Hatutan.com, (17 Jullu 2023), Díli—Conselho Imprensa Timor-Leste (CI-TL), apresia ho nota komunikasaun sosiál hosi Konsellu Superiór Ministériu Públiku (KSMP), hodi halo direitu resposta inklui halo klarifikasaun kona-bá notifikasaun ba jornalista no Xefe Redasaun média online Hatutan.com.

Prezidente CI, Otelio Ote akompaña hosi, Konsilleiru CI, Benevides Correia Barros ho Konsilleiru, Francisco Belo Simões da Costa hanesan mós Xefe Redasaun Hatutan.com, fó apresiasaun ba Konsellu Superiór Ministériu Públiku (KSMP), ne’ebé halo direitu resposta inklui halo klarifikasaun kona-bá notifikasaun ba jornalista no Xefe Redasaun média online Hatutan.com.
Apresiasaun ne’e liu hosi konferénsia imprensa iha salaun konferénsia CI, Quintal boot, Segunda (17/07/2023). Foto/Elio dos Santos da Costa.

Prezidente CI, Otelio Ote hateten, iha fulan hirak ikus, iha notísia balun sai konsumu públiku no Conselho Imprensa tau mós atensaun ba publikasaun sira ne’ebé média iha, entre ida mak média Hatutan.com nia notísia ida ne’ebé nia foku kona-bá deskonfia Prokuradór Jerál Repúblika ho nia Assessór jurídiku utiliza osan Estadu halo viajen bá Portugál.

Lee Mós: MP Notifika Jornalista Hatutan.com Rogério Pereira Cárceres Hodi Presta Deklarasaun

Konsekuénsia hosi publikasaun ne’e, Ministériu Públiku iha reasaun makas no jornalista Hatutan.com inklui mós xefe editór hetan xamada hosi Prokuradoria ba hatan. Bainhira sira bá hatan iha Prokuradoria, CI fó reasaun makas kona-bá asaun ida-ne’e, tanba tuir loloos média kuandu publika informasaun ruma, labele bolu atu ba hatan iha Tribunál ka Prokuradoria, bainhira ida-ne’e la impotante, sira iha de’it direitu resposta no ratifikasaun.

CI halo de’it advokasia ba ema hotu-hotu inklui ba Ministériu Públiku no iha ikus bele hetan resposta pozitivu no iha semana kotuk Konsellu Superiór Ministériu Públiku deside hasai nota resposta no ratifikasaun ba publikasaun Hatutan.com nian.

“CI apresia ba desizaun Konsellu Superiór Ministériu Públiku tanba ida-ne’e duni mak prosedura ne’ebé presiza halo tuir, tanba tuir Lei Komunikasaun Sosiál. Assuntu saida de’it mak mosu tanba rezultadu hosi produtu jornalistiku, tenke rezolve tuir prosesu jornalistiku liu hosi dalan direitu resposta no ratifikasaun atu bele halo tiha buat ne’ebé halo ema seluk sente la satisfeitu,” Otelio Ote hateten iha salaun konferénsia CI, Quintal boot, Segunda (17/07/2023).

Prezidente CI hein katak ho ezemplu ne’ebé iha, instituisaun Estadu no Governu, sosiedade sivil no privadu sira bele banati tuir saida mak Ministériu Públiku halo ona.

Ba direitu resposta no ratifikasaun ne’ebé iha, média iha dever atu halo publikasaun tanba liu hosi ne’e mak bele prevene jornalista ba iha Tribunál ka prevene kriminalizasaun ba produtu jornalistiku.

Iha fatin hanesan, Konsilleiru CI, Benevides Correia Barros konsidera apresiasaun ne’ebé Konsellu Superiór Ministériu Públiku halo ona, ida-ne’e mak loos, uza direitu resposta no ratifikasaun bazeia ba Lei Komunikasaun Sosiál artigu 34, número 5/2014 atu rona na’in ka lee-na’in no haree na’in sente afeitadu hosi informasaun ne’ebé jornalista sira fó-sai bá públiku bele uza direitu resposta iha artigu ne’ebé temin.

“Produtu Jornalistiku labele kriminaliza, bele kriminaliza bainhira jornalista ne’e halo krime, tentativa atu baku ema, tenta atu oho ema, halo agresaun fiziku ba ema, ne’e mak bele kriminaliza. Ita labele kriminaliza ema nia pensamentu, labele kriminaliza ema nia kapasidade atu hakerek no fahe informasaun bá públiku, tanba ita nia Konstituisaun garante katak asesu ba informasaun ne’e direitu públiku no interesse públiku,” Benevides Correia Barros esplika.

Lider sira iha orgaun Soberanu sira hanesan lejislativu, ezekutivu no Judisiária, lideransa sira ne’e tenke nakloke bá públiku atu kontrola.

Públiku atu kontrola ne’e liu husi servisu jornalista sira nian, hakerek informasaun tantu liu hosi kanál jornál, rádiu, televizaun no media online sira, atu publiku bele hatene saida mak dirigente sira instituisaun públiku sira halo.

Limitasaun ba imprensa ne’e iha buat hitu de’it, ne’ebé defini no regula iha artigu 11 Lei Komunikasaun Sosiál, hanesan ba ema nia naran di’ak, onra, reputasaun, prezunsaun inosénsia, segredu Estadu no justisa, enkuantu buat seluk ne’e jornalista iha devér atu divulga ba públiku hodi bele hatene no publiku mak iha direitu atu observa, atu halo avaliasaun ba informasaun ne’e loos ka sala.

“Ema ne’ebé okupa kargu públiku, labele taka informasaun ba jornalista sira atu hakerek ba kraik tanba prinsípiu direitu públiku no interesse atu hatene kona-bá lala’ok ne’ebé iha,” nia subliña.

Konsilleiru CI no Xefe Redasaun Hatutan.com, Francisco Belo Simões da Costa.

Iha fatin hanesan, Xefe Redasaun Hatutan.com, Francisco Belo Simões da Costa hateten, iha kontextu ida-ne’e nu’udár Xefe Redasaun ne’ebé hetan notifikasaun hosi Ministériu Públiku, apresia ho desizaun Konsellu Superiór Ministériu Públiku nian ne’ebé uza lejislasaun sira ne’ebé vigora iha Timor-Leste, liu-liu Lei Komunikasaun Sosiál artigu 34 kona-bá direitu resposta no ratifikasaun.

Iha loron 12 fulan jullu 2023, redasaun Hatutan.com simu ona distribuisaun komunikadu hosi Konsellu Superiór Ministériu Públiku nian hodi halo klarifikasaun ofisiál kona-bá prosesu notifikasaun ne’ebé Ministériu Públiku halo ba jornalista no Xefe Redasaun Hatutan.com.

“Iha klarifikasaun ne’e, Konsellu Superiór Ministériu Públiku fó klareza katak, notifikasaun ne’ebé fó ba jornalista no Xefe Redasaun Hatutan.com ne’e hanesan sasin, la’ós hanesan arguidu no mós la’ós hanesan suspeitu. Iha komunikadu ne’ebé iha, Konsellu Superiór Ministériu Públiku halo klarifikasaun loloos katak la’ós atu kriminaliza produtu jornalistiku, maibé notifika hanesan sasin atu bele presta deklarasaun balun relasiona ho kazu balun ne’ebé akontese iha Prokuradoria,” Francisco Belo Simões da Costa hateten.

Ho nune’e, Hatutan.com apresia ho desizaun Konsellu Superiór Ministériu Públiku nian, apresia ho Prokuradór Jerál Repúblika nia aktu liu hosi klarifikasaun ne’ebé iha, klaru no kumpri ba Lei Komunikasaun Sosiál nian.

Hanesan jornalista no membru Konsellu Imprensa, konsidera atitude ne’ebé iha sai mós hanesan presedente di’ak ba membru órgaun soberanu sira seluk atu banati tuir.

“Produtu Jornalistiku bainhira afeita pessoál ruma, afeita pessoál singular ka koletiva ruma, meiu ka dalan ne’ebé loos liu maka uza direitu resposta no ratifikasaun, la’ós kriminaliza produtu jornalistiku,” nia subliña.

Lee Mós: Xefe Redasaun Hatutan.com Presta Deklarasaun iha MP

Lee Mós: Konsellu Superiór Ministériu Públiku Klarifika Notifikasaun bá Jornalista ho Xefe Redasaun Hatutan.com

Jornalista: Vito Salvadór