Connect with us
Pakote Ahi

Internasionál

Forum Ekonómiku Mundiál Importante Atu Buka Solusaun Hakotu Funu no Avansa bá Dezenvolvimentu

Published

on

Hatutan.com, (20 Janeiru 2024), Dili— Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão konsidera Forum Ekonómiku Mundiál (World Economic Forum) bá dala-54, iha Davos-Klosters, Suiça importante bá nasaun membru sira bele tuur hamutuk hodi buka solusaun bá hakotu funu sira no avansa de’it bá dezenvolvimentu.

Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão partisipa iha Forum Ekonómiku Mundiál (World Economic Forum) bá dala-54, iha Davos-Klosters, Suiça, 15-19 Janeiru 2024. Foto: GPM.

“Forum Ekonómiku Mundiál nu’udár pasu importante ida hodi rona no aprende esperiénsia hosi rai boot no kiik sira ninia preokupasaun hodi bele sai referénsia atu hadi’a no dezenvolve ekonomia no dezenvolvimentu nasaun ida-idak nian,” Hatutan.com sita deklerasaun Xanana Gusmão iha komunikadu, Sábadu (20/01/2024).

Lee Mós: Forum Ekonómiku Mundial iha Suiça Hametin Kooperasaun ho Parseiru Sira

Iha mundu, nasaun boot sira halo funu afeita bá rai ki’ik no kiak barak mak sofre krize polítika, ekonomia no hasoru problema sosiál oin-oin halo líder mundiál hasoru-malu iha Forum Ekonómiku Mundiál (World Economic Forum) bá dala-54, Davos-Klosters atu servisu hamutuk tau prioridade ba temátika haat ne’ebé iha interligasaun mak hanesan, 1.) buka alkansa seguransa no kooperasaun iha mundu ida ne’ebé laiha unidade, 2.) intelijénsia artifisiál nu’udár forsa prinsipál ba dezenvolvimentu ekonómia no sosiedade, 3.) kria kresimentu no empregu iha era foun no 4.) halo estratejia longu prazu bá klimátika, natureza ho enérjia.

Advertisement

Forum Ekonómiku Mundiál iha sidade Davos Suiça ne’ebé sai uma na’in ne’e partisipa direta hosi xefe estadu no xefe governu sira hosi nasaun hamutuk 52 no seitór privádu 600,  marka prezensa mós hosi Sekretáriu Jerál Nasoens Unidas (ONU), António Guterres.

Prioritizasaun bá temátika haat ne’e tanbá ohin loron, ema, sosiedade no mós empréza sira enfrenta realidade transforasaun mundiál ho problema barak ne’ebé akontese hanesan violénsia tráziku iha médiu oriente nu’udár akontesimentu reál, mudansa profunda estruturál hahú hosi jeo-ekonómia, mudansa klimátika to’o inteleijénsia artifisiál.

Situasaun ne’e ejíze liu atu dezenvolve plataforma no diálogu, parseria ne’ebé forte, estabelese kuadru polítiku ne’ebé forte, implementasaun teknolójia ne’ebé efikás atu bele lori benefisiu direta no bele implemeta iha sosiedade mundu iha kurtu prazu.

“Konferénsia ne’e organizadu no di’ak teb-tebes, iha salaun barak ema halo deskusaun oin-oin hosi nasaun, Afrika, Europa, ASEAN, akademiku no seitór privadu sira ami ko’alia ba malu kona-bá ekonomia mundu no ha’u aprezenta ita nian kona-bá ekonomia azúl ne’ebé ko’alia hodi buka aprende mós rai seluk, atu ita organiza aan, haree no hadi’a ita-nia rai no nasaun,” Xanana hateten iha komunikadu.

Xefe Governu apresia forum ne’e rona mós Prezidente Ukrania, Volodymyr Zelenskyy  ko’alia maka’as kona-bá funu ne’ebé sira hasoru atu buka solusaun atu hadi’a hikas ekomónia nasaun no harii fila-fali infra-estrutura hirak ne’ebé hetan estragus.

Advertisement

Forum ne’e la hasai dezisaun ruma, maibé nasaun idak-idak fó sai sira nia hanoin kona-bá problema saida mak akontese iha mundu ne’e, bele rona malu hodi tetu hamutuk no fó solusaun bá malu.

Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão hetan entrevista hosi Televizaun Estatál Suiça nian, hafoin partisipa iha Forum Ekonómiku Mundiál (World Economic Forum) bá dala-54, iha Davos-Klosters, Suiça, 15-19 Janeiru 2024. Foto: GPM.

“Forum ne’e rona mós Prezidente Ukrania, ne’ebé ha’u sente katak, ita nia intelektuál tempu ruma bele ba partisipa atu aumenta sira nia koñesimentu hodi TL sai tiha hosi Timor-Leste nia laran, loke dalan oituan hateke ba mundu, problema ekonómia ne’e mundu nian, no ita rai ki’ik, ko’alia mós ita nia no rona ema nian,” PM hateten.

Embaixadora no Reprezentante Permanente Misaun Timor-Leste nian bá ONU iha Jenébra, Maria de Lurdes Martins de Sousa Bessa agradese ho prezensa PM Xanana hodi fahe situasaun Timor-Leste nian.

“Forum ida-ne’e la’òs polítiku, maibé lori polítikus barak mai hosi mundu hosi xefe estadu, xefe governu mai hamutuk ho sosiedade sívil mai ita hato’o idak-idak ninia hanoin hodi junta kooperasaun servisu bá oin hodi hato’o ita nia kompromisiu halo no hadi’a dezenvolvimentu ba oin nu’udár nasaun foun ida ne’ebé sei hola parte mós nu’udár membru ASEAN,” Hatutan.com sita deklarasaun Lurdes Bessa iha komunikadu.

Nune’e mós, Diretór Ezekutivu bá Programa Ai-han Mundiál, David Beasley husu nasaun hotu atu unidade no fó solusaun bá problema ai-han iha rai idak-idak hodi labele hasoru bebeik krize oin-oin.

Nia dehan, ONU liu-hosi programa ai-han mundiál sei buka apoia rai hirak ne’ebé enfreta krize aihan hodi salva povu labele moris sobre ba krize ai-han.

Advertisement

Parte seluk, Prezidente Forum Ekonomia Mundiál, Borge Brende tatoli bá nasaun hotu presiza tuur hamutuk hodi fó solusaun ba kualker problema mundu nian.

“Ita presiza luta makas hodi buka solusaun ba funu no konflitu sira, atu ne’e hasa’e kresimentu ekonomia ne’ebé menus liu durante kekade tinan 10 ikus ne’e,” nia tenik.

Borge Brende dehan, funu iha Rúsia no Ukraina besik tinan ida ona, no aumenta ho problema COVID-19 iha Xina hada’et bá mundu tomak hafraku tiha ekonomia globál.

Borge Brende hatutan, sira nia parte kontinua buka solusaun hosi hanoin hotu ne’ebé hato’o iha furum ne’e bele solusiona krize no funu iha Ukraina, Rúsia, Israel no Palestina no nasaun seluk tán.

Primeiru-Ministru Xina, Li Qiang deklara sira nia parte prontu hamutuk ho nasaun hotu- hotu atu solusiona problema ekonomia mundu nian liu hosi kooperasaun ho nasaun belun sira no parseiru ka doaderes hotu.

Advertisement

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Internasionál

Ramos-Horta bá Portugál-EUA, Partisipa Aniversáriu Revolução dos Cravos

Published

on

Hatutan.com, (22 Abríl 2024), DíliPrezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta hamutuk ho delegasaun semo bá Portugál hodi partisipa aniversáriu Revolução dos Cravos bá dala-L (50).

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

Xanana Konvida Sylvia Earle Atu Fahe Esperiénsia bá TL Kona-bá Kuidadu Tasi

Published

on

Hatutan.com, (20 Abríl 2024), Díli— Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão konvida Péritu American Marine Biologist and Oceanographer, Sylvia Earle atu hala’o vizita mai Timor-Leste (TL) hodi fahe esperiénsia kona-bá diviorsidade tasi nian.

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

PM Xanana ho PM Dominica Roosevelt Skerrit Diskute Kooperasaun Rai-Rua

Published

on

Hatutan.com, (20 Abríl 2024), Díli—Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão akompaña hosi Embaixadór Timor-Leste iha Brusselas, Jorge Trindade de Camões no ekipa Gabinete Fronteira Marrítima no Terrestre hala’o enkontru ho Primeiru-Ministru (PM) Commonwealth of Dominica, Roosevelt Skerrit hodi deskute kooperasaun bilaterál entre rai rua nian ne’ebé sei estabelese iha tempu besik.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending