Hatutan.com, (23 Janeiru 2024), Díli—Governu liuhosi Ministériu Komérsiu no Indústria (MCI) rekoñese mosu manipulasaun folin foos iha merkadu lokál no nasionál.
Lee Mós : Empreza Lokál Fa’an Tutan Foos ho Folin $10 “Lakon Boot”
Vise-Ministru Komérsiu no Indústria, Agostu Junior Trindade. Foto/Tome da Silva
Vise-Ministru Komérsiu no Indústria, Agostu Junior Trindade, hateten negosiante sira kontinua halo manipulasaun bá folin foos subsídiu iha merkadu sira, atu hanesan fali moras aat ne’ebé Governu difisil tebes atu kura.
“Hahalok manipulasaun folin foos ne’e hanesan moras ida ne’e, ne’ebe hahú mosu iha inísiu fulan-Outubru 2023 bainhira Governu hahú lansa programa foos folin baratu. Tanba folin foos laiha balansu, bainhira ekipa bá halo monitorizasaun foos folin tun, maibe hafoin ida ne’e foos folin aumenta fali, ne’e hanesan moras ida,” Vise-Ministru Agostu Junior Trindade hateten bá Hatutan.com iha knar fatin, Bebora, Díli, Tersa (23/01/2024).
“Kompañia sira bainhira mai kompra fos iha fatin ne’ebe sira halo kompra por ezemplo iha alfa Dili Ka fatin seluk sempre fo formulario ida ba sira prienxe katak o hola atu lori ba nebe? Hola ho kustu baziku US$ 11,50 sentavu, se ba fan fali iha ita nia fatin tenke tuir presu nebe Governu deside US$ 12,00 kada saku 25kg,” Agostu Junior Trindade esplika.
Maske Governu ho kompañia kria regra oin-oin hodi bele regulariza kompañia lokal sira, maibé realidade informasaun barak espalla katak manipulasaun folin foos ne’e akontese iha intermediariu sira, ne’ebé sira rasik viola ona regra ne’ebe sira prienxe iha formulariu.
Ho nune’e husi parte MCI rekolla ona informasaun refere, hodi kria ona diskusaun ho parte kompetente no regulasaun komersiu iha munisípiu kontinua halao nia monitorizasaun no fiskalizasaun bá kompañia lokal sira, hodi nune’e bele iha desijaun ne’ebe klaru, antes atu kontinua fali programa folin foos baratu ne’e.
Iha buat barak mak Governu detekta iha programa distribuisaun foos folin baratu, ho nune’e Governu sei halo evaluasaun hodi foti desijaun ne’ebé serio iha faze tuir mai. Nune’e, Governu konsidera hahalok manipulasaun folin foos ne’e tanba komunidade rasik laiha konsiensia, hodi nune kontinua buka lukru boot iha situasaun difisil ho kapasidade atu sosa sei menus.
Ho problema hirak ne’e Governu liu husi MCI sei organiza kompañia sira hodi halo evaluasaun nune’e bele kria rekezitu ne’ebe rigorozu bá kompañia lokal sira ne’ebé mai sosa foos.
Kustu razoavel ne’ebé Governu ho kompañia deside mak hanesan bá foos 20KG ho folin US$ 9,00, US$ 9,25 sentavu no US$ 9,50 sentavu no foos 25kg ho kustu US$ 11,50 to’o US$ 12,00 ho nune’e Governu bele haree margin hira mak kompañia sira bele hetan bainhira lori to’o munisípiu.
Iha loron 19 fulan-Janeiru 2024, kompañia Alfa Dili kontinua halo distribuisaun foos folin baratu ho marka Golden Star ho kuantidade 25kg bá munisípiu sira.
Folin fos ne’e distribui husi kompañia Alfa kada saka ho folin US$ 11,50 sentavu, hafoin distribui ba kompañia sira mak sei iha mudansa bá folin. Hanesan iha Munisípiu Lautem, Viqueque, Covalima, Manufahi ho kada saka presu US$ 14,00, enkuantu Aileu, Ainaro, Bobonaro, Baucau, Manatuto, Ermera, Liquiça US$ 13,50 sentavu, Díli ho folin US$ 12,50 centavu, Atauro ho Oé-Cusse ho folin US$ 14,50 sentavu.
Jornalista : Leopoldina de Carvalho