Hatutan.com, (22 Agostu 2023), Díli—Asia Justice and Right (AJAR) husu bá Comissão Anti Corrupção (CAC) atu halo investigasaun bá Prezidente Autoridade Rejiaun Administrativa Espesiál Oecusse Ambeno (RAEAO), Arsénio Paixão Bano no presiza levanta hodi prosessa tuir Lei tanba konsidera asaun “fa’an” uma Estadu iha área Fulolo, aldeia Sanane, Suku Costa, Sub-Rejiaun Pante Makasar bá eis Prezidente Autoridade, Mari Bim Amude Alkatiri ne’e krime pekulatu.
![](https://www.hatutan.com/wp-content/uploads/2022/07/José-Luis-300x201.jpg)
Diretór AJAR, José Luis Oliveira. Foto/Elio dos Santos da Costa.
Diretór Ezekutivu AJAR, José Luis Oliveira bá Hatutan.com hateten, kualkér patrimóniu Estadu labele fa’an bá ema partikulár tanba ne’e krime pekulatu, sasan Estadu tenke uza ba ema ne’ebé mak servisu ba Estadu no labale privatiza fali bá sasan privadu.
Lee Mós: Arsénio Bano “Fa’an” Uma Estadu iha Fulolo bá Alkatiri
“Ita lalika ba dook. Uluk rezidénsia saudozu Fernando La Sama de Araújo, sira halo fali bá sede Partidu Politiku. Partidariza sasan Estadu, ne’e krime. Agora presiza iha autoridade kompetente sira atu levanta hodi prossesa tuir Lei no lalika husik de’it hanesan ne’e, tanba aktu ne’e krime,” José Luis Oliveira hateten iha knaar fatin Faról, Díli, Tersa (22/08/23).
AJAR husu CAC ho Prokuradoria hodi intervein lalais tanba ne’e krime, no tuir AJAR nia haree katak, rezidénsia sira iha Fulolo ne’e harii ho Orsamentu Estadu nian atu uza ba interese Estadu no labele uza fali ba interese partikulár tanba ida-ne’e konsidera hanesan korrupsaun no abuzu podér.
“Rezidénsia sira iha ne’ebá ne’e harii ho osan Estadu, klaru katak ne’e Estadu nian. Bainhira atu fa’an tenke liu hosi prossesu iha Diresaun Nasionál Jestaun Patromóniu Estadu. Sira ne’e mak iha mekanizmu hodi halo alienasaun. Tuir Lei ne’e alienasaun bele leilaun ka atu fa’an ne’e tenke liu duni hosi ne’ebá,” nia hateten.
To’o pontu ida-ne’e sosiedade sivíl konsidera katak, Autoridade RAEOA laiha duni kompeténsia atu fa’an, tanba osan ne’e la’ós komunidade Oecusse nian, maibé uza Estadu no povu Timor Leste tomak nia osan.
“Ne’e tenki submete ba rejime ne’ebé mak regulár. Tanba ne’e korrupsaun no mós krime. Tuir ha’u nia hatene uma ne’e konstroi ho osan Estadu maibé rai ne’e komunidade nian. Agora problema mak ne’e, iha tinan hirak liu bá mós ha’u rona katak, komunidade halo protestu tanba seidauk selu indemizasaun,” Jose Luis de Oliveira hateten tán.
Ida-ne’e Sosiedade Sisvil nota Autoridade halo sala rua kedan, ida Autoridade lohi no manipula povu nia direitu no ida seluk maka sira manipula Estadu nia sasan patromóniu sira ne’ebé tenke prossesa tanba ne’e grave tebes.
“Karik Prezidente Autoridade dehan Lei mak fó dalan, Lei ida-ne’ebé. Husu took nia iha Lei númeru hira, artigu saida mak fó dalan atu fa’an sasan ka patrimóniu Estadu nian. Nia atu fa’an mes-mesak ninian ne’e lójika laiha. Ne’e halo prejuizu ba Estadu,” nia kestiona.
Ne’e duni, José Luis Oliveira konsidera ida-ne’e problema sériu tebes, tanba ne’e nia husu nafatin bá autoridade kompetente sira komesa hosi Parlamentu Nasionál (PN) ne’ebé iha knaar atu halo fiskalizasaun tenki tun ba haree no mós ba Prokuradór sira tenke book an lalais hodi defende no salva patromóniu Estadu tanba Estadu gasta osan barak ona maibé la dezenvolve buat ne’ebé mak fó retornu mai Kofre Estadu rasik.
AJAR mós husu nafatin ba autoridade kompetente sira atu haree kestaun ne’ebé komunidade afetadu sira levanta liga ho indemizasaun ne’ebé Autoridade RAEOA seidauk realiza to’o ohin loron hodi evita hamosu problema sosiál seluk iha komunidade nia leet.
Lee Mós: “Fa’an” Rezidénsia Fulolo, Notariadu RAEAO Konsidera La Prienxe Rekezitu
Jornalista Estajiáriu: Lazaro Pereira Quefi