outubru, mina iha Bayu Undang sei remata no kuaze ema hotu lakontente no ema hakarak mina ne’e produz permanente.

 “Ida-ne’e realidade ne’ebé presija muda iha sosiedade. Tenke nakloke ona katak produsaun mina husi tempu ida bá tempu ida sei hotu no sei maran no agora empreza sira ne’ebé halo produsaun iha Bayu Undang hatete katak tama fulan-Outubru bá oin mina hahú maran,” Prezidente ANPM, Florentino Mateus Soares Ferreira, hateten liu husi konferénsia imprensa, Kinta (16/06/2022), iha Díli.

Advertisement

“Ita labele dehan katak mina iha Timor, Bayu Undang ne’e atu suli lapara rai de’it, ne’e laiha. Ida-ne’e indústria ida ne’ebé ami hatene no koñese prosesu ne’e la’o halo nusa no to’o loron ida-nia sei maran,” Florentino Mateus Soares Ferreira haktuir.

Parte ANPM ko’alia nune’e la’ós atu hamate esperansa povu Timor nian bá mina iha Bayu Undang, maibé hanesan teknokrata ka ema tékniku ANPN laiha intensaun politika no ko’alia nune’e tamba hakarak esklarese bá públiku hodi eduka atu povu hatene Timor-Leste nia situasaun loloos iha Bayu Undang.

ANPM halo esforsu durante tinan rua ikus ne’e maka konsege aumenta tan projetu balun no primeira vez  Timor-Leste sei halo tan esplorasaun bá bloku 6 iha rai-maran no mós bloku 9 iha tasi-laran no hamutuk 15, nune’e esperansa katak iha parte balun maran no  balun bele hetan fali hanesan notísia ne’ebé Timor Resource iha maske ANPM rasik seidauk simu notifikasaun husi parte empreza Timor Resource rasik.

Projetu sira seluk hanesan Bayu Undang CCS sai oportunu tebes la’ós bá Timor-Leste de’it, maibé bá rejiaun ne’e.

ANPM garante katak CCS sei fó oportunidade di’ak bá Timor-Leste no Timor-Leste rasik asina ona memorandu entendimentu (MoU/Memorandum of Undertending) ida iha tinan kotuk atu bele hatene esplora  didi’ak risku, vantajen no desvantajen husi CCS no parte enkuadramentu legal, komersial, téknika atu bele bá to’o iha situasaun ida deside atu opta CCS.

Advertisement

“CCS kuandu tama iha ita nia industria ita sei haree didi’ak nia benefísiu no risku mak nia lori, atu bele dehan ami sei esplora hela no ha’u labele frankamente fó komentáriu kle’an katak nia atu hetan lukru hira,” Florentino Mateus Soares Ferreira hateten.

ANPM sei diskute mós ho empreza kona-bá Carbon Credits ne’e oinsa. Tamba iha Timor ema la ko’alia barak maibé iha rai liur ne’e buat boot ida kualker investimentu balun presija Carbon credits atu offset sira-nia projetu sai Carbon Hidrat  ida-ne’e mak persija ANPM aprende no pozisiona Timor-Leste nia an iha rejiaun ne’e.

“Envés  Bayu Undang maran taka de’it nusa mak ita la buka oportunidade negósiu ida bele kontinua jere osan husi Bayu Undang no kontinua rezolve problema ne’ebé iha no ikus mai Bayu Undang bele fó dalan atu ita haree projetu Greater Sunrice no projetu gas sira seluk ne’ebé iha konsentrasaun CO2 hodi dezenvolve it- nia ekonomia no gas sira ne’ebé iha,” nia esplika.

Jornalista: Vito Salvador

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Ekonomia

Governu Suspende Temporariamente Jogu Bola Guling

Published

on

Hatutan.com, (27 Marsu 2024), Díli- Inspetór Jerál do Jogu (IGJ, sigla portugés) hasai rezolusaun Nú.14/2024 de 20 de Março, hodi suspende temporariamente atividade jogu bola guling.

(more…)

Kontinua Le'e

Ekonomia

Kada Fulan, Timoroan Lori Millaun $5 bá Kompras iha Atambua

Published

on

Hatutan.com, (27 Marsu 2024), Díli-Prezidente  Kamara Komérsiu no Indústria Timor-Leste (CCI-TL, sigla portugés), Jorge Manuel de Araújo Serrano, hateten timoroan nia osan kada fulan purvolta  millaun $5-resin mak semo bá merkadu Atambua, Timor Osidentál hodi bá kompras produtu báziku sira, hanesan tomate, supermie, sutate, masako, sigaru, trigu, mina dapur nian, raupa ho seluk-seluk tan.

(more…)

Kontinua Le'e

Ekonomia

Vizita Surpreza Vise-PM bá SERVE, I.P, Diretór Ezekutivu Laiha Fatin Tanba Partisipa Kongresu ATCPTL

Published

on

Hatutan.com, (26 Marsu 2024), Díli—Vizita surpreza Vise-Primeiru-Ministru no Ministru Koordenador bá Assuntu Ekonómia no Ministru Turizmu no Ambiente, Francisco Kalbuadi Lay,  bá   Servisu Verifikasaun Emprezarial, Institutu Públiku (SERVE I.P), Tersa (26/03/2024), la bele simu hosi Diretór Ezekutivu SERVE,I.P, Florêncio da Costa Sanches tanba partisipa hela iha kongresu Assosiasaun Transporte Kontentóres Portu Timor-Leste (ATCPTL-sigla portugés).

(more…)

Kontinua Le'e

Trending