Connect with us
Pakote Ahi

Ekonomia

Empréstimu Millaun $121 ba Fornesimentu Bee Moos iha Díli Sei Implementa iha Outubru

Published

on

Hatutan.com, (29 Jullu 2022), Díli—Osan empréstimu millaun $121 hosi Banku Mundiál atu fornese bee moos iha Dili Leste, Governu sei implementa iha fulan Outubru tinan ne’e.

Ministru Finansa (MF), Rui Augusto Gomes. Foto/Hatutan.com

“Projetu sei hahú iha fulan-outubru tinan ida-ne’e ba durasaun tinan hitu hodi dezenvolve, hadi’ak, dezenvolve no espande sistema distribuisaun no kanalizasaun bee mo’os iha kapitál Díli parte Leste ne’ebé barak mak tuan ona no laiha reparasaun,” Ministru Finansas, Rui Gomes reprezenta Governu TL hateten iha ámbitu asina akordu ho reprezentante Banku Mundiál iha TL, Bernard Harborne ne’ebé hala’o iha Auditóriu Ministériu Finansas, Sesta (29/07/2022). 

Investimentu estratéjiku ne’e buka atu hasa’e kapasidade jestaun no prestasaun servisu Bee Timor-Leste, Empreza Públiku ida ne’ebé Governu harii iha tinan rua liubá.

Liu hosi asina akordu empréstimu ne’e hodi dezenvolve, hadi’ak no espande sistema ezistente bee moos iha kapitál Díli parte Leste hodi benefisia populasaun 82.380, liuhosi koneksaun bee ba uma sira no monta kontadór hamutuk 12.482 iha uma sira.

Advertisement

Realidade hatudu katak, kapitál Díli enfrenta hela dezafiu oioin iha área sosiál no ambientál, ezemplu hosi ema na’in-lima, iha na’in-tolu mak la asesu ba bee moos.

Alende ne’e, Inan-feton no labarik barak mak lakon tempu ba kuru bee, situasaun ne’e obriga labarik sira labele ba eskola no lakon oportunidade ba edukasaun no ida-ne’e akontese tinan barak ona.

Problema bee moos iha Kapitál Díli bo’ot tebes, hetok kompleksu liután, tanbá populasaun aumenta hela de’it kada tinan, lais liu fali taxa kresimentu disponibilidade servisu.

Kuaze 1/3 hosi populasaun Timor-Leste konsentra iha Díli no ida-ne’e halo rekursu bee hetok limitadu, tambá ne’e, serimónia asinatura akordu empréstimu millaun $121 ne’e nu’udár esforsu ida atu responde ba problema ne’e.

Investimentu estratéjiku iha área infraestrutura inklui bee moos, integra ona iha Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu 2011-2030, Dokumentu importante ida ne’ebé sai hanesan baze ba Programa Oitavu Governu Konstitusionál. Iha Planu ne’e mós define modalidade sira ba investimentu estratéjiku liuhosi Parseria Públiku-Privada (PPP).

Advertisement

Governu mós kontinua halo aprosimasaun ba Ajénsia Kooperasaun Bilaterál (JICA) no Banku Multilaterál (ADB no Banku Mundiál) atu hetan empréstimu ho funan ki’ik (concessional loan) ho objetivu atu finansia investimentu infraestrutura ne’ebé bele fó impaktu ba kresimentu ekonómiku iha rai-laran no garante Fundu Minarai bele moris naruk.

Termus Empréstimu hosi International Development Association (IDA) ho montante millaun $121 ne’e baratu liu, kuaze besik 53% kompara ho foti osan hosi Fundu Minarai.

Aseitasaun hosi Banku Mundiál hodi konkorda ho funan ki’ik ne’e enkaixa bem ho benefisiu sosiál no impaktu ne’ebé mak Projetu ne’e sei halo hodi redús pobreza iha área Díli parte Leste.

Hahú hosi 2012 to’o 2022, Empréstimu ne’ebé Governu foti ona hosi ADB, Banku Mundiál no JICA hamutuk millaun $731,5.

Hosi montante ne’e, Governu foin mak ezekuta millaun $257 ka 36%. To’o iha fulan kotuk, Governu selu filafali ona millaun $20,3 ho nia taxa de juros millaun $18,4.

Advertisement

Retornu investimentu Fundu Minarai to’o iha Maiu 2022 atinji 4,33% kada tinan, kompara ho kustu empréstimu barratu, 1,57% kada tinan.

Rui Gomes hodi naran Oitavu Governu Konstitusionál nomós Ministériu Finansas, hato’o apresiasaun sinseru ba Banku Mundiál, ADB no JICA ba apoiu kontínuu iha subsetor bee mo’os.

Projetu ne’e konstitui uma marka vizível hosi parseria ida ne’ebé forte entre Governu Timor-Leste no Banku Mundiál no Governu komprometidu atu kontinua mantein kooperasaun di’ak ho Banku Mundiál ba dezenvolvimentu Timor-Leste.

Konsellu Ministrus antes ne’e autoriza ona Ministru Finansas, Rui Augusto Gomes reprezenta Estadu Timor-Leste hodi asina akordu empréstimu ho Banku Mundiál ho montante millaun $121 ba fornesimentu bee moos iha kapitál Díli, parte Leste.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Advertisement

Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Ekonomia

Indonesia Salurkan Rp 4,4 Miliar Dukung Program Reformasi Manajemen Keuangan Timor-Leste

Published

on

Hatutan.com, (16 Mei 2024), Dili– Pemerintah Republik Indonesia melalui Lembaga Dana Kerja Sama Pembangunan Internasional (LDKPI) atau Indonesian AID menyalurkan bantuan dengan nilai Rp 4,4 miliar untuk pelaksanaan program reformasi manajemen keuangan Timor-Leste (Financial Management Reform Program): Development of Public and Private Accounting Standards dan Executive Development Program: Indonesian Government Financial Management System Training for Timor-Leste.

(more…)

Kontinua Le'e

Ekonomia

18 Maiu 2024, Aero Dili Lansa Vou Dahuluk Díli-Oecusse

Published

on

Hatutan.com, (14 Maiu 2024), Díli—Aviaun komersiál Timoroan nian, Aero Dili, Sábadu 18 fulan-Maiu 2024, halo inaugural flight ka lansa vou dahuluk bá Rejiaun Administrativu Espesiál Oe-Cusse Ambeno (RAEOA).

(more…)

Kontinua Le'e

Ekonomia

ENERPROCO Vs Timor Gap, Prontu Ona bá Tribunál Arbitrajen iha Singapura

Published

on

Hatutan.com, (14 Maiu 2024), Díli—Kompañia konsultór  internasionál ENERPROCO  rejistu ona kazu disputa kontratuál hasoru empreza estatál Timor nian, Timor Gap tanba sira konsidera jestór atuál Timor Gap hapara sira-nia kontratu la tuir prosedimentu kontratuál inklui seidauk halo pagamentu bá sira tuir fatura ka invoices lima (5) ne’ebé mak sira submete ona bá Timor Gap.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending