Connect with us
Pakote Ahi

Defeza & Seguransa

PM Xanana “Ezonera” Koronél Amico hosi SNI

Published

on

Hatutan.com, (04 Setembru 2023), Díli-Komandante ein-Xefe Farsa Armada  bá Libertasaun Nasional Timor-Leste  (FALINTIL), Kay Rala Xanana Gusmão, atuál Primeiru-Ministru (PM), hatún ona despaxu hodi “ezonera” Komandante FALINTIL, Domingos da Câmara “Amico” hosi pozisaun hanesan Diretór Jerál Servisu Nasionál bá Intelijénsia (SNI).

Komandante FALINTIL Amico hetan fiar hosi Governu da-8 ho kompeténsia Primeiru-Ministru anteriór Taur Matan Ruak nian  iha tinan 2021 hodi asume kargu hanesan Diretór Jerál SNI ho mandatu tinan-haat (4) (2021-2025), maibé mandatu sei hela tinan-rua (2), PM Xanana Gusmão ne’ebé hanesan Amico nia superior iha Frente Armada “ezonera” Amico  hodi nomeia fali antigu Prokuradór Jerál Repúblika (PGR),  Longuinhos Monteiro.

Lee Mós: Xanana Nomeia Longuinhos bá Diretór Jerál SNI no Egas Moniz Nu’udár Vise-Diretór Jerál

Advertisement

Koronél Domingos da Câmara “Amico”. Foto/Elio dos Santos da Costa

Membru FALINTIL ativu iha F-FDTL ho diviza Koronél Domingos da Câmara “Amico”, aseita ho karta ezonerasaun ne’ebé nia simu hosi Primeiru-Ministru (PM), Xanana Gusmão, no nia parte ho estrutura, prontu husik kompeténsia hanesna Diretór Jerál Servisu Nasionál Intelijénsia (SNI).

Iha Sesta,  01 fulan-Setembru 2023, Koronél Amico simu karta ezonerasaun ne’e hosi PM Xanana, tanba nomeia ona Longuinhos Rabindranatha Tagore Domingues dé Castro Monteiro nu’udar Diretór Jerál Servisu Nasional Intelijénsia (SNI) no nomeia mós  Egas dé Araujo Moniz nu’udár Vise-Diretór-Jerál SNI.

“Buat ida normál. Bá ha’u ne’e, normál, tanba saida, nasaun ne’e, Timoroan hothotu ninian. Bá ha’u, ha’u simu. Hanesan militár, hanesan Veteranu, hanesan mós diretór SNI, hanesan sidadaun, ha’u simu desizaun saida de’it. Governu kuandu fó mai, estadu kuandu fó mai, ha’u simu,” Koronél Domingos da Câmara “Amico” hateten hodi responde jornalista sira iha Edifísiu SNI, Caicoli-Díli, Segunda (04/09/2023).

Tuir informasaun ne’ebé média sira asesu katak, iha Segunda, 04 setembru, tuku 08:300, dadeer Otl, sei hala’o serimónia entrega poder  hosi estrutura SNI sesante bá estrutura SNI foun ne’ebé lidera hosi Longuinhos Monteiro. Maibé, estrutura foun SNI nian aujénsia, nune’e, serimónia ne’e muda bá tersa, 05 fulan-Setembru, iha Palásiu Governu, Díli.

Koronél Amico dehan, tuir loloos, nia labele hato’o lai buat ruma bá públiku, tanba serimónia entrega bá estrutura foun ne’e muda bá aban, no aban mak nia mandatu foin termina. Uainhira nia simu karta ezonerasaun ne’e, inklui nia ho vise na’in-rua. Sira na’in-tolu simu karta hanesan.

Iha karta nia laran, temi katak, hahú iha 01 fulan-Setembru, sira-nian mandatu terminadu, tanba ema sira bá atu substitui sira ne’e, iha tiha ona, no ohin ne’e mós sira labele tama servisu ona. Maibé, tanba de’it data ne’e, monu kedan iha loron Sábadu no Domingu, nune’e maka, dada to’o Segunda ne’e.

Advertisement

“Mais, loloos ne’e, ohin ne’e, ami iha uma, ka ou iha ona fatin seluk servisu seluk. komu ha’u militár, ha’u fila-fali bá instituisaun militár. Mais, tanba de’it loron sábadu ho domingu, ohin maka mai iha ne’e, mais. Ohin, iha ne’e, iha xefe rekursus umanus ninian, ohin, bá iha ne’ebá, koordena ho sira, ka sira bolu nia bá iha ne’ebá, dehan katak, sira sei halo konvite ruma mai, konvida ema lubuk ida, ne’ebé mak, aban atu entrega servisu bá malu ne’e, iha Palásiu do Governu,” Koronel Amico informa.

Koronél Amico Dúvida ho Liafuan Partidariza SNI

Koronél Domingos da Câmara “Amico” simu “ezonerasaun” hosi PM Xanana Gusmão hosi kargu hanesan Diretór Jerál SNI. Foto/Elio dos Santos da Costa

Maske aseita ho karta ezonerasaun hosi PM Xanana Gusmão, maibé, Koronél Amico sente dúvida ho liafuan balu ne’ebé temi iha karta ne’e nia laran, katak, ‘iha sira nia mandatu durante ne’e’, sira partidariza Servisu Nasional Intelijénsia (SNI).

“Só ke, iha buat balu, buat ida ne’ebé mak ha’u mós dúvida, pergunta boot ida mai ha’u maka, hakerek iha ne’e dehan katak, SNI partidariza. Ha’u ladún hatene, ha’u nia servisu ne’e, ha’u servi bá partidu saida. Ida-ne’e maka ha’u la hatene, mais, ha’u hanesan sidadaun  ha’u nia partidu mak nasaun,” Koronél Amico afirma.

Eis funu-na’in FALINTIL no Veteranu tinan 24 ne’e konta katak, uluk ne’e, loos duni, partidu Frente Revolusionáriu Timor-Leste Independente (FRETILIN), lori povu maka kria Forsa Armada Libertasaun Nasionál (FALINTIL). Ida ne’e ema hotu ko’alia dehan tenke muda Conselho Nacional de Resistência Maubere (CNRM) bá Conselho Nacional de Resistência Timorensse (CNRT). Tanba ne’e maka, sira muda bá CNRT, ativu to’o tinan ida de’it, Timor ukun-aan ne’e.

Ikus mai, ukun-aan hotu tiha, uainhira FALINTIL sira hotu konsentra iha Aileu, sira muda kedan ona bá Forsa Defeza Timor-Leste (FDTL). Iha ne’ebá, asuntu polítika nian, sira entrega hotu.

Advertisement

Koronél Amico dehan, hafoin konsentrasaun iha Aileu, deside katak, FDTL hala’o de’it maka, misaun militár, seguransa nian. No farda ne’ebé sira hatais, ne’e hosi ruin no rán nia folin, sira tenke respeita, tenke serví loos de’it bá estadu, la serví bá sé de’it. Iha mós, orientasaun, iha lei SNI nian, temi katak, SNI tutela bá iha Primeiru Ministru. La’ós tutela bá partidu, ka grupu, ka organizasaun, ne’e laiha.

“Maibé, bá ha’u, ha’u dúvida uitoan, tanba dehan fali katak, partidariza SNI ne’e, ha’u dúvida uitoan. Keta atuasaun ruma maka sala karik, ha’u ladún hatene, mais, ha’u mai iha ne’e, Oitavu Governu maka fó konfiansa bá ha’u, mai iha ne’e,” Komandante Amico hateten.

Durante mandatu besik tinan rua, SNI ninia atuasaun primeiru maka, kaer ema sira ne’ebé envolve iha droga, tanba deskonfia fa’an no konsumu ai-moruk droga. Ema sira ne’e, bele dehan lider balu ne’ebé maka kaer partidu istóriku ninian, sira-nia família maka asegura.

“Ida ne’e ha’u atua. Loloos ne’e, sé ha’u partidariza, ha’u labele bá book ida ne’e, tanba sira mak fó konfiansa bá ha’u. Ha’u lahatene, ha’u partidariza saida,” afirma Koronél Amico.

SNI ninia atuasaun ida maka bá kazu lori osan hosi partidu Kmanek Haburas Unidade Nasional Timor Oan (KHUNTO) ninia ema sira, tenta atu lori sai hosi Aeroportu Internasionál Nicolau Lobato, Comoro. SNI trava, tanba la’o, la tuir regra ne’ebé maka estabelese iha nasaun ida ne’e.

Advertisement

Atuasaun terseiru ninia, mosu kestaun balu, iha Ministériu Obras Públikas (MOP) nian, ne’ebé maka lideransa balu hosi Partidu Libertasaun Populár (PLP) nian iha obras públiku, hasai funsionáriu sira hosi sira-nia kna’ar hanesan funsionáriu administrasaun.

“Iha ne’ebá, ha’u halo buat sira ne’e, ka, tanba ha’u partidariza partidu PD ho CNRT, be sira na’in-rua nia ema ha’u la book ne’e mak, ha’u sala karik, ha’u lahatene. Be sira na’in-rua (CNRT-PD), seidauk halo sala buat ida, atu book saida bá sira na’in-rua? Ida ne’e,” dehan Amico.

Diretór SNI dehan ne’e dehan, keta nia halo sala ne’e tanba altura ne’ebá koordena ho Policia Ciêntífica e de Investigação Criminal (PCIC), bá halo buska no apreensaun bá kilat ilegál sira iha ema balu rezidénsia balu. Ida fali mós tanba dala-barak iha administrasaun SNI ninian ne’e, sira subar iha Sijilu nia kotuk.

“Buat sira ne’e, karik, ha’u ladún hatene. Ne’ebé, ami halo buat ida, bokur tiha ona, ami la’o hanesan manu-rade, mais, ami seidauk sente dehan katak, ami bokur ona. ne’ebé, ha’u mai book sira ne’e-ne’e maka, keta ha’u nia sala karik. Tanba, tuir lei ne’e, mandatu ne’e, tenke tinan-haat. Mais, ha’u hanesan expulsu eeh,” dehan Amico.

“Mais, veteranu, ne’e buat normál ida. Nasaun Timoroan hothotu nian. Ita ema bele la gosta malu to’o iha ne’ebé, mais nasaun ne’e lori ruin ho ran maka, lori ran maka rega, ita tenke respeita,” komandante Amico afirma.

Advertisement

Hatán kona-bá durante ne’e, SNI iha komunikasaun ruma ho Xefe Governu ka lae, hafoin membru IX Governu Konstitusionál, Koronél Amico dehan, sira haruka duni karta dala-haat ida bá PM Xanana Gusmão, husu atu halo audiénsia ho Xefe Governu.

Karta ne’e, parte SNI husu pedidu atu halo reuniaun trilateral entre Timor-Leste, Singapura ho Israel, maibé, laiha resposta ruma hosi karta ne’e. Ikus mai, iha fali karta xamada ida hosi Ministru Interior, Francisco Guterres, informa bá SNI katak, pedidu audiénsia ne’e kansela.

“Kansela, ita planu didi’ak, depois maka ita halo kooperasaun. Entaun, kansela. No ha’u arrepende loos, kuandu lei ko’alia dehan submete direta bá primeiru ministru. Mais, bá fali iha ministru interior, ne’ebé saida. Maibé, ne’e na’i primeiru ministru, na’i prezidente mak hanesan Maromak, ita hanesan kriatura, sira na’in-rua maka halo lalehan ho rai, ita tuir eeh. La’ós, ita kuandu kontra Maromak, ó bulak loron-manas. Ne’ebé, ita tuir,” hateten Amico.

Hatán kona-bá prontu simu karta ezonerasaun ne’e, komandante Amico dehan, “Bá ha’u, ha’u tuir. Sé karik, ha’u la tuir, imi seluk, imi la’o tun, la’o sa’e, la’o baibain di’ak, nusa mak ha’u la’o tun, la’o sa’e, la di’ak? Ne’ebé, ita hothotu ne’e, bele la gosta malu. Mais nasaun ne’e, ita tenke respeita, ita tenke kontribui, tanba ita ne’e na’in,” afirma Koronél Amico.

To’o oras ne’e mós, Koronél Amico, ne’ebé ho kualidade hanesan diretór bá SNI ne’e, seidauk hasoru membru Governu ruma liu-liu ho PM Xanana rasik. Foin lalais, iha diskusaun bá Orsamentu Retifikativu ne’e, nia partisipa duni, maibé, akompaña de’it nia tékniku administrasaun sira halo aprezentasaun kona-bá SNI ninia orsamentu.

Advertisement

Kona-bá oinsá ho figura na’in-rua ne’ebé atu bá lidera fali SNI, tanba molok ne’e, sira ‘envolve ona mós iha kazu balu’ Coronel Amico dehan, ne’e kompeténsia Tribunál nian. Governu ida ne’e hakarak reforma iha setór justisa, tanba ne’e justisa ninia servisu la’o la’os nia maka julga.

Amico esplika, servisu sira ne’ebé hala’o, nia informa direta bá iha primeiru ministru, la fahe bá sé-sé de’it. Tanba ne’e maka, sé karik, halai bá iha irregularidade ruma, ein-koordenasaun ho polísia investigasaun, PCIC, no mós Ministériu Públiku.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

 

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Defeza & Seguransa

Diretór Nasionál PCIC Vicente e Brito Rekoñese Nia Oan-mane Uza Pistola Treinu Tiru

Published

on

Hatutan.com, (14 Maiu 2024), Díli-Diretór Nacional bá Policia Científica e de Investigação Criminal (PCIC), Vicente Fernandes e Brito,  ‘rekoñese’ fó pistóla bá oan-mane hodi treinu tiru hamutuk ho membru  PCIC sira iha área Kaitehu, Suku Tibar, Postu Administrativu Bazartete, Munisípiu Liquiça.

(more…)

Kontinua Le'e

Defeza & Seguransa

Pesoál Servisu Sekreta Tiru Joven ida iha Salele no Seidauk Hatene Nia Motivu

Published

on

Hatutan.com, (02 Maiu 2024), Díli-Deskonfia, pesoál servisu sekreta ida ho insial GS, hosi Servisu Nasionál Intelijénsia (SNI)  uza pistóla tiru kanek vítima Elizardo Cardoso Mandas, iha área Salele, Postu Administrativu Tilomar, Munusípiu Covalima, Kuarta kalan (01/05/2024).

(more…)

Kontinua Le'e

Defeza & Seguransa

Tenente Jenerál Falur Mak Orienta Polísia Militár Asegura SEATOU iha Terrenu

Published

on

Hatutan.com, (30 Abríl 2024), Díli-Xefe Estadu Maiór Jenerál FALINTIL-Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL), Tenente Jenerál Domingos Raúl “Falur Rate Laek”, klarifika katak  nia rasik mak fó orientasaun’ bá Polísia Militár  atu koloka nia membru asegura Sekretáriu Estadu Toponímia no Organizasaun Urbana (SEATOU), Germano Santa Brites Dias ho ekipa iha terrenu bainhira  halo eviksaun bá komunidade sira ne’ebé utiliza espasu públiku no Estadu nia rai.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending