Connect with us
Pakote Ahi

Polítika

Prezidente Repúblika Sei Veta Subsídiu Transporte-Saúde bá Deputadu Sira

Published

on

Hatutan.com, (29 Novembru 2023), Díli—Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta deklara, hanesan Xefe Estadu iha kapasidade no kompeténsia tuir Lei atu veta projetu Lei Nú. 4/VI (1”), ne’ebé prosede bá alterasaun datoluk bá Estatutu Deputadu tuir Lei Nú 5/2004, 5 Maiu, ne’ebé altera bá Lei nú. 7/2017, 26 Abril 4/2023, 25 Janeiru, iha artigu 12 ne’ebé ko’alia kona-bá subsídiu bá deputadu sira ne’ebé hateten, kada deputadu sei iha direitu bá subsídiu transporte kada fulan ho montante $1.600 no subsídiu bá saúde $600 kada fulan.

Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta. Foto: Elio dos Santos da Costa.

“Ha’u iha kapasidade atu veta no sei ko’alia ho maun bo’ot Xanana Gusmão no há’u ho konsiénsia labele simu buat ruma nune’e. Atu haree polítika espesiál bá saúde tenke haree bá hotu-hotu, labele bá klase ida,” Ramos-Horta hateten iha salaun Laline Larigutu CNE Caicoli, Kuarta (29/11/2023).

Lee Mós: FONGTIL Husu Prezidente Repúblika Veta Subsídiu Transporte-Saúde bá Deputadu Sira

Xefe Estadu haree subsídiu saúde no transporte bá deputadu sira ne’e bo’ot tebtebes no loloos la merese tanba Estadu iha Orsamentu Jerál tau ona osan ba saúde, bainhira ema ida moras no kualkér sidadaun inklui deputadu, membru Governu labele ona halo tratamentu iha Timor-Leste, maibé Governu mak haruka halo transferénsia ba liur no selu buat hotu-hotu.

Advertisement

“Tanba ne’e, kuandu iha ona Orsamentu Jerál Estadu liu hosi Ministériu Saúde no Ministériu Solidariedade Sosiál no Inkluzaun atu haruka sidadaun sira bá liur, subsídiu $600 kada fulan bá deputadu sira ne’e atu halo saida $1.600 kada fulan bá subsídiu transporte ne’e injustisa bo’ot,” Ramos-Horta preokupa.

Prezidente Repúblika sei ko’alia ho Primeiru-Ministru no Prezidente Parlamentu Nasionál atu haree, labele iha klase ida ne’ebé iha benefísiu hotu-hotu no barak loos, deputadu sira iha ona vensimentu di’ak, hakarak tán subsídiu oioin, di’ak liu deputadu sira sukat didi’ak molok aprova subsídiu bá sira nia an rasik.

Tuir Xefe Estadu, Loloos ne’e iha prioridade seluk hanesan aumenta orsamentu bá ai-han bá kosok-oan sira no inan sira, ba ferik no katuas sira, joven no estudante sira ne’ebé presiza tau orsamentu atu proteze labarik sira hosi hamlaha no moras.

Ramos-Horta fó ezemplu katak, enfermeiru sira, mestre sira ne’ebé iha foho sei moris ki’ak, tanba saida la halo programa espesiál saúde ba sira, fó subsídiu saúde no transporte bá sira ne’ebé hanorin no halo atendimentu saúde iha foto atu sira bele halo servisu di’ak liután.

“Tanba saida mak subsídiu saúde no transporte ne’e bá de’it deputadu sira. Há’u la konkorda no há’u konkorda banhira deputadu sira hakarak ko’a orsamentu Prezidénsia Repúblika nian, ne’e laiha problema,” Xefe Estadu deklara.

Advertisement

Nia argumenta mós katak, parte Prezidénsia Repúblika sei la hirus bainhira deputadu sira ko’a osan bá Prezidénsia Repúblika no ko’a viajen sira Prezidente Repúblika nian, ne’e di’ak liután tanba nia viajen sempre lori ema sira simples no jornalista sira, maibé dala barak liu Prezidente Repúblika nia viajen ema sira konvida mak selu no la gasta osan barak.

LH Konkorda Xefe Estadu Veta Tanba La Nessesáriu

Parte Organizasaun Naun Governamentál (NGO) Luta Hamutuk (LH) mós konkorda atu Prezidente Repúblika (PR), José Ramos Horta, veta Lei ne’e tanba la nessesáriu.

Diretór Ezekutivu Luta Hamutuk, José Alves da Costa hateten, bainhira haree atu aplíka polítika subsidiu ne’e, bainhira mosu situasaun emerjénsia hanesan rai halai, anin boot sobu populasaun nia uma ka bailoron naruk nia implika ba hahan laíha.

Ne’é Governu nu’udár jestór bá rekursu tomák, halo polítika subsidiáriu oinsá atu bele reforsa ekonomia públiku nian.

Advertisement

Bainhira haree deputadu sira iha Parlamentu Nasionál ne’ebé mak halo Leí hodi hetan subsidiu bá transporte bá sira nia an rasik, ida-ne’e la’ós kategoria emerjénsia, ema hotu-hotu seidauk haree deputadu sira la’o ain hosi uma bá Parlamentu Nasionál nó fila mós la’o ain. Deputadu ne’ebé mak seidauk hetan karreta no karreta hirak ne’ebé durante hola ne’e iha hotu ne’ebé mak sira tenke hetan subsidiu transporte.

“Tanba ne’e, lá nessesáriu deputadu sira atu simu subsidiu transporte. Sosiedade Sivil rekomenda, husu no ezije ba Prezidente Repúblika atu veta duni Lei ida-ne’e, tanbá ida ne’e la merese,” José Aves da Costa, hateten ba Jornalista Hatutan.com, iha knaar fatin, Faról, Kinta (29/11/2023).

Tuir nia, montante husi subsidiu transporte ne’e la’ós oit-oan, sé subsidiu $1.600 ne’e fó ba depuatdu sira, serake deputadu sira ne’e ki’ak liu ona kompara hó seguransa sira ne’ebé fila kalan la’o ain tanbá dalaruma kareta aat,  ambulánsia sira iha kada postu sira maioria ida de’it, inklui kondutór mós ida de’it, se pasiente sira na’in rua tolu, kondutór tenke tula ida-ida, seidauk tán distánsia dook, tuir loloos kategoria hirak ne’e mak Estadu ida-ne’e tau importánsia, maibé problema sira ne’e deputadu sira haluha tiha.

Pior liu maka deputadu sira haluha tiha katak, sira hanesan matan, tilun, ibun no fuan ba povu ne’e rasik, maibé povu nia problema ne’e sira labele responde, sira preokupa liu sira nia an.

“Sira halo hanesan ne’e tanba sira ka’an, kanten ho materiál, hamlaha ba rikusoin, sira laiha fuan atu haree povu no solusiona povu ne’e nia problema, afinál sira ba tuur iha Parlamentu Nasionál atu reprezenta povu,” nia konsidera.

Advertisement

Diretór ne’e mós dehan, durante ne’e, Orsamentu Jerál Estadu gasta barak liu ba deputadu sira nia an, tanba osan ba konbustivel iha, ba manutensaun karreta iha, ate karreta rasik mós sira simu, tanba ne’e laíha konvense ka razaun ida bá públiku katak, deputadu sira tenke simu subsidiu karreta ho montante osan $ 1.600.

Durante ne’e tuir nia, sosiedade sivil identifika katak, deputadu sira lahala’o funsaun ba fiskalizasaun iha terenu liu-liu areas remotas, tantu fisklaiza Lei ne’ebé mak la-di’ak sira la fiskaliza hodi haree katak nia implementasaun ladi’ak tenke muda, fiskalizasaun ba gastu orsamentu sira ne’ebé maka sai liu-liu ba projetu infraestrutura sira.

Jornalista: Vito Salvadór/Gloria Maia

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Polítika

Taur Informa bá Ramos-Horta, Kazu Asidente iha Atambua Taka Ona

Published

on

Hatutan.com, (24 Jullu 2024), Díli—Eis Prezidente Repúblika, Jenerál reformadu Taur Matan Ruak informa bá Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta kona-bá asidente tráfiku iha Atambua provínsia Nusa Tenggara Timur (NTT), Indonézia hafoin fila hosi Rejiaun Administrativa Espesiál Oe-cusse-Ambeno (RAEOA), iha loron 22 fulan-jullu taka ona.

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

PN Preokupa Sigaru Illegál Nakonu iha TL

Published

on

Hatutan.com, (24 Jullu 2024), Dilí—Parlamentu Nasionál (PN) preokupa no husu Governu atu tau atensaun bá kontentór balun ne’ebé mak hatama sigaru la tuir dalan legál no oras ne’e nakonu iha Timor-Leste (TL).

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

Taur Matan Ruak Prontu Kolabora ho Auditoria Ne’ebé Xanana Inisia

Published

on

Hatutan.com, (24 Jullu 2024), Díli- Primeiru-Ministru  iha VIII Governu Konstitusionál,   Jenerál Reformadu Taur Matan Ruak,  prontu kolabora ho prosesu aauditoria internasionál ne’ebé IX Governu Konstitusionál lidera husi Primeiru-Ministru (PM) Xanana Gusmão  sei halo ho intensaun atu hadi’a jestaun institusionál hodi garante boa-governasaun.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending