Connect with us
Pakote Ahi

Bobonaro

Rekonsiliasaun Nu’udár Prossesu Rekoñesimentu Sala Iha Pasadu

Published

on

Hatutan.com, (19 Novembru 2023), Bobonaro—Festivál Fronteira 2023 iha Maliana Vila, Munisípiu Bobonaro konklui ona iha Sábadu (18/11/2023).

Festivál Fronteira 2023 iha Maliana Vila, Munisípiu Bobonaro konklui ona iha Sábadu (18/11/2023). Foto: Rogério Pereira Cárceres.

Festivál ne’ebé ninia Komissaun Organizadora maka Sekretáriu Estadu Arte no Kultura (SEAK) ho Centro Nacional Chega! (CNC) ho tema “Interkámbiu Kulturál no Rekonsíliasaun” ne’e, partisipa ona ho másimu hosi delegasaun sira Nusa Tengara Timur (NTT), Repúblika Indonézia nian, hamutuk na’in 300-resin.

Lee Mós: Grupu Dansa Tradisionál 11 Hosi Indonézia-TL Sei Harame Festivál Fronteira 2023

Atividade ne’ebé hala’o ona hosi 15 to’o 18 Novembru mak hanesan, semináriu loron tolu ho tópiku diferente hosi oradór oioin, Indonézia no Timor-Leste nian.

Advertisement

Aprezentasaun dansa kulturál hosi Munisipiu Belu, Malaka, Kefa NTT nian, Covalima, Dili, Bobonaro no iha kalan konsertu.

Iha enseramentu, Diretór ezekutivu Centro Nacional Chega! (CNC), Hugo Maria Fernandes esplika, rekonsiliasaun nu’udár prossesu ida hodi rekoñese sala sira iha pasadu, hodi fó liman bá malu, atu hateke bá oin.

Hugo Fernandes dehan, iha loron tolu nia laran, partisipante sira akompañia kolókiu, semináriu, ko’alia kona-bá País rua nia lasu kulturais, lisan ne’ebé mak hametin povu rua nu’udár  Timoroan. Bainhira Hugo temi Timor oan, signifika Timor Oan iha Timor-Leste nomós Timor Oan iha Timor Osidentál.

Iha kalan ikus nian bá enseramentu Festivál Fronteira ida-ne’e, bainhira rona kolókiu, kona-bá aspeitu kultura, memória koletiva, nomós oinsá mak uza arte no literásia hodi hametin Timor Oan sira-nian Dame, halo Timor Oan hotu hanoin hikas nia lider sira, ho sira nia vizaun boot ne’ebé mak iha tinan 24 liubá, bainhira Consellho Nacional da Rezistência Timorense (CNRT) atu dezolve, lider sira hatuur kedan konseitu no sira nia prinsípiu ida kona-bá rekonsíliasaun.

Aprezentasaun dansa kulturál iha Festivál Fronteira 2023 iha Maliana Vila, Munisípiu Bobonaro Sábadu (18/11/2023). Foto: Rogério Pereira Cárceres.

“Hanesan saida mak hakarek iha relatóriu Chega!, kona-bá signifikadu hosi rekonsíliasaun hosi ita nia lideransa istóriku sira hakerek hela bá ita. Sira hateten hanesan ne’e, Rekonsíliasaun nu’udár prosesu ida hodi rekoñese sala sira iha pasadu, inklui arrependimentu nomós perdaun nu’udár pasu ida importante hodi hetan justisa,” Hugo Fernandes hateten iha diskursu enseramentu Festivál Fronteira 2023, iha Maliana Vila, Sábadu kalan (18/11/2023).

Rekonsíliasaun mós nu’udár prossesu ne’ebé tenke involve ema Timor oan sira, nune’e bele hakotu tiha, siklu akuzasaun bosok, nomós duun malu.

Advertisement

Prossesu ne’e labele haree de’it nu’udár mekanizmu ida bá rezolusaun konflitu ka nu’udár instrumentu polítika de’it, hodi Pasifika ka reintegra ema hodi rekoñese TL nia independénsia, maibé rekonsiliasaun tenke haree nu’udár prossesu ida ne’ebé lia-loos tenke sai nu’udár nia rezultadu.

Agradesimentu

Hugo Fernandes ho nia laran ksolok tebes hodi hato’o apresiasaun ida aas la halimar, espesialmente bá komunidade Munisipiu Bobonaro. Loron tolu komesa hosi 16 to’o 18 fulan-novembru, komunidade hatudu duni karákter ema Timor nian.

“Hanesan Padre Gregórius hateten, ema ho karákter umanidade, solidáriu nomós oin na’in. Ha’u nia laran monu tebes hodi haree eventu ne’ebé mak hahú hosi dia 15 to’o ohin loron, la’o ho hakmatek, hasoru-malu, bainaka sira, sira hateten mai ha’u ho oin midar ho oin hamnasa. Ida-ne’e mak ha’u hanoin ita nia identidade. Identidade ne’ebé mak ita luta bá tempu naruk atu hatudu bá mundu katak, ida-ne’e mak Timor oan,” Diretór ezekutivu CNC ne’e agradese.

Hugo Fernandes, agradese bá Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta ho Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão, inklui membru sira IX Governu konstitusionál nian hanesan, Ministru Juventude Desportu Arte no Kultura, Ministru Interior, Ministru Justisa, Ministru Finansas, Ministru Komérsiu no Indústria, Ministru Turizmu nian.

Advertisement

Bá SEKOMS ho média nasionál sira hotu ne’ebé ajuda ona fahe informasaun kona-vá eventu festivál Fronteira 2023, komandu PNTL, F-FDTL, organizasaun juventude rezisténsia sira, nomós Sentru Juventude Munisipiu Bobonaro, bá sira nia servisu di’ak ne’ebé la’o ona hahú kedan hosi inísiu to’o rohan.

Iha fatin hanesan, Sekretáriu Estadu Arte no Kultura (SEAK), José Soares Cristóvão esplikat tán, Festivál Fronteira ida-ne’e ho nia objetivu atu enkoraza jerasaun foun sira, Timoroan no Timoroan sira ne’ebé iha Indonézia, hodi hanoin krítiku sira ne’ebé relasiona memória konflitu polítika pasadu, bá fraternidade umana, rekonsíliasaun interkulturál, iha rejiaun, espesifikamente iha área fronteira Timor-Leste ho Indonézia.

Eventu ida-ne’e atu promove komunidade hosi País rua ninia kultura, diálogu entre jerasaun foun sira, Timor-Leste ho Indonézia, hodi kontinua bá joven sira atu hatuur sira hodi fó liman bá malu, fó dame bá malu, hodi hametin liután unidade jerasaun foun entre Timoroan ho Timoroan sira iha ne’ebá.

Liuhosi kultura, povu País rua ne’e, bele hametin povu rua nia kooperasaun iha liña fronteira entre komunidade Timor no komunidade iha NTT.

Nia mós hato’o agradese wa’in bá komisaun organizadora hotu, bá diretór jerál MJDAK, diretór jerál SEAK, diretór CNC ho ekipa komisaun sira hotu ne’ebé mak prepara servisu bá eventu ida-ne’e ho nia realizasaun ne’ebé di’ak tebes.

Advertisement

Festivál Fronteira Tenke Kontinua Realiza

José Cristóvão deklara katak, festival fronteira ida ne’e la to’o de’it iha tinan 2023, maibé komisaun organizadóra iha hanoin ona katak, eventu ne’e tenke hala’o iha kada tinan.

“Festival Fronteira la’ós ida ne’e de’it. Ami hamutuk ho CNC hanoin ona, festival ida ne’e atu hala’o eventu anuál. Tanba ne’e, ohin ita hahú loke iha Munisipiu Bobonaro, depois de tinan 2024, komisaun ekipa konjunta ne’ebé iha, ami sei diskute, ita sei bele realiza entre Munisipiu Covalima no Oecusse,” nia promete.

Nune’e mos Prezidente Autoridade Munisipiu Bobonaro, Ernesto de Oliveira Barreto agradese bá delegasaun hosi NTT (Belu, Malaka, Kefa, Atambua), tanba hamutuk ona ho sira iha eventu ida ne’e to’o remata ho sussesu.

“Agradese bá sira tanba sira hosi dook mai iha ne’e, atu hala’o eventu ida-ne’e tanba eventu ne’e importante bá nasaun rua, liu-liu Timor-Leste ho NTT,” Ernesto Barreto, hateten.

Advertisement

Autoridade másimu iha Munisipiu Bobonaro ne’e, hakarak husu mós bá joven sira ne’ebé maka iha Timor-Leste, liu-liu iha munisipiu Bobonaro, katak, problema pasadu ne’ebé mak liu ona, husu atu haluha ona, hotu-hotu tenke hamutuk, haree bá oin hodi hala’o dezenvolvimentu bá rai ida ne’e.

Observasaun Hatutan.com iha Maliana Vila iha Domingu 19/11/2023, tuku 09:00 dadeer, delagasaun sira NTT nian, akompaña hosi ekipa komisaun organizadora bá iha fronteira Mota Ain, Batugade, hodi fila-fali bá NTT.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Bobonaro

Problema iha BoQ, Reabilita Estrada Urbana Maliana Muda bá 2024

Published

on

Hatutan.com, (18 Novembru 2023), Bobonaro-Ministériu Obras Públikas (MOP) muda projetu reabilitasaun estrada urbana Postu Administrativu Maliana Vila, Munisípiu Bobonaro  bá tinan 2024.

(more…)

Kontinua Le'e

Bobonaro

Horta Sei Ko’alia ho Xanana Taka Totál Kanek Sira ’75-99′

Published

on

Hatutan.com, (16 Novembru 2023), Bobonaro-Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta, sei ko’alia ho Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão, atu taka totál kanek sira mak akontese iha 1974-1975 to’o 1999.

(more…)

Kontinua Le'e

Bobonaro

TL-NTT Hametin Fali Relasaun Kulturál Rai Ida Bandeira Rua

Published

on

Hatutan.com, (16 Novembru 2023), Bobonaro– Sekretária Estadu Arte no Kultura (SEAK), ho Centro Nacional Chega! (CNC), Kuarta (15/11/2023) kalan, ofisialmente halo abertura bá  seremónia Festival Fronteira 2023, iha kampu futeból, Suku Odomau, Postu Administrativu Maliana, Munisípiu Bobonaro.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending