Hatutan.com (15 Novembru 2023), Díli—Jurista Timoroan, Alexandre Corte Real konsidera Prezidente Republika (PR), José Ramos-Horta tenta atu halimar no hafraku Justisa iha rai laran, tanba indultu ne’ebé Emilia Maria Valeria Pires no Madalena Fernandes Melo Hanjam Costa Soares simu, la tuir dalan legál.

Imajen Google.

Alexandre Corte Real esplika, tuir loloos Madalena Hanjam no Emilia Pires kumpre lai desizaun hosi Tribunál mak foin bele hetan indultu, bainhira prossesu ona no hetan pena, Prezidente Repúblika bele fó indultu maibe tenke kumpre lai pena prizaun, tanba indultu ne’e ema fó bainhira kumpre pena no iha mudansa ba hahalok.

Lee Mós: Ramos-Horta “Salva” Emília Pires-Madalena Hanjam ho Indultu

“Saida mak Prezidente Repúblika halo ne’e ladún klaru no la aplikável. Tanba sa mak ema sira ne’e hetan indultu. Ne’e Prezidente Repúblika hanesan Xefe Estadu, hafraku ona justisa iha rai laran, tanba ita bá prizaun ne’e atu eduka ita, atu labele komete tán erru. Maibé, agora ita seidauk bá prizaun de’it derrepente hetan ona indultu. Nee la loos, hau hanesan jurista hau la konkorda ho ida-ne’e,” Alexandre Corte Real hateten ba Hatutan.com, via telefonika, Sesta (15/12/2023).

Kona-bá Madalena Hanjam no Emilia Pires, nia dehan hakarak ka lakohi sira na’in rua tenke kumpre lai prizaun, tama iha laran mak ema haree iha mudansa bá hahalok no buat seluk tán maka foin bele aplika indultu, la’ós narnaran fó indultu, sentensa ne’ebé Tribunál fó de’it  seidauk kumpre pena, atu fó indultu, ne’e la loos.

“Ita hakarak buat hotu ne’e la’o tuir órden, la’o la ho órden entaun buat hotu ne’e sei la tuir duni dalan justisa, tanba justisa ne’e mak halo ita nia sosiedade moris iha sidade ne’e ho hakmatek. Maibé se justisa ne’e mak la’o la tuir dalan, ne’e problema boot. Ha’u haree justisa iha ita nia rain ne’e problema oitoan. Ita implementa justisa bá ema ida, balun la’e. Ita nia justisa ne’e moras, tanba ne’e ha’u hateten desizaun Prezidente nian ne’e la loos no fora hosi dalan justisa,” nia lamenta.

Jurista ne’e dehan, parese Prezidente Repúblika haree liu bá Direitus Humanus mak fó indultu bá sira na’in-rua, maibé nia husu Prezidente mós tenke hatene bainhira haree bá Direitus Humanus mós tenke la’o tuir regras, la’o tuir dalan justisa nian.

“Agora, nia hela iha liur de’it la tama komarka derrepente Xefe Estadu fó indultu, ne’e lojika ne’e iha ne’ebe. Ne’e loke dalan bá ema hotu atu hanoin, ha’u halo krime de’it depois ha’u halai bá rai liur, hein to’o Prezidente fó de’it indultu. Nee hafraku ona ita nia justisa,” Alexandre dehan tán.

Tanba ne’e, bainhira justisa la’o la loos ona, entaun hanesan Jurista nia kontra no la konkorda ho indultu ne’ebé Prezidente fó bá Emilia Pires no Madalena Hanjam tanba ne’e la tuir dalan legál.

“Hanesan jursita haree ba ida-ne’e, Prezidente hafraku justisa. Nia halo buat hotu la tuir ona órden, la tuir regras justisa nia prosedur. Ita hanesan Xefe Estadu ida mak halo nune’e, hafarku rasik ita nia seitór justisa, halimar ho justisa. Ne’e verdade katak, Prezidente Repúblika rasik hafraku ita nia sistema justisa,” nia argumenta.

Tuir loloos, nia dehan, hafoin Tribunál hasai desizaun hodi fó sentensa bá sira na’in rua, loloos Polisia Nasionál Timor Leste (PNTL) tenke halo ona kapturasaun, maibé to’o agora la halo kapturasaun até autór sira halai sai ba rai liur.

Tanba ne’e, Jurista mós konsidera Tribunál ho PNTL fraku, sira nia sala, tanba hatun tia sentensa maibé la halo kapturasun.

Nia mós dehan katak, autoridade judisiál sira bele bá halo kapturasaun ba Emilia Pires maibé ne’e labele ona tanba nia iha ona Portugál, pior liu tán Timor-Leste ho Portugál laiha akordu bá seitór justisa nian, oinsa mak bele haruka bá kaptura.

Kona-bá ne’e, Jornalista Hatutan.com tenta ona atu halo konfirmasaun ho Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta kona-bá natrureza loloos hosi indultu ne’e, maibé seidauk hetan biban.

Maski nune’e, iha ona ajenda hosi parte Prezidénsia katak, Xefe Estadu sei halo konferénsia imprensa iha tuku 14:00 ohin iha Palásiu Prezidensiál Bairru-Pité, Díli.

Nune’e mós Sistema Monitorizasaun bá Programa Judisisál (JSMP) lamenta ho desizaun Prezidenti Republika hodi fó indultu ba kondenada Emilia Pires no Madalena Hanjam iha okaziaun Loron Natál.

“Prezidente Republika liuhosi Dekretu Prezidente Repúblika iha Loron 14 Dezembru ho Nú.125/2023 hodi fó Indultu ba Prezu krime partisipasaun ekonómika no negosiu (Korrupsaun) ho numeru prosesu: NUC.1212/12.PDDIL ba kondenada Emilia Pires no Madalena Hanjam iha okaziaun Loron Natal ni’an,” Hatutan.com sita deklarasaun JSMP iha komunikadu, Sesta (15/12/2023).

Kondenada Emilia Pires nu’udár eis-Ministra Finansa iha desizaun Tribunál mantein pena prizaun tinan 7 no kondenada Madalena Hanjam, nu’udar eis-Vise Ministra Saúde ho pena prizaun tinan 4.

JSMP sei fó nia opiniaun legál iha tempu besik kona-bá asuntu refere.

Jornalista: Gloria Maia