Hatutan.com, (09 Outubru 2023), Díli- IX Governu Konstitusionál ne’ebé lidera hosi Primeiru-Ministru (PM) Xanana Gusmão, aposta mós programa prioridade Governu nian atu apoiu no reforsa instituisaun mídia ka órgaun komunikasaun Sosiál sira iha rai-laran.
Lee Mós: SEKOMS Konsidera Média iha Papél Importante bá Kontrolu Sosiál no Kurize Buat Ne’ebé Sala
SEKOMS Expedito Dias Ximenes, foto hamutuk ho Na’in bá mídia imprime-5 ne’ebé asina akordu kooperasuan sosa jornál distirubi bá munisípiu hotu, inklui RAOA ho Atauro. Foto/Mídia SEKOMS
Orientasaun polítika ida-ne’e implementa direta hosi Sekretaria Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS). Ho nune’e, Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál, Expedito Dias Ximenes, halo ezersísiu no konsultasaun ho parte relevante sira, liuliu proprietáriu ka na’in bá órgaun komunikasaun sosiál sira ne’ebé sai alvu bá apoiu ho maneira rua; ida apoiu ‘indireta’ no ida seluk apoiu ‘direta’.
Rona tiha entidade sira ne’ebé iha relasaun ho komunikasaun sosiál iha Timor-Leste, SEKOMS Expedito Dias Ximenes ‘aselera’ kontrata uluk ho mídia imprime (jornál) lima (5) hodi sosa jornál sira kada loron distribui bá postu administeativu no munisípiu 12 inklui rejiaun administrativu Espesiál Oé-Cusse Ambeno (RAEOA).
Protokolu kooperasaun ne’ebé asina iha loron 31 fulan-Agostu 2023, hodi sai baze bá Governu liuhosi SEKOMS sosa jornál kada loron 180 ezemplár ho presu kada ezemplár $50 sentavu hosi media imprime lima (5) ne’e mak hanesan meius komunikasaun sosiál Jornal Nacionál Diário nia órgaun mak Grupo Media Nacional (GMN), Jornal Suara Timor Lorosa’e (STL), Timor Post, INDEPENDENTE ho Dili Post.
Bainhira halo kalkulasaun matemátika bá osan Estadu nian ne’ebé SEKOMS utiliza bá sosa jornal hosi mídia imprime lima (5) ne’e maka kada mídia hetan montante orsamentu $10.800 durante fulan-haat (Setembru-Dezembru 2023). Nune’e, total orsamentu bá sosa jornal media imprime lima ne’e $54.000
Buat ne’ebé sai preokupasaun bá públiku mak oinsá transparente bá akordu kooperasaun ho mídia sira ne’ebé utiliza orsamentu Estadu nian. Nune’e, Hatutan.com, iha loron 06 fulan-Outubru 2023, halo konfirmasaun ho SEKOMS, Expedito Dias Ximenes, iha ámbitu vizita bá rádiu ema ho defisiénsia iha Fundasaun Ahisaun, Díli.
Bá kontratu sosa jornál hosi média imprime lima ne’e, Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál, SEKOMS, Expedito Dias Ximenes, la konsege responde Hatutan.com kona-bá kada loron Governu sosa jornál sira hosi mídia imprime ne’e ezemplár hira no sei selu hosi orsamentu Estadu hamutuk hirak bá kada mídia imprime ne’ebé estabelese ona kontratu ho SEKOMS.
Reprezentante GMN,S.A asina akordu kooperasuan ho SEKOMS. Foto/Mídia SEKOMS
Hatutan.com buka halo komunikasaun ho mídia na’in balun ne’ebé husu atu la publika nia identidade informa katak kontratu ne’ebé SEKOMS estabelese ho órgaun komunikasaun sosiál tradisionál sira (mídia imprime) ho meius sosa jornál kada loron ezemplár 180 ho presu $50 sentavu (deskonfia jornál balun SEKOMS sosa ezemplár liu kuantidade 180). Nune’e, jornál sira ne’ebé Governu sosa sei haruka ka distribui bá Munisípiu sira hotu, inklui RAEOA ho Atauro.
Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS), Expedito Dias Ximenes hateten, atu informasaun kona-bá atividade Governu nian bá too iha baze maka Governu liuhosi SEKOMS iha polítika atu sosa tan jornál no distribui bá postu administrativu sira.
“Kona-bá polítika sosa jornál ne’e nafatin ho folin $50 sentavu kada ezemplár no mídia sira iha ema iha munisípiu no SEKOMS kontinua servisu hamutuk ho média na’in sira, no funsionáriu sira iha munisípiu atu bele garante oinsá jornál ne’e bele too iha postu administrativu sira,” Nia informa.
Iha fulan haat nia laran ne’e, SEKOMS planeia atu bá to’o de’it iha Postu Administrativu sira inklui suku sira besik, maibé iha tinan foun mai planu mós planu atu alarga tan ba iha suku hotu-hotu.
“Média sira tenke garante katak estadu atu selu tenke mai husi relatóriu ne’ebé iha katak jornál ne’e povu simu no lee dunik jornál ne’e mak foin bele selu,” Expedito Dias Ximenes hateten.
Iha loron 05 fulan-Setembru 2023, SEKOMS Expedito Dias Ximenes estabelese akordu kooperasaun ho Rádiu Televizaun Timor-Leste Empreza Públiku (RTTL,E.P) ho GMNTV kona-bá publikasaun programa “Governu Rona” ne’ebé epizódiu dahuluk nian publika ona iha GMNTV iha loron 02 fulan-Outubru 2023 ho tema sentrál ko’alia kona-bá “Prosesu Eleisaun Suku”.
Tuir dokumentu ofisiál ne’ebé Hatutan.com asesu katak, iha loron 05 fulan-Setembru 2023, Rádiu Televizaun Timor Leste Empreza Públika (RTTL, E.P), asina akordu kooperasaun ho Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS), atu bele fornese serbisu emisaun programa talk show.
Mídia Na’in STL, Salvador J.X. Soares asina akordu ho SEKOMS konas-bá sibsidu sosa jornal distribui bá munisípiu sira, inklui RAEOA ho Atauro. Foto/Mídia SEKOMS
Konteúdu hosi Programa ne’e atu membru Governu sira bele rona preokupasaun hotu-hotu hosi públiku. Alende ne’e, Governu mós bele hakle’an programa no atividade sira kona-bá dezenvolvimentu nasionál.
Duvida no pergunta mak tansa Estadu iha nia órgaun komunikasaun rasik tenke halo tan kontratu ho GMNTV. Katak programa sira hanesan ne’e ne’ebé pertense bá atividade Governu nian bele kanaliza liuhosi órgaun komunikasaun estatal rua; RTTTL,E.P ho Agencia Notisioza Tatoli, Institutu Públiku (IP). Maibé, tansa tenke mós ho GMNTV?
To’o agora SEKOMS Expedito Dias Ximenes rasik seidauk fó sai bá públiku kona-bá valor orsamentu kontratu ho RTTL,E.P no GMNTV bá emisaun programa “Governu Rona”. Bá programa ida-ne’e SEKOMS selu ho orsamentu hira bá publikasaun, inklui uza espasu Salaun Multi Funsaun GMN nian.
Bá preokupasaun sira-ne’e Hatutan.com konfirma mós ho SEKOMS Expedito Dias Ximenes, maibé la fó resposta serteza. SEKOM Expedito Dias Ximenes hateten de’it katak kona-bá Talk Show bá programa “Governu Rona” la’ós SEKOMS halo de’it ho GMNTV, maibé mós ho RTTL.E.P no bá plataforma dijitál sira hetan mós kontratu bá programa “Governu Rona” liuhosi dokumentáriu ne’ebé sei prodús husi SEKOMS no hosi ne’e mak sira sei hetan mós asesibilidade bá link atu bele fó sai.
“Kona-bá talk show nia kustu depende ba Viewer no se mak iha telespetadora barak liu tékniku sira SEKOMS nian sei haree no kada televizaun iha sira nia tabele rasik ne’ebé kada oras ida selu hira no ida-ne’e depende bá tarefa ne’ebé iha,” Expedito Dias Ximenes argumenta.
Hanesan hatene nanis ona katak Expedito Dias Ximenes, molok asume pasta hanesan Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS) servisu uluk iha GMNTV hodi lori programa “Grande Entrevista” hosi tinan 2018 to’o inísiu tinan 2023.
Iha tinan sira antes 2018, Expedito Dias Ximenes asume kargu hanesan jornalista, Xefe Redasaun, no editór iha Jornál Diáriu Nacional ho Jornál Nacional Semanáriu ne’ebé hola parte iha Grupo Media Nacional (GMN).
Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS), Expedito Dias Ximenes, argumenta katak molok selebra akordu kooperasaun kona-bá apoiu mídia sira ne’e, parte tékniku SEKOMS nian halo diskusaun tékniku ho proprietáriu ka na’in bá média sire ho metidu apoiu ne’e oin rua, mak hanesan apoiu ‘direta’ no apoiu ‘indireta’.
Na’in bá Mídia plataforma dijitál sira foto hamutuk ho SEKOMS Expedito Dias Ximenes hafoin asina akordu kooperasuan kona-bá apoiu “indireta”, foin lalasi ne’e. Foto/Mídia SEKOMS
Atu kompleta apoiu bá mídia sira molok IX Governu termina kompromisu servisu loron 120 nian, iha loron 05 fulan-Outubru 2023, SEKOMS Expedito Dias Ximenes, estabelese akordu ho mídia plataforma dijitál (online) 17, la inklui Hatutan.com ho Media TVE (Televizaun Edukasaun) Timor tanba Hatutan.com ho TVE Timor la partisipa no Hatutan.com rejeita asina akordu ne’e.
Mídia plataforma dijitál ne’ebé asina akordu kooperasaun ho SEKOMS mak hanesan, Independente, Media ONE Timor, Timor Post Online (tv streaming), STL online (tv streaming), lafaeknews.tl media (tv streaming), G-News onaline (tv streameing), SMNews Timor, loluwari.com, Naunil.com, thetimornews.com, SaptNewstl.com, yokolau media, OrluliNews, Media Mudansa, Dili Post Online, GMN, S.A, no The Oe-Cusse Post,
SEKOMS Expedito Dias Ximenes esplika bá Hatutan.com katak apoiu ne’ebé media plataforma dijitál sira sei hetan husi Governu liuhosi SEKOMS publika dokumentáriu sira no iklan sira depois mak media ida-idak submete sira-nia invoice bá SEKOMS atu halo pagamentu mak dokumentáriu ne’e, depois de média sira ne’e fo sai tiha, mak foin halo invoice ba iha SEKOM.
“Kustu ne’e variavel, tamba depende áa iha minutu hira mak mídia dijitál sira fo sai, no folin kada minutu ne’e teknikamente deskreve ona iha akordu, no ita labele hateten kada fulan, publisidade/iklan ka dokumentáriu hira mak mídia dijitál sira publika tamba depende bá bainhira mídia sira fó sai no minutu hira inklui publisidade ne’ebé fó sai iha kanal ne’e sei halo invoice mai pois sei check ho arkivu ne’ebé ami iha, ne’ebé kustu kompletu ne’e iha ne’ebá sei la hateten mais iha diskusaun tékniku ne’e hotu-hotu konkorda no balun seidauk konkorda maibé sei hadi’a,” SEKOMS Expedito Dias Ximenes haktuir.
Akordu kooperasaun ne’ebé SEKOMS halo ho mídia plataforma dijitál sira, inklui ho media tradisionál sira nia durasaun fulan-tolu de’it, hosi fulan-Outubru to’o loron 31 fulan-Dezembru 2023.
Valor publikasaun dokumentáriu ka publisidade/iklan bazeia bá akordu entre mídia plataforma dijitál sira mak hanesan;
TV Live Streaming
Subscribe husi 1k to’o 5k : $5.00/loron
Subscribe husi 5k to’o 10k : $10.00/loron
Subscribe husi 10k to’o 15k : $15.00/loron
Subscribe husi 15k to’o 20k : $20.00/loron
Subscribe husi 20k to’o 25k : $25.00/loron
Subscribe husi 25k to’o 30k : $30.00/loron
Subscribe husi 30k to’o 35k : $35.00/loron
Subscribe husi 35k to’o 40k : $40.00/loron
Subscribe husi 40k to’o 45k : $45.00/loron
Subscribe husi 45k to’o 50k : $ 50.00/loron
Bá Mídia online hotu sei hetan direitu ba monta publisidade husi SEKOMS ho proporsional ho medida no presu mak hanesan tuir mai:
- – Top Banner : $100/loron
- – Pop Up : $75.00/loron
- – Right-1 : $50.00/loron
- – Bottom : $45.00/loron
Liuhusi protokolu kooperasaun nian ida-ne’e atu parte sira servisu hamutuk ho responsabilidade hodi atinje metas hosi programa SEKOMS nian naran “Programa Fortalesimentu Meiu Komunikasaun Sosiál”.
Kestaun ne’ebé hamosu dívida mak akordu kooperasaun ho mídia plataforma dijitál la sita kláuzula balun ka artigu balun kona-bá publisidade ka dokumentáriu sira ne’ebé SEKOMS atu publika iha mídia plataforma dijitál ida-idak ne’e fulan ida dala hira no durante fulan tolu (Otubru too Dezembru 2023) ne’e sei publika dala-hira.
SEKOMS “La Bolu” TVE Timor
Diretór Televizaun Edukasaun (TVE) Timor, Armindo Krisna Caetano. Foto/Lazaro Pereira Quefi
Hosi sorin seluk, Diretór Televizaun Edukasaun (TVE) Timor , Armindo Krisna Caetano informa, to’o agora TVE Timor sidauk hetan oportunidade asina akordu kooperasaun kona-bá subsídiu bá mídia hosi SEKOMS.
Armindo Krisna Caetano informa nia parte konkorda ho polítika Governu fó subsídiu bá mídia sira tanba fasilita mídia sira halo sira-nia atividade, signifika katak Governu la halo intervensaun direta bá independénsia mídia ida-idak nian.
Nia hatutan, kona-bá dokumentu hosi TVE Timor nian submete tiha ona bá SEKOMS iha fulan ida liubá maibé to’o agora “la bolu” bá asina akordu kooperasaun.
“Keta, SEKOMS elemina ona ami TVE Timor karik, tanba to’o agora ha’u sidauk simu orientasaun ruma katak TVE Timor bá asina kooperasaun ruma ho SEKOMS,” Armindo Krisna Caetano, inform bá Hatutan.com iha Eskola Koléjiu São Miguel, Díli, Segunda, 09 fulan-Outubru 2023.
Armindo hatutan, TVE Timor prontu tanba mídia seluk bele nusa TVE labele. Entaun mídia seluk hetan oportunidade nusa TVE labele.
Nia hateten, se TVE Timor la hetan oportunidade, signifika hamosu prátika diskriminasaun. “Karik ha’u hare di’ak ha’u asina, karik sidauk tama ami nia polítika redasaun ha’u sei la asina,” Armindo Krisna Caetano tenik.
Armindo Krtisna Caetano mós informa durante ne’e TVE Timor iha programa barak kona-bá debate ka talk show sira, mak hanesan programa fokus, programa forum demokrasia, ne’ebé realiza hodi fasilita sidadaun hotu-hotu para hetan asesu informasaun loos no kredivel hosi fontes kredivel sira. Maibé, Governu hakarak aumenta tan nia programa “Governu Rona” hanesan mós akordu ne’ebé halo ho RTTL,E.P no GMTV, maka TVE Timor prontu atu públika tuir orientasaun ne’ebé estabelese iha akordu laran entre SEKOMS ho TVE Timor.
Sita hosi pájina Facebook Ofisiál Secretário de Estado da Comunicação Social, S.E. Expedito Dias Ximenes, katak Sekretaria Estadu Komunikasaun Sosiál liuhosi Dirasaun Nasionál Desiminasaun Informasaun (DNDI) halo akordu kooperasaun ho mídia sira atu kesi parte sira (mídia sira) servisu ho responsabilidade hodi atinji metas husi programa SEKOMS nian hanaran “Programa Fortalesimentu Meiu Komunikasaun Sosiál”.
Objetivu hosi servisu hamutuk ida-ne’e, públiku bele asesu atividade Governu Konstitusionál da-sia, liuliu Sekretaria Estadu Komunikasaun Sosiál, no ho programa ne’e mós bele tulun mieu komunikasaun sira iha rai-laran.
Lee Mós: Enkontru SEKOMS ho Mídia sira, Hatutan.com Fó Rekomendasaun Tolu
Jornalista: Vito Salvadór /Leopoldina de Carvalho