Connect with us
Pakote Ahi

Nasionál

Governu Sei Transforma Sidade iha Territóriu Nasionál Sai Moos, Organizadu, Saudavel no Seguru

Published

on

Hatutan.com, (09 Abríl 2024), Díli- IX Governu Konstitusionál liuhosi Sekretáriu Estadu Toponímia no Organizasaun Urbana (SEATOU), Germano Santa Brites, pronunsia katak Governu ne’ebé lidera hosi Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmão sei transforma sidade sira iha territóriu nasionál sai moos, organizadu, saudavel no seguru (MOSS).

Lee Mós: Munisípiu Díli Prepara Rekursu Superviziona Regra Soe Fo’er iha Kada Aldeia To’o Bairru Sira

Sekretáriu Estadu Toponímia no Organizasaun Urbana (SEATOU), Germano Santa Brites ho ekipa konjunta halo konferénsia bá imprensa, Tersa (09/04/2024). Foto/Elio dos Santos da Costa

Politika IX Governu Konstitusionál ne’e bazeia bá baze legal sira tuir mai, Dekretu-Lei Nú. 3 /2024 de 17 fulan-janeiru ho alterasaun dahuluk ba Dekretu-Lei nú. 33/2008, de 27 fulan-Agostu, sobre Higiene no Orden Públiku; Dekretu-Lei Nú.2 51/2016, 28 fulan-Dezembru kona-bá Lisensamentu Mensagens Publicitarias;  Dekretu-Lei Nú. 2/2017, 22 fulan-Marsu kona-ba Sistema de Gestão de Residuos Solidos Urbanos no Decreto-Lei Nú.◦ 3/2017, 22 fulan-Marsu kona-bá Regime das Zonas de Estacionamento de Duração Limitada.

Sekretáriu Estadu Toponímia no Organizasaun Urbana (SEATOU), Germano Santa Brites, iha konferénsia bá imprensa ne’ebé halo iha edifísiu sentra Ministériu Administrasaun Estatál, Díli, Tersa (09/04/2024), relata Timor-Leste koñesidu ho nia beleza natureza ne’ebé furak, riku bá biodiversidade marina, maibé problema ne’ebé sempre hasoru iha terrenu maka lixu naklekar iha fatin hotu-hotu, okupasaun ilegal bá espasu públiku, problema inundasaun, valeta ka ezgotu nakonu ho rai no fo’er, estrada protokolu sira iha kapitál sai fali fatin hodi para karreta no motór privadu, merkadu nakfila bá hela fatin permanente, uma harii iha mota-ninin no fó risku ba moris umanu nian.

Advertisement

IX Governu Konstitusionál nia prezensa maka atu hadi’a ka re-organiza sidade hotu-hotu iha territóriu nasionál hodi garante implementasaun politika Toponímia, Organizasaun Urbana, Higiene no Orden Publika iha Munisípiu no Autoridade Administrativu de Ataúro.

Nia afirma,  hahú loron 09 fulan-Abríl 2024, ekipa konjunta ne’ebé partisipa iha ne’e kompostu husi MAE, MOP, MJ-Terras e Propriedade, Ministériu Interiór (PNTL, Bombeiru), Ministériu Defeza, Ministériu Komersiu no Indústria, Ministerio Turizmu e Ambientaa, Ministériu Transporte no Komunikasaun, Reprezentante Prezidente Autoridade Munisípiu Díli, Administradór Postu iha Munisipiu Díli no xefe suku sira, hakarak hato’o bá públiku katak ekipa konjunta ida-ne’e sei hahú servisu iha terrenu hahú ohin loron bá oin mais efikás hodi responde bá problema hirak ne’ebé sita tiha ona iha leten.

Objetivu prinsipál husi forma ekipa konjunta ida-ne’e maka atu Organiza sidade iha Territóriu tomak, Transforma sai Moos, Organizadu, Saudavel no Seguru (MOSS).

MOSS katak ita hakarak hela iha ambiente ida ne’ebé mos (laiha foer); Organizadu, katak buat hotu tenke hatuur tuir ida-idak nia fatin, liu-liu utilizasaun bá espasu públiku sira tenke tuir nia funsaun; Saudavel, katak ema hotu tenke moris ho saúde ne’ebé di’ak; Seguru, katak ema hotu iha direitu atu bele goza moris ho hakmatek.

SEATOU Germano Santa Brites, hatutan atu alkansa mehi ida ne’e, ekipa konjunta ida-ne’e sei hala’o servisu sira hanesan, hamutuk ho Autoridade Munisipiu sira hotu atu organiza vendedór sira ne’ebé fa’an iha estrad- ibun no muda ba merkadu; Hamutuk ho Autoridade Munisípiu hotu-hotu, atu halo inspesaun iha terrenu hodi normaliza fila fali trotoar sira ne’ebé sobu, halo konstrusaun iha valeta leten no mós utilizasaun espasu públiku la tuir nia funsaun; Hamutuk ho Autoridade Munisípiu hotu-hotu atu halo Fiskalizasaun ka inspesaun iha terrenu tuir servisu instituisaun ida-idak nian.

Advertisement

Governu sei hasai obrigatoriu komunidade sira ne’ebé okupa rai estadu no bandu kee foho lolon ba halo uma

IX Governu Konstitusionál liuhosi Sekretáriu Estadu Toponímia no Organizasaun Urbana (SEATOU) kontinua alerta ba komunidade sira ne’ebé okupa rai estadu no espasu públiku atu hamamuk fatin bazeia ba notifikasaun ne’ebé autoridade Munisipál sira fó no bandu komunidade sira kontinua kee foho lolon ba halo uma.

“Ita husu atu komunidade sira ne’ebé simu ona notifikasaun hosi Presidente Autoridade tenke prepara ona ita-boot sira nia sasán hodi muda sai no komunidade ne’ebé maka hela pertense ba Bidau to’o Kristu-Rei no okupa tiha trotoar parte tasi-ibun atu bele hamamuk fatin refere, hodi bele fasilita ema la’o ain no halo Ezersisiu. Komunidade ne’ebé hela pertense ba tasi-ibun, minimu metru 50 distansia husi tasi-ibun to’o rai-maran; no ba Komunidade ne’ebé maka ke’e rai iha foho lolon hodi konstrui uma no prejudika ba sendimentasaun iha sidade, tenke hapara,” Germano Santa Brites alerta.

Nia dehan bá Komunidade sira ne’ebé hela iha parte tas- ibun, Bebonuk to’o Pertamina Internasional  (PITSA) husu atu hamamuk ona fatin refere. Bá Komunidade sira ne’ebé hela pertense bá parte Comoro mota-ibun to iha Ponte Comoro Il tenke hamamuk fatin refere; Vendedór ambulante fa’an ikan iha tasi-ibun, tenke muda hotu ba merkadu, labele faan ikan no nahe hudi tahan iha trotoar leten;

Limita komunidade sira uza espasu públiku áa halo Lia Mate no Lia moris Governu mos fo ultimatum Bá komunidade sira ne’ebé uza espasu públiku, liu-liu dalan bá halo festa (Lia-Moris) no Mate-Uma ho tempu ne’ebé kleur sein hetan autorizasaun no lisensa hosi parte autoridade Munisípiu no seguransa.

Advertisement

“Mate-uma, halo festa, feira labele taka estrada públiku (tenke hetan uluk autorizasaun husi autoridade Munisípiu sira) no la Autoriza atu Loke Bola Guling no Kuru-Kuru,” Nia afirma..

Governu kontinua husu ba komunidade sira ne’ebé hakiak animál (fahi, bibi, karau, manu nsst) atu muda fatin no labele husik animál halo movimentu livre iha komunidade nia leet. 

Fó avizu bá populasaun tomak atu labele halo barullu (loke muzika, kanta no Toka) entre  tuku 21:00 (tuku 9 kalan) to’o fali tuku 06:00 dadeer ne’ebé prejudika bá ema seluk nia komunikasaun ka deskansa.

Komunidade ka ne egosiante ka loja na’in ne’ebé estraga trotoar atu re-konstrui bá nia standar orijen. Komunidade ne’ebé harii kualkér konstrusaun iha valeta leten atu hasai ka sobu; Negosiante karreta no motór labele okupa rai estadu laiha autorizasaun hosi Autoridade Munisípiu, Loja na’in sira atu organiza rasik sira-nia lixu no soe iha direita iha Tibar.  

Husu bá funsionáriu públiku sira no komunidade tomak atu kumpre regra estasionamentu,  husu bá negosiante sira labele hela permanente iha merkadu laran.

Advertisement

Husu ba Emprezáriu ka negosiante ne’ebé halo publikasaun ilegal bá sira nia produtu liu husi Banner, spanduk no seluk-seluk tan atu hasai diretamente molok Autoridade relevante sira bá halo inspesaun direita iha terrenu.

Ikus liu Sekretáriu Estadu subliña katak Governu extende tempu fulan-ida  tan hodi fó tempu bá empreza telekomunikasaun sira organiza fiu internet ne’ebé tabele la organizadu iha sidade laran.

Jornalista: Vito Salvadór

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Nasionál

Hasa’e Saláriu Mínimu bá $150.00

Published

on

Hatutan.com, (01 Maiu 2024), Díli-Tabela salárial ne’ebé dadaun ne’e Governu determina ho mínimu $115.00, kada fulan, KSTL konsidera injustisa sosiál ida hasoru traballadór sira iha rai-laran. Tanba ne’e, husu Governu atu hasa’e saláriu mínimu bá $150.00.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Uza Veíkulu Estadu La’ós iha Oras Servisu Tenke Hetan Autorizasaun Husi Superiór

Published

on

Hatutan.com, (30 Abríl 2024), Díli -Inspetoria Jerál Estadu (IJE) husu funsionáriu órgaun Estadu hotu, direta no indireta,   bainhira uza veíkulu Estadu hanesan karreta no motór tenke iha karta autorizasaun hosi superiór.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Loron Mundiál Liberdade Imprensa 2024, Jornalista Timoroan “Ta’uk” no “Hili Nonook” ho Sira-Nia Susar Kona-bá Bem-Estar

Published

on

Hatutan.com, (29 Abríl 2024), Díli-Timor-Leste ein-jerál no komunidade mídia partikularmente  orgullu índise liberdade imprensa mundiál kada tinan ne’ebé hatudu Timor-Leste nia liberdade imprensa di’ak bá beibeik hosi tinan ida ba tinan seluk.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending