Connect with us
Pakote Ahi

Dili

Aprosimasaun To’o “Asaun Forsada” Sobu Baraka Komunidade 20-resin iha Tibar

Published

on

Hatutan.com, (27 Agostu 2023), Díli—Autoridade munisipiu Likisá hamutuk ho autoridade munisípiu Díli halo “asaun forsada” hodi sobu obrigatóriu baraka komunidade ka fatin fa’an sasán nian hamutuk 20 resin, iha aldeia Fatumea, Suku Tibar, Postu Administrativu Bazartete, munisipiu Likisá, Sesta (25/08/2023).

Autoridade Munisipiu Dili ho Likisa sobu baraka komunidade iha Tibar, Sábadu (26/08/2023). Foto: Elio dos Santos da Costa.

Negosiante Maria da Cruz hanesan mós na’in bá baraka ne’e konta katak, iha tinan balun bá kotuk, hamutuk ho nia maluk sira fa’an duni sasán besik dalan ninin iha estrada antiga nian. Produtu hirak ne’ebé fa’an mak hanesan, ikan, modo-tahan, inklui produtu ai-fuan sira seluk tán.

Lee Mós: Vendedór Ambulante Faan iha Estrada Ninin Tanba La Hetan Fatin iha Merkadu

Iha tinan 2022, Governu liuhosi Ministériu Obras Públika (MOP) deside hodi taka totál dalan iha estrada antiga ne’e, hosi ne’ebá kedan sira-ninian sasán mós la folin ona.

Advertisement

Nune’e, komunidade deside hodi muda bá fa’an fali sasán iha estrada foun ne’ebé Governu halo ona ho espetativa ida katak ema bele sosa sira-nian produtu, tanba besik estrada públiku.

Komunidade ne’ebé faan ikan iha Tibar ko’alia bá média, Sábadu (26/08/2023). Foto: Elio dos Santos da Costa.

Iha dalan ibun estrada foun ne’e, komunidade hirak ne’e harii ona mós baraka ki’ik-oan sira forma tuir dalan, balun taka ho kalen-tahan tolu to’o lima no balun harii de’it sumbriña hodi hamahan sira-nia an, nomós fa’an produtu.

“Ami fa’an ne’e iha tinan 2022. Komesa kedan estrada ida sorin ne’ebé ema taka ne’e. Ami mós komesa muda sa’e ona ona iha leten. Ami mai fa’an iha ne’e tanba dalan iha sorin ne’ebá taka ona, kareta la liu ona,” Maria da Cruz hateten iha fatin negósiu nian, Suku Tibar, Postu Administrativu Bazartete, munisipiu Likisá (26/08/2023).

Foufoun fa’an sasán iha área ne’e, komunidade  hetan duni intervensaun balun hosi Autoridade munisipiu Likisá, liuhosi Administradór Pedro Paulo Gomes rasik bá halo aprosimasaun bá dala-tolu hodi fó hanoin bá sira atu labele harii uma iha área ne’e.

Komunidade mós hato’o katak sira la’ós halo uma maibé harii de’it baraka oan atu bele hamahan de’it an hodi fa’an sasán bá.

Komunidade ne’ebé faan ikan iha Tibar, Sábadu (26/08/2023). Foto: Elio dos Santos da Costa.

Iha aprosimasaun ikus liu, Administradór Pedro Gomes husu komunidade atu bá hasoru nia iha ninia servisu fatin.

Komunidade mós to’o duni iha ninia servisu fatin no líder másimu Likisá ne’e hato’o katak komunidade bele hala’o lai atividade negósiu iha fatin ne’ebá, maibé labele harii fali uma.

Advertisement

Iha tempu ne’ebá, administradór mós promete bá negosiante sira ne’e katak, parte autoridade planeia ona atu harii sentru bá merkadu rua iha área Tibar nian, nune’e komunidade bele utiliza bá fa’an sira-ninian produtu.

Infelizmente, promesa ne’e rasik autóridade la konsege realiza, ikus mai deside hodi bá sobu obrigatóriu barak komunidade 20-resin.

“Derrepente sira sobu no sira dehan atu tau fali sumbriña mós labele fa’an iha ne’e. Entaun, ha’u dehan se ami hetan ikan karik ami atu lori bá fa’an iha ne’ebé loos. Ami nia moris atu halo oinsá, depois ami nia oan sira bá eskola, ami atu fó saida bá,” nia hateten.

Komunidade sente triste ho atuasaun forsada ne’ebé halo hosi autoridade Likisá no Dili nian tanba hanesan povu baibain sira nia atividade lorloron ne’ebé tenke halo maka fa’an sasán iha área ne’ebá.

Komunidade konsidera atuasaun Governu nian ne’e hamate duni ona sira nia futuru liu-liu taka dalan atu sira bele buka osan liuhosi negósiu iha estrada ibun. Tánbá ne’e nia husu autóridade sira buka fatin ruma bá sira hodi fa’an ikan.

Advertisement

Baraka hamutuk 20-resin ne’e komesa hosi área estatua São João Paulo II to’o iha Pertamina Divita ninian.

Rendimentu Di’ak

Komunidade faan hudi iha Tibar, Sábadu (26/08/2023). Foto: Elio dos Santos da Costa.

Maria da Cruz informa katak, bainhira fa’an sasán besik iha dalan foun hetan rendimentu ne’ebé di’ak liu. Maski la barak liu maibé ho osan oitoan ne’ebé hetan bele uza bá sosa hahan iha uma-laran no osan balun uza hodi selu oan sira-nian eskola.

Komunidade mós mantein firme hodi hein hela promesa hosi autóridade sira ne’ebé dehan atu halo merkadu iha área ne’ebá. La’ós ne’e de’it komunidade husu mós autoridade sira atu selu fila sasán sira ne’ebé sobu rahun ona tanba sira lakon osan mak sosa materiál sira ne’e.

Husu Tulun bá Xanana-Horta

Ho situasaun ne’ebé sira enfreta, nia husu bá Primeiru Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão, ho Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta, atu bele tun direta hodi haree situasaun ne’ebé sira enfrenta.

Advertisement

“Nu’udár povu ami husu ajuda bá avo Nana ho avo Horta tenke tun mai hodi haree ami nia moris. Ami nia lia-menon hanesan ne’e de’it. Tanba Estadu tun sobu de’it hanesan ne’e, ami sente la di’ak, laran moras,” Maria husu.

Administradór hatán

Hatán bá kestaun sira ne’e liuhosi telefone iha Domingu (27/08/2023), Administradór Munisipiu Likisá Pedro Paulo Gomes bá Hatutan.com hateten, iha VIII Governu Konstitusionál nian sira fó ona xamada atensaun tomak katak, espasu ne’e rai Estadu ninian, rai ida ne’ebé mak komunidade labele fa’an ikan iha ne’e.

Bainhira liuhosi programa kuda ai-oan sa’e bá lolon sira parte área nian, laiha komunidade ida mak bá reklama dehan, rai ne’e sira nian. Maibé ikus mai, ai sira ne’e moris tiha hotu ema komesa bá halo interrupsaun katak rai ne’e sira-nian.

“Entaun, sira mai halo uma iha ne’e, ita fó atensaun dehan labele. Sira tenke bá halo iha fatin ne’ebé uluk sira fa’an iha kraik ema bele bá hola iha ne’ebá. Fatin mak ne’e. Sé agora sira ne’e reprezenta komunidade Tibar, ne’e la loos. Sira ne’e grupu, família oan na’in-hira ne’e, sira ne’e hela besik iha tasi, la’ós Tibar tomak. Ne’ebé, sira ema oitoan ne’e muda mós la buat ida. Agora, ita hakarak hadi’a sasán sira ne’e,” Administradór Pedro Paulo Gomes hateten.

Advertisement

Halo Merkadu

Hatán kona-bá atu harii mini-merkadu bá komunidade, Administradór Pedro Gomes dehan loos duni sei halo duni, maibé, sira sei buka espasu rai liu-liu rai Estadu nian atu bele buka hodi komunidade sira ne’e bá fa’an.

“Maibé, ne’e la’ós dehan determina kedan bá sira, la’e. Buka fatin, maibé sira tenke bá fa’an, signifika ita identifika rai Estadu ruma atu ita halo mini merkadu ruma bá sira. Ne’e la’ós ita tenke determina loron ka la’e, maibé ne’e depende bá planu,” Pedro Gomes esplika.

Parte Autóridade Munisipiu Likisá planeia ona katak possível iha tinan 2024 ka 2025 bele harii fatin di’ak ruma ezemplu mini-merkadu. Maibé, mós tékniku enjiñeiru sira haree hodi halo levantamentu rai Estadu ka iha ne’ebé atu bele halo merkadu.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Advertisement

Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Dili

Jacob Tilman Soares Eleitu Nu’udár Xefe Suku Manleuana

Published

on

Hatutan.com, (14 Maiu 2024), Díli – Eleisaun órgaun suku segunda volta iha Suku Manleuana, Postu Administrativu Dom Aleixo, Munisípiu Díli, Segunda (13/05/2024), rezulta maioria eleitór Suku Manleuana depozita konfiansa bá Jacob Tilman Soares sai hanesan xefe suku bá tinan-hitu mai (2024-2030).

(more…)

Kontinua Le'e

Dili

Eleisaun Órgaun Suku Segunda Volta, Taxa Partisipasaun iha Suku Manleu ho Madohi Menus

Published

on

Hatutan.com, (13 Maiu 2024), DíliSuku tolu foun, hanesan Bebonuk, Manleu no Madohi, Munisípiu Díli, Segunda (13/05/2024), kontinua eleisaun órgaun suku segunda volta hodi hili sira-nia lider komunitária ka xefe suku.

(more…)

Kontinua Le'e

Dili

Governu Halo Adjudikasaun Direita Projetu Reabilitasaun Merkadu Taibesi ho Manleu ho Kustu $200.000

Published

on

Hatutan.com, ( 09 Maiu 2024), DíliGovernu liu husi Ministériu Komérsiu  no Indústria ( MCI, sigla portugés) fó adjudikasaun direita bá kompañia nasional Walgen walter10 unip.lda responsavel ba merkadu Taibessi no  Rheyna junior unip.lda bá merkadu Manleu.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending