Connect with us
Pakote Ahi

Nasionál

Projetu Aeroportu Prezidente Nicolau Lobato Sei iha Revizaun

Published

on

Hatutan.com, (01 Abríl 2024), DíliIha loron  30 fulan-Maiu 2023, Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta ho Primeiru-Ministru VIII Governu Konstitusionál, Taur Matan Ruak, sai sasin bá akordu kontratu entre Governu Timor-Leste ho kompañia sira atu re-kualifikasaun no expansaun bá Aeroportu Internasionál Prezidente Nicolau Lobato, Díli.

Lee Mós: Marsu, Governu Lansa Fatuk Dahuluk bá Projetu Dezenvolvimentu Aeroportu Internasionál Nicolau Lobato

Dezeñu pista aeroportu internasionál Prezidente Nicolau Lobato, Díli. Foto/Repro GPM

Serimónia asina kontratu  bá mega projetu ne’e entre Ministru Transporte no Komunikasaun (MTK), José Agustinho ho responsavel kompañia manan na’in hosi Indonézia PT Waskita Karya (Persero) Tbk ho kompañia konsultór hosi Indonézia PT Amythas IN parseria ho Meinthardt PCM.  

Ministru MTK, José Agustinho ne’ebé reprezenta Estadu Timor-Leste asina mós kontratu ho kompañia konsorsiu ho Japaun ho naran Japaun Airport Consultant, INC, no Nippon Koei Co,Ltd ne’ebé sei responsabiliza bá dezeñu, konstrusaun terminal pasajeiru nian no konsultoria.

Advertisement

Kompañia Estatál hosi Indonézia PT. Waskitya Karya (Persero) Tbk, responsabiliza bá halo konstrusaun pista atuál hosi 180m bá 2,100m, taxi way, torre kontrolu no zona parkeamentu bá aeronave.    

 Iha loron 30 fulan-Maiu 2024, kontratu ne’ebé asina entre parte sira tama ona bá tinan-ida (1), maibé to’o agora projetu ne’e nia ezekusaun fíziku seidauk la’o tanba Governu atuál ne’ebé lidera hosi Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão seidauk fó vistu ka seidauk fó orden traballu.  

Ministro Transporte no Komunikasaun, Miguel Marques Manitelu bá Hatutan.com iha nia servisu fatin, Díli, Segunda (01/04/2024), informa Governu sei halo avaliasaun ka  revizaun bá proseau rehabilitasaun aeroportu international Prezidente Nicolau Lobato tanba Governu sei impresta osan atu halo konstrusaun bá runway, pista ho torre ho montante millaun $135 hosi Banku Dezenvolvimentu Aziátiku (ADB, sigla ingles).

Miguel Manitelo esplika osan ne’ebe PT Waskita Karya (Persero) Tbk manan bá projetu reabilitasaun aeroportu ne’e metade ona hosi osan ne’ebe sei imprestimu tanba ne’e la presiza halo emprestimu boot.

“Ita ba impresta osan barak-barak halo saida, ne’e mak ha’u dehan laiha dezeñu,” Ministru Miguel Marques  Manitelu hateten.

Advertisement

“Tanba osan ne’e atu halo reabilitasaun bá aeroportu ne’e  sei impresta, bá ha’u lolos ne’e dezeñu detallu ne’e iha tiha lai, ita hatene montante osan ne’e hira, hafoin bele halo emprestimu, maibé agora dezeñu seidauk iha oinsá mak bele halo kalkulasaun bá osan ne’ebé atu utiliza bá projetu ne’e,” Ministru Miguel Manitelu haktuir.

Jornalista Hatutan.com halo entrevista ho Ministru Transporte no Komunikasaun (MTK), Miguel Marques Manitelu. Foto/Tome da Silva

Nia esklarese tan katak bainhira ita sidauk hatene atu halo uma ne’e ho osan hira, tanba sa  ba impresta osan ne’e para halo uma. “Ne’e la’ós dehan ita sala, mais diak liu ita halo revizaun, ha’u hatene la’ós Primeiru-Ministru sesante Taur Matan Ruak mak asina kontratu, maibe eis Ministru Transporte no Komunikasaun José Agostinho  mak asina kontratu ne’e, maibe ha’u la hateten katak buat sira uluk ne’e sala hotu, agora ita iha revizaun, revizaun hotu mak to’o iha konkluzaun kontinua ka lae, tanba osan ne’e impresta,” Miguel Marque Manitelu afirma tan.

Liga ho informasaun kona-bá kompañia Waskita Karya ne’ebe dau-daun ne’e hasoru hela problema finanseira katak iha deve barak, Ministru Miguel Manitelu hateten katak sei la implika ba projetu ne’e tanba kompañia Waskita Karya nu’udár kompañia  estatál (BUMN, sigla Indonézia) Indonézia nian, kuandu iha problema sira-nia Estadu iha responsabilidade, tanba ne’e la’ós kompañia privadu.

“Ita halo ita-nia knar halo revizaun, karik iha tempu ruma mak deklara dehan iha  problema, no labele kontinua, ita hakotu kontratu,”  Ministru Miguel Marques Manitelu hateten.

Deskrisaun hosi Projetu

Governu Timor-Leste husu ona asisténsia husi ADB atu alargamentu Aeroportu Internasionál Prezidente Nicolau Lobato  nu’udár úniku aeroportu internasionál iha Timor-Leste ho servisu koneksaun regulár ho Darwin-Austrália, Denpasar-Indonézia, no Singapura.

Advertisement

Ajénsia Ezekutivu (AE) bá projetu ne’e mak Conselho de Administração do Fundo das Infraestruturas (CAFI) no Ajénsia Implementadór (AI) Projetu mak Ministériu Transporte no Komunikasaun.

Sita hosi dokumentu ne’ebé prepara hosi MTK no ADB  katak kondisaun aeroportu ida-ne’e nian jeralmente ladún di’ak ona no aeroportu refere presiza hadi’a no halo dezenvolvimentu substansiál atu bele kobre númeru pasajeiru ne’ebé aumenta no hodi apoia bá merkadu turístiku país nian.

Aeroportu ho ninia pista (1850m) oras ne’e daudaun labele ona akumula aviaun boot sira no la hatán bá Padraun Internasionál bá Seguransa no Servisu aeroportu nian. Pista ne’ebé oras ne’e daudaun eziste hela ho nia naruk 1850m ho alkatraun nia luan 30m. Pista refere iha kapasidade hodi apoia de’it operasaun bá aviaun ki’ik sira (Kódigu C), (porezemplu: Boing 737, Airbus A320) ho limitasaun karga signifikante bazeia bá pista nia dimensaun/naruk.

Iha komponente 7 iha projetu ne’ebé planeia tiha ona inkluindu (i) Hanaruk pista; (ii) Halo luan pista; (iii) Pista taxiamentu parlelu; (iv) aventál; (v) torre kontrolu; (vi) sistema iluminasaun bá kampu aviasaun; no (vi) installsoens ausiliares.

Planu dezenvolvimentu bá Aeroportu Internasionál Prezidente Nicolau Lobato ne’e ho nia objetivu atu otimiza uzu ba área rai aeroportu nian no mós fasilidade hirak-ne’ebé sei iha bainhira dezenvolve fasilidade foun tuir nia tempu hodi hatán ba nesesidade sira iha futuru, maibé tenke proporsionál ho demanda atu asegura katak dezenvolvimentu ne’e hala’o ho kustu ne’ebé efetivu.

Advertisement

Atu bele atinje ida-ne’e, aeroportu refere planeia tiha ona atu halo alargamentu tuir etapa. Deskrisaun bá komponente 2 hirak-ne’ebé planeia tiha ona tuir nia etapa indika iha Tabela I. BDA konsidera ona atu finansia Etapa I husi projetu ida-ne’e.

Tabela 1: Faze sira bá Dezenvolvimentu AIPN

Faze

Komponente sira

Diskrisaun

Advertisement

1

Hanaruk pista

Estensaun bá pista nia naruk hosi 180m bá 2100m. konstrusaun bá revestimentu no rekuperasaun/aterra tasi

 

Halo luan pista

Advertisement

Halo luan tan pista hosi 30m bá 45m

 

 

Torre Kontrolu bá Tráfegu Aero

Torre kontrole foun inklui jestaun bá Tráfegu aero no ekipamentu vijilánsia komunikasaun navegasaun nian  

Advertisement

 

Pista taxiamentu paralelu

Instalasaun taxiamentu koneksaun entre pista ho plataforma estasionamentu foun ho naruk kuaze 920m

 

Aventál

Advertisement

Fatin estasionamentu bá kódigu B no C

 

Sistema iluminasaun bá rai iha Kampu Aviasaun

Iluminasaun/naroman bá borda pista nian, etc

 

Advertisement

Instalasaun Auxiliaries

Fatin estasionamentu, estrada asesu no moru protesaun nian

2

Estensaun bá pista

Estensaun bá pista nia naruk hosi 2.100m bá 2.500m

Advertisement

 

 

Pista taxiamenu

15m luan no 172,5m naruk

 

Advertisement

Aventál

Konstrusaun foun bazeia bá rezultadu previzaun demanda nian bá tamañu lokál/fatin ne’ebé sufisiente  

 

Sistema iluminasaun Aeronáutika

Substitui sistema iluminasaun aeronáutika bazeia bá rekizitu palku nian

Advertisement

3

Aventál

Dezenvolvimentu kompletu bá área seguransa hosi pista nian rohan/development of full runway end safty area (RESA) (ho naruk 240m)

 

Sistema iluminasaun Aeronáutika

Advertisement

Substitui sistema iluminasaun aeronáutika bazeia bá rekizitu palku nian

Jornalista : Leopoldina de Carvalho

Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Nasionál

Loron Mundiál Liberdade Imprensa 2024, Jornalista Timoroan “Ta’uk” no “Hili Nonook” ho Sira-Nia Susar Kona-bá Bem-Estar

Published

on

Hatutan.com, (29 Abríl 2024), Díli-Timor-Leste ein-jerál no komunidade mídia partikularmente  orgullu índise liberdade imprensa mundiál kada tinan ne’ebé hatudu Timor-Leste nia liberdade imprensa di’ak bá beibeik hosi tinan ida ba tinan seluk.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Publikasaun Notísia, Jornalista Sira Presiza Sensível bá Jéneru ho Inkluzaun

Published

on

Hatutan.com, (29 Abríl 2024), Díli— Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS), Expedito Loro Dias Ximenes iha esperansa katak, jornalista sira sei kontinua oferese produtu jornalístiku ne’ebé sensível bá igualdade jéneru no mós inkluzaun sosiál.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Eleisaun Órgaun Suku 2024, Suku-Lima Hakat bá Segunda Volta no Taxa Partisipasaun Menus

Published

on

Hatutan.com, (29 Abríl 2024), Díli-Sekretáriadu Tékniku bá Administrasaun Eleitóral (STAE),  Sábadu (27/04/2024), organiza no realiza eleisaun  órgaun suku 2024 bá suku foun hamutuk 10 iha territóriu nasional. Hosi rezultadu eleisaun órgaun suku ne’e, hatudu suku-lima mak tenke hakat bá eleisaun segunda volta iha loron 13 fulan-Maiu, tinan ne’e, tanba la atinje barreira 50%+1 nositasaun ne’e akontese tanba mós taxa partisipasaun eleitór sira ne’ebé menus ka atinje de’it 47% .

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending