Connect with us
Pakote Ahi

Polítika

Astrónomu Sira Sei Hanorin Komunidade Iha Lautém Oinsa Haree Eclipse Solár Totál

Published

on

Hatutan.com, (18 Abríl 2023), Díli—Astrónomu hosi nasaun Indonézia, Vietnam no Brunei Darusalam sei halo peskiza, sosializasaun no hanorin komunidade iha munisípiu Lautém liuliu iha Com atu bele haree eclipse solar totál ho di’ak tuir kondisaun operasionál no siénsia ne’ebé iha.

Astrónomu hosi nasaun Indonézia, Vietnam no Brunei Darusalam sei halo peskiza, sosializasaun no hanorin komunidade iha munisípiu Lautém liuliu iha Com atu bele haree eclipse solar totál ho di’ak tuir kondisaun operasionál no siénsia ne’ebé iha. Ekipa ne’e hasoru-malu ho Xefe Estadu iha Palásiu Prezidensiál Nicolau Lobato Bairr-Pité, Tersa (18/04/2023). Foto/Média PR.

Totál Astrónomu sira ne’ebé mai hosi país membru ASEAN nian ne’e hamutuk iha ema na’in 25. Sira sei arranka ba Lautém no liu ba Com hodi halo preparasaun, peskiza no hahú hanorin komunidade atu iha loron 20 fulan Abríl, bainhira akontese eclipse solar totál komunidade bele la’o tuir orientasaun tékniku ne’ebé iha, hodi aproveita haree eclipse solar total ho kondiasaun di’ak.

Lee Mós: Labele Hateke Direta Bá Loron-Matan Tanba Eclipse Solár Impaktu La Diak Bá Saúde

Secretary General of Southeast Asian Astronomical Network (SEAAN), Academic Staff of Institut Teknologi Bandung (ITB) and Institut Teknologi Sumatera (ITERA), Hakim L. Malasan ho ekipa mós hasoru-malu ona hodi hato’o ba Xefe Estadu, José Ramos-Horta kona-bá atividade ne’ebé sei hala’o iha Ponta Leste liu-liu iha munisípiu Lautém parte Com.

Advertisement

Atividade ne’ebé sei halo maka, peskiza kona-bá Eclipse Solar ne’e rasik no mós sei iha atividade edukasaun ba komunidade no iha momentu ne’ebá astrónomu sira sei fahe matenek ho komunidade no mós halo análize kle’an ba situasaun eclipse solar totál ne’e rasik.

Rezultadu hosi peskiza ba Eclipse Solar Total iha Timor-Leste sei lori ba halo aprezentasaun iha sorumutu internasionál ne’ebé sei akontese iha fulan Agostu iha Japaun.

Ekipa astronomu nia esperansa ba atividade sira iha Lautém liga ho peskiza no edukasaun ba komunidade sei la’o ho susesu no sei ajuda mós ho klima ne’ebé di’ak.

“Ami agradese ba povu Timor-Leste ne’ebé simu ami nia prezensa ho di’ak, no hein katak amizade ida ne’e sei lori rezultadu pozitivu to’o iha loron ne’ebé ema hotu hein atu asiste eclipse solar total iha Timor-Leste. Ami sei ajuda fahe koñesimentu no matenek atu ema hotu bele aproveita haree Eclipse Solar Total ho di’ak,” Dr. Hakim L. Malasan hateten  iha Palásiu Prezidensiál Nicolau Lobato Bairr-Pité, Tersa (18/04/2023).

Astrónomu ne’e hatutan ema hotu tenke halo observasaun ka hateke ba Eclipse Solar Total ho di’ak, maski uza oklu eclipse solar nian komunidade tenke mantein ho kondisaun ida di’ak atu bele aproveita hare ho diak.

Advertisement

Ema hotu iha nivel koñesimentu no pasiénsia ne’ebé diferente ka la hanesan tanba ne’e bainhira ema utiliza oklu eclipse solar tenke tuir padraun operasionál ne’ebé iha, nune’e labele afeita ba ema nia matan hanesan saida mak akontese iha Vietnam 1995 no Indonézia 2016 no 2019.

“Ita nia prezensa iha Lautém espesialmente iha Com sei fó edukasaun di’ak ba komunidade no sei orienta mós atu komunidade haree eclipse solar total ho kondisaun ne’ebé di’ak no bele aproveita hodi sente nakukun ne’ebé akontese tanba fulan taka tomak loromatan. Ida-ne’e hanesan experiência natural no umanu ne’ebé ema ida-idak sei sente no bele sai hanesan referência ba aban bainrua,” nia informa.

Tuir astrónomu sira nia haree katak Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta nia vizaun ba Eclipse Solar Total iha Timor-Leste luan tebes no Xefe Estadu haree ida-ne’e hosi parte umanidade liga ba sosiál kultura ne’ebé hariku tebes ema nia moris no atu lori mos lisaun di’ak ida katak akontesimentu natural sira nune’e ema labele hare deit hosi parte siensia nian maibé oinsa mak atu estuda no hare direita reasaun kultural ne’ebé iha.

Jornalista: Vito Salvadór

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Polítika

Presiza Konstrui Fatin Própriu Atu Fasilita Fornesimentu Kombustível iha Sentrál Elétrika Hera-Betano

Published

on

Hatutan.com, (26 Marsu 24), Díli—Deklarasaun politíka bankada KHUNTO iha Parlamentu Nasionál (PN),  rekomenda bá Governu katak, presiza duni atu investe hodi konstrui fatin própriu bá fornesimentu kombustível iha Sentrál Elétrika Hera no Betano.

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

Deklarasaun Polítika Bankada FRETILIN: Tanbasá TL Seidauk Bele Manan Greater Sunrise

Published

on

Hatutan.com, (25 Marsu 2024), Díli– Bankada Parlamentár FRETILIN, Segunda (25/03/2024), halo deklarasaun polítika iha plenária Parlamentu Nasionál hodi aprezenta sira-nia duvida no kestiona projetu Greater Sunrise ne’ebé to’o ohin loron seidauk iha finalidade.

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

20-21 Abríl, Kongresu Nasionál Partidu KHUNTO Bá Da-III

Published

on

Hatutan.com, (21 Marsu 2024), Díli- Partidu Kmanek Haburas Unidade Nasionál Timoroan (KHUNTO) iha loron 20 to’o loron 21 fulan-Abríl, tinan ne’e, sei realiza kongresu nasionál bá da-III hodi halo reestruturasaun no prepara estratéjika polítika partidu hodi enfrenta dezafiu sira iha futuru.

(more…)

Kontinua Le'e

Trending