Connect with us
Pakote Ahi

Baucau

Projetu Reabilitasaun Estrada Laga-Baguia Sei Gasta Millaun $21-resin

Published

on

Hatutan.com, (10 Dezembru 2022), Laga—Primeiru Ministru (PM), Taur Matan Ruak ho membru Governu balun inklui membru Parlamentu Nasionál (PN) ofisialmente lansa projetu reahalibiltasaun estrada ligasaun hosi Postu Administrativu Laga Villa bá Baguia, iha Sesta (09/12/2022).

Primeiru Ministru (PM), Taur Matan Ruak ho membru Governu balun inklui membru Parlamentu Nasionál (PN) ofisialmente lansa projetu reahalibiltasaun estrada ligasaun hosi Postu Administrativu Laga Villa bá Baguia, iha Sesta (09/12/2022).

Kustu bá projetu ida ne’e, sei gasta orsamentu $21.695.194.98 ho distánsia 38.3 kilometru ne’ebé ezekuta hosi kompañia Internasionál hosi Xina, Norinco International Cooperation LTD durante fulan 24 ka tinan-rua.

Lee Mós: Governu Lansa Projetu Reabilitasaun Estrada Quelicai-Ossú ho Kustu $16.547,661,76

Estrada ne’e sei hadi’ak ho luan metru 7, kompostu hosi alkatraun metru 4, alargamentu metru 1 no ombru metru 2.

Advertisement

Projetu ne’e sei hetan suprevizaun hosi Kompañia  PT Inacon Luhur Pertiwi, JV Kai Watu Kmanek Consultant, Unip. Lda, no PT Sinotech Engineering Indonézia.

Taur Matan Ruak konsidera loron 09 fulan-dezembru 2022 nu’udár loron importante bá postu administrativu tolu hanesan Laga, Baguia ho Quelicai.

“Iha lokraik ne’e, ita lansa fali estrada hosi Laga bá Baguia kilometru 38.3 ho nia konstrusaun bá tinan 2, ka 24 mézes. Orsamentu millaun $21,6. Ho lansamentu ida ne’e hakotu liafuan ida ne’ebé baibain ita boot sira rona, ita hotu rona dehan tanggan di atas. Agora ne’e bá oin tanggan di bawah,” PM Taur hateten.

Hanesan Baucau oan ho ninia ministru sira hetan previléjiu ida tanba bele hamutuk ho komunidade Laga ho Baguia hala’o lansamentu bá obra ida-ne’e.

“Ita hotu nia mehi, finalmente, ne’e realiza. Agora, buat ne’eb’e importante liu, ne’e maka, ami nia prezidente autoridade ohin dehan, apoiu ita boot sira nian, ne’e importante. Klaru katak, autoridade sira hosi nasional mai to’o postu, suku, ami kumpri ami nia devér, obrigasaun fó ami nia kontribuisaun,” nia hateten tán.

Advertisement

Agora ba oin, inan-aman sira, tenke fó mós sira nia kontribuisaun. Labele taa ai-hun ida, kulu hun ida, nuu hun ida bá impede fali buat ne’ebé lori osan barak mak hakoi no serví ema barak.

“Sira dehan nusá mak Primeiru Ministru lansa fali estrada ne’e iha nia rai. Loloos ne’e nia halo uluk ema seluk nian la’os bá uluk fali nia rain, la’e. Balun dala-ruma tolok hela ha’u. Maibé ita nia nasaun laiha kbiit atu halo buat hotu dala-ida de’it. Ne’ebé iha kbi’it atu halo ida bá ida, tuir malu to’o hotu. Ohin, monu iha ita boot sira nia fatin, postu, suku, ita boot sira nia aldeia. Entaun, kontribuisaun inan-aman sira nian importante loos, ajuda, fasilita, atu ke estrada ida ne’e to’o tempu nia remata lalais,” nia hateten.

Iha fatin hanesan Ministru Obras Públikas (MOP), Abel Pires hateten prosesu tomak administrasaun nian bá reabilitasaun estrada Laga-Baguia ne’e finál ona, tanba iha fulan kotuk, kámara de kontas hasai ona vistu signifiak prosesu ne’e finál ona.

“Ohin, ita mai halo prosesu lansamentu tanba ita mós iha serimónia kulturál, horikalan ninian ha’u akompaña iha Quelicai mós halo, iha ne’e mós halo atu ita nia tradisaun iha, ita nia fiar rasik iha, iha mós ita nia Amu Pároku iha ne’e, ajuda atu fó bensaun. Ne’e parte kultural ita nian,” Abel Pires hateten iha Aldeia Weli-Weli, Suku Soba, Postu Administrativu Laga.

Hahú ohin bá oin kompañia sei mobiliza sira nia rekursu tomak tanba iha semana kotuk mós nia parte orienta ona kompñia manan-na’in ninia reprezentante sira katak, segunda semana oin sei haruka karta ofisial bá sira, hodi halo mobilizasaun iha tempu badak nia laran kedan.

Advertisement

Abel Pires garante katak kompañia Norinco International sei finaliza obra ne’e tuir tempu ne’ebé seleba ona iha kontratu.

Iha fatin hanesan Administradór Postu Administrativu Baguia, António dos Ramos sente kontente tanba hahú hosi primeiru governu, mai to’o oitavu governu ne’e sira sempre lamenta no halerik bá estrada ida ne’ebé sei aat.

“Durante ne’e ami la’o no ema sempre prega bá ami dehan Baguia ne’e tangan di atas. Entaun, ohin lansamentu ida-ne’e. Signifika, iha loron ida ami sei tangan di bawah,” António dos Ramos, hateten.

Populasaun Husu Kompañia Aselera

Populasaun iha Postu Administrativu Quelicai ho Baguia, sente kontente ho seremónia lansamentu tau fatuk dahuluk bá projetu reabilitasaun ligasaun postu rua ne’e no husu kompañia kontratór atu aselera implementasaun obra ne’e bele hotu tuir tempu determinadu.

Advertisement

Xefe Suku Letemumu, Paul Morreira Soares apresia ho inisiativa Governu nian tanba ohin loron, realiza ona serimónia lansamentu tau fatuk iha projetu rehabilitasaun estrada hosi aldeia Uaiaca.

“Ha’u nia komunidade iha Letemumu hamutuk 3.898 sira nia mehi katak, bele kompañia internasional ida ne’ebé manán bá tender ida ne’e, espera katak, nia bele hadi’a lalais, hodi nune’e tinan oin bele uza komunidade nia nesesidade ne’ebé iha, produtu lokál sira ne’ebé iha, bele lori bá merkadu munisipiu ka postu, hodi nune’e, uza sira nia ekonómia uma-laran, bele sai di’ak liután,” Paul Morreira Soares hateten.

Xefe Suku Abafala, Josefa de Oliveira mós sente haksolok tanba durante tinan barak nia laran ona, komunidade sira suspira ka halerik bá estrada ne’ebé aat.

Totál familia sira ne’ebé sira nia kintál hetan afetadu hosi projetu ne’e, kuaze familia 12. Balun sira nia ai-horis hetan estragu, iha mós balun mak sira nia uma tenke sobu, tanba atu loke halu’an tán estrada. Maibé, to’o oras-ne’e seidauk hetan indeminizasaun ruma hosi Governu, tanba sei iha prosesu laran.

Governu Prontu Selu Família Afetadu Sira

Advertisement

Ministru Obras Públikas (MOP) Abel Pires informa, populasaun iha Postu Quelicai ho Baguia ne’ebé sira nia plantasaun no uma hela-fatin hetan afetadu ne’e, hamutuk 200-resin. Maibé, laiha ema sériu, iha rezisténsia maka’as.

Abel Pires rekoñese to’o oras ne’e seidauk halo pagamentu bá família afetadu sira, maibé kompromete katak, Governu prontu halo pagamentu ka selu tanba ministériu rasik prevee ona ketak hodi fó indeminizasaun.

“Klaru, ami iha orsamentu ketak, kompañia sei la mete. Kompañia halo de’it konstrusaun. Kona-bá kompensasaun ne’e orsamentu ministériu nian iha, no ami nia tetu sira, la’o tiha ona, identifikasaun kompletu tiha ona,”nia hateten.

Hatán kona-bá tanba sá mak sei selu, Governante ne’e fó razaun katak, regra ka kritériu hosi Banku Sentrál, husu komunidade afetadu sira hotu tenke iha kartaun billete identidade inklui númeru konta bankária hosi banku sira.

Ministru Abel Pires dezafia populasaun postu rua ne’e, atu kontribui no ho apoiu sira tomak hosi veteranu sira, katak, uluk, sira bele oferese sira-ninia inan-aman, familia sira mate bá rai ida ne’e, tanba sá mak labele oferese aihun ida bá rai sorin ida para atu halo dezenvolvimentu.

Advertisement

Orsamentu ne’ebé prevee bá iha kompensasaun ne’e, montante totál kuaze  millaun $3.

Administradór Postu Administrativu Baguia, António dos Ramos,  informa, projetu rehabilitasaun estrada bá Baguia, iha mós nia komunidade balu ne’ebé nia mak afetadu, tanba sira-nia uma hela-fatin, ai-horis ka plantasaun, tenke sobu tanba de’it dezenvolvimentu estrada iha área ne’e.

Iha fulan rua bá kotuk parte autoridade lokál hamutuk ho Governu sentrál liuhosi ministériu obras públikas, halo tiha ona sosializasaun komunidade sira kona-bá projetu rehabilitasaun estrada ne’e. Maske laiha dadus fiksu, maibé populasaun iha suku 4 mak afetadu liu.

“Sira sempre dehan, ami nia hakarak mak ida ne’e duni. Maske ami lakon uma, lakon plantasaun, toos, natar, maibé, kuda fali estrada. Ida ne’e, dezenvolvimentu di’ak bá ami, no ami buka no hein ida ne’e, tanba projetu ida ne’e, ninia benefísiu ne’e bá komunidade tomak,” Administradór Postu Administrativu Baguia, António dos Ramos, hateten.

Maibé, familia afetadu sira ne’e seidauk halo pagamentu, tanba presija kompleta dokumentu balu tán, liu-liu hanesan Billete Identidade ho númeru konta bankária banku nian, hosi kada indivídu.

Advertisement

Postu Administrativu Baguia, iha totál dadus uma-kain rihun 3-resin. Populasaun hamutuk rihun 14-resin. Mai hosi Suku-10 aldeia 47.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Baucau

Komunidade Uma-Kain 60 iha Uma-Ana-Iku Triste ho Atitude Autoridade BTL,E.P Baucau Tesi-Kotu Kanu Distribuisaun Bee-Moos bá Sira

Published

on

Hatutan.com, (23 Janeiru 2024), Baucau-Komunidade uma-kain 60 ne’ebé horik iha área Uma-Ana-Iku, Suku Bahu, Postu Administrativu Baucau Vila, Munisípiu Baucau, lamenta no triste ho atitude Diretora Bee Timor-Leste, Empreza Publika (BTL,E.P) Munisípiu Baucau, ne’ebé ho ‘arrogánsia’ tesi-kotu kanu distribuisaun bee-moos bá sira-nia horik fatin, Segunda (22/01/2024).

(more…)

Kontinua Le'e

Baucau

MS Kontinua Implementa Servisu Integradu Saúde Iha Baucau

Published

on

Hatutan.com (24 Novembru 2023), Baucau—Ministeriu Saúde (MS) liu hosi programa servisu integradu saúde kontinua koordena ho liña sektorais iha sentru saúde sia (9)  iha munisipu Baucau.

(more…)

Kontinua Le'e

Baucau

Sentru Saúde Quelicai Enfrenta Problema Barak-liu

Published

on

Hatutan.com (24 Novembru 2023), Baucau— Sentru Saúde iha Postu Admistrativu Quelicai, munisípiu Baucau enfrenta problema barak liu.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending