Connect with us
Pakote Ahi

Internasionál

USAID Investe Millaun $15 bá Program Avansu Sistema Ai-han no Nutrisaun iha TL

Published

on

Hatutan.com, (20 Marsu 2024), Díli—Estadus Unidus liu hosi ninia Ajénsia Internasionál bá Dezenvolvimentu (USAID) investe millaun $15 bá programa Avansu Sistema Ai-han no Nutrisaun iha Timor-Leste (TL) ne’ebé sei implementa iha munisípiu haat hanesan Aileu, Ainaro, Dili no Ermera.

Serimónia lansamentu programa Avansa SAN iha Suai Room, Timor Plaza, Kuarta (20/03/2024). Foto: Tomé da Silva.

Avansu Sistema Ai-han no Nutrisaun (Tradusaun Inglesh: The Advancing Food System and Nutrition ka Avansa SAN) atividade tinan-lima nian ho akordu kooperativa finansia hosi Ajensia Estadus Unidos ba Dezenvovimentu Internasional (USAID) no implementa hosi Asosiasaun Nasional Negósiu Kooperativa CLUSA (NCBA CLUSA) parseria ho Coperativa Cafe Timor (CCT) no mós Hamutuk Ita Ajuda Malu (HIAM) Health.

Lee Mós: TL Avansa Pasu Ida Investe Ai-han Nutritivu Espesializadu Atu Kombate Ra’es Badak

Liu hosi Avansa SAN, NCBA CLUSA ho nia parseiru sira disponibilidade, asesu, asesibilidade, sei hametin nasaun nia sistema ai-han sira ho hasa’e konveniênsia no komsumu ho dieta saudável ne’ebé seguru, diversifikadu, no kompostu hosi han nutritivu sira, espesialmente ba feto no labarik sira.

Advertisement

Atu alkansa objetivu ida-ne’e, atividade Avansa SAN sei foka ba komponente interligadu lima nebe forma elementu prinsipal hosi projetu ne’e.

Komponente lima neé sei fasilita mudansa sistematiku sistema ai-han Timor-Leste nian ba tempu naruk atu nuneé fornesementu ai-han no demanda bele efisientimente koresponde ba malu atu fo’o rezulta hodi hadiak kondisaun nutrisaun ba uma-kain 10,000.

Komponente Interligadu lima wainhira implementa ho susesu iha munisipiu tarjetu haat neé (Ermera, Aileu, Ainaro, no Dili) sei oferese rezultadu sira ne’ebé mensiona iha leten: Produsaun Agrikula Nutritivu ne’ebé adapta ho klima no aumentu iha produtividade, Hametin Ambiente Ai-han, Hadiák Jestaun Rekursu Bee, Hadiák Diversifikasaun Dieta Uma-Ka’in sira no Hadiák Dieta Feto no Labarik liuliu durante loron 1.000 hafoin bebe moris.

Avansa SAN sei responde assuntu importante sira ne’ebe sistemiku no inter-sektoral, inklui jéneru no foin sae, informasaun no teknolojia komunikasaun, envolvimentu setór privadu, asesu ba servisu finanseiru, no mudansa klimátika.

Ho rede globál NCBA CLUSA nian, projetu ne’e sei mobiliza voluntáriu sira liu hosi programa Farmer to Farmer (F2F hodi fornese asisténsia téknika iha atividade oioin, inklui ortikultura, jestaun integradu ba peste, adubu, saúde inan ho oan, Agroekolojia, agrikultura ne’ebe adapta ho klimá, no jestaun bee.

Advertisement

Durante tempu implementasaun projetu ne’e, estratejia implementasaun Avansa SAN nia sei uza abordajen ne’ebe atu atinje alvu rua bazeia ba asesu ba merkadu no vulnerabilidade nutrisaun: dahuluk mak Sei foku ba Suku sira ho populasaun vulneravel aas liu ho taxa malnutrisaun ne’ebé aas no asesu ba merkadu ne’ebé fraku, fó atensaun ba toos komunidade sira, mudansa hahalok, no rendimentu eskala ki’ik.

Daruak Sei foku ba Suku sira nebe iha potensialidade ba merkadu, promove Produsaun komersiál ai-han nutritivu sira no iha tempu hanesan aumenta rendimentu.

Alvu rua ne’e sei hala’o hamutuk ho grupu vulnerable sira (inan isin rua no labarik ho tinan rua mai kraik), no foin sae no estudante sira, nomos grupu mane sira hodi hasaé konsensia relasiona ho nutrisaun no divesifikasaun dieta nian.

Objetivu hosi programa Avansa SAN maka hametin sistema ai-han nasaun nian liu hosi hasa’e disponibilidade, asesu, Asesibilidade, konveniênsia no konsumu hahan saudavel ne’ebé seguru, diversifikadu no kompostu hosi ai-han nutritivu, liu-liu ba feto no labarik sira.

Fatin ba implementasaun projetu mak munisípiu Aileu, Ainaro, Dili, no Ermera, no durasaun ba implementasaun programa Avansa SAN hahu hosi Setembru 2023 – Setembru 2028 ho Orsamentu hamutuk millaun $I5.

Advertisement

Parseiru Xave Sira: Konselho Nasional Seguransa Aihan no Nutrisaun Timor Leste, no Ministerio da Agrikultura, Pequaria, Pescas no FLoresta (MAPPF).

Enkarregadu Negosiu Embaixada Amerika ba Timor-Leste Marc Weinstock agradese bá Ministru Agrikultura, Pekuaria, Peskas no Floresta (MAPPF), Marcos da Cruz no Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta ne’ebé ohin marka prezensa iha serimónia lansamentu programa Avansa SAN hosi USAID.

Nia afirma, projetu Avansa SAN ne’e atu hametin diak liután relasaun bilaterál entre país rua, Timor-Leste no Estadus Unidus Amérika.

“Projetu ne’e sei implementa hosi USAID atu hadi’a di’ak liután nutrisaun hosi povu Timor-Leste,” Marc Weinstock hateten.

Timor-Leste ho Estadus Unidus Amérika nia relasaun bilaterál la’o ona iha tinan 22 nia laran no iha kooperasaun barak ne’ebé país rua ne’e iha no sei hametin liután kooperasaun iha seitór Agrikultura atu bele hametin sistema nutrisaun ai-han iha Timor-Leste.

Advertisement

Iha fatin hanesan, Diretora Téknika USAID iha Timor-Leste Rebecca Robinson hateten, ko’alia kona-bá sistema agrikultura ne’e katak atu hametin seguransa Alimentár.

Ho razaun sira temi ne’e maka maka USAID ohin lansa programa Avansa SAN atu enkuadra politika seguransa Alimentár iha Timor-Leste atu nune’e bele hadia ema nia nutrisaun no apoia seitór Agrikultura Timor-Leste nian.

“Atu nune’e seitór Agrikultura ne’ebé bele adapta ba mudansa klimátika hodi bele produz produtu agrikula sira ne’ebé kualidade ba konsumu no bele komersializa iha merkadu doméstiku no mos nivel internasionál,” Rebecca Robinson hateten.

Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta ne’ebé halo lansamentu bá programa Avansa SAN iha Suai Room, Timor Plaza, Kuarta (20/03/2024) hateten, ida ne’e USAID nia programa ida buka oinsa atu dezenvolve program Agrikultura atu bele hetan auto sufisiente no kualidade hahan iha Timor-Leste.

“Ita nia preokupasaun numeru um maka seitór Agrikultura, seguransa Alimentár no Nutrisaun atu ita bele hamate tiha sub nutrisaun infantil no problema bo’ot ida iha Timor-Leste ne’ebé bolu naran stanting ka Raes badak,” José Ramos-Horta hateten.

Advertisement

Xefe Estadu hatutan, USAID sempre servisu hamutuk ho Governu liu-liu Ministériu Agrikultura no sira seluk tan, ba programa produsaun agrikula nutritivu ne’ebé adapta ba klina no aumentu iha produtividade.

“Ho USAID nia komitmentu no Lideransa ba programa produsaun agrikula nutritivu sei bele lao ho diak no implementa ho kualidade. Agradese ba USAID no Parabéns ba Governu ne’ebé halo akordu ho USAID,” Xefe Estadu agradese.

Tarjetu ne’ebé USAID iha liu hosi programa ka projetu Avansa SAN maka Agrikultor Timor oan uma kain 10.000 mak sei sai benefisiariu, labarik kiik 4.000 sei sai mos benefisiariu durante implementasaun projetu ne’e no Inan isin-rua 4.000 iha tarjetu sai mos benefisiariu.

Jornalista: Vito Salvadór

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Internasionál

Ramos-Horta bá Portugál-EUA, Partisipa Aniversáriu Revolução dos Cravos

Published

on

Hatutan.com, (22 Abríl 2024), DíliPrezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta hamutuk ho delegasaun semo bá Portugál hodi partisipa aniversáriu Revolução dos Cravos bá dala-L (50).

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

Xanana Konvida Sylvia Earle Atu Fahe Esperiénsia bá TL Kona-bá Kuidadu Tasi

Published

on

Hatutan.com, (20 Abríl 2024), Díli— Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão konvida Péritu American Marine Biologist and Oceanographer, Sylvia Earle atu hala’o vizita mai Timor-Leste (TL) hodi fahe esperiénsia kona-bá diviorsidade tasi nian.

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

PM Xanana ho PM Dominica Roosevelt Skerrit Diskute Kooperasaun Rai-Rua

Published

on

Hatutan.com, (20 Abríl 2024), Díli—Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão akompaña hosi Embaixadór Timor-Leste iha Brusselas, Jorge Trindade de Camões no ekipa Gabinete Fronteira Marrítima no Terrestre hala’o enkontru ho Primeiru-Ministru (PM) Commonwealth of Dominica, Roosevelt Skerrit hodi deskute kooperasaun bilaterál entre rai rua nian ne’ebé sei estabelese iha tempu besik.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending