Connect with us
Pakote Ahi

Internasionál

Vanuatu-TL Hakarak Estabelese Kooperasaun iha Área Marítima

Published

on

Hatutan.com, (19 Abríl 2024), Díli— Estadu Vanuatu hakarak estabelese kooperasaun bilaterál ho Timor-Leste (TL) hodi foka ba área marrítima nian.

Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão akompaña hosi Embaixadór Timor-Leste iha Brusselas, Jorge Trindade de Camões no ekipa Gabinete Fronteira Marrítima no Terrestre, hasoru-malu ho Ministru Mudansa Klimátika Vanuatu, Ralph John Regenvanu, hafoin partisipa abertura konferénsia Oseanu “Ita Nia Tasi” bá dala-sia iha kapitál Atenas, Grécia, Sesta (19/04/2024). Foto: Média PM.

Ministru Mudansa Klimátika Vanuatu, Ralph John Regenvanu informa asuntu ne’e durante enkontru ho Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão akompaña hosi Embaixadór Timor-Leste iha Brusselas, Jorge Trindade de Camões no ekipa Gabinete Fronteira Marrítima no Terrestre, hafoin partisipa abertura konferénsia Oseanu “Ita Nia Tasi” bá dala-sia iha kapitál Atenas, Grécia.

Lee Mós: Konferénsia Oseanu Atenas-Grécia Importante Atu Hametin Kooperasaun Hodi Proteje Balada iha Tasi-Laran

“𝐏𝐫𝐢𝐦𝐞𝐢𝐫𝐮-𝐌𝐢𝐧𝐢𝐬𝐭𝐫𝐮 𝐗𝐚𝐧𝐚𝐧𝐚 𝐚𝐠𝐫𝐚𝐝𝐞𝐬𝐞 𝐭𝐞𝐛𝐞𝐬 𝐛𝐞𝐥𝐞 𝐡𝐚𝐬𝐨𝐫𝐮 𝐢𝐭𝐚 𝐡𝐨𝐝𝐢 di𝐬𝐤𝐮𝐭𝐞 𝐤𝐨𝐨𝐩𝐞𝐫𝐚𝐬𝐚𝐮𝐧 𝐡𝐨 𝐕𝐚𝐧𝐮𝐚𝐭𝐮. A𝐦𝐢 𝐦𝐨́𝐬 𝐦𝐚𝐢 𝐤𝐨𝐧𝐟𝐞𝐫𝐞́𝐧𝐬𝐢𝐚 𝐎𝐬𝐞𝐚𝐧𝐮 𝐡𝐨𝐝𝐢 𝐟𝐚𝐡𝐞 𝐚𝐦𝐢-𝐧𝐢𝐚 𝐞𝐬𝐩𝐞𝐫𝐢𝐞́𝐧𝐬𝐢𝐚 𝐡𝐚𝐧𝐞𝐬𝐚𝐧 𝐓𝐢𝐦𝐨𝐫-𝐋𝐞𝐬𝐭𝐞,” Hatutan.com sita deklarasaun Ministru Ralph John durante enkontru ho PM Xanana iha komunikadu.

Advertisement

Iha fatin hanesan, PM Xanana agradese bele fahe esperiénsia Timor-Leste nian ho Vanuatu ne’ebé sofre mós problema mudansa klimátika tasi nian hanesan Timor-Leste.

“𝐄𝐧𝐤𝐨𝐧𝐭𝐫𝐮 𝐡𝐨 𝐦𝐢𝐧𝐢𝐬𝐭𝐫𝐮 𝐤𝐥𝐢𝐦𝐚́𝐭𝐢𝐤𝐚 𝐕𝐚𝐧𝐮𝐚𝐭𝐮 𝐚𝐦𝐢 𝐤𝐨’𝐚𝐥𝐢𝐚 𝐥𝐢𝐮 𝐤𝐨𝐧𝐚-𝐛𝐚 𝐭𝐚𝐬𝐢 𝐧𝐢𝐚𝐧, 𝐧𝐞’𝐞𝐛𝐞́ 𝐬𝐢𝐫𝐚 𝐦𝐨́𝐬 𝐫𝐚𝐢 𝐤𝐢𝐢𝐤 𝐡𝐚𝐧𝐞𝐬𝐚𝐧 𝐢𝐭𝐚 𝐡𝐚𝐤𝐚𝐫𝐚𝐤 𝐞𝐬𝐭𝐚𝐛𝐞𝐥𝐞𝐬𝐞 𝐤𝐨𝐨𝐩𝐞𝐫𝐚𝐬𝐚𝐮𝐧, 𝐭𝐚𝐧𝐛𝐚 𝐢𝐡𝐚 𝟐𝟎𝟏𝟖 𝐡𝐚’𝐮 𝐛𝐚 𝐨𝐧𝐚 𝐬𝐢𝐫𝐚 𝐧𝐢𝐚 𝐟𝐚𝐭𝐢𝐧 𝐧𝐨 𝐡𝐚𝐬𝐨𝐫𝐮 𝐦𝐚𝐥𝐮 𝐦𝐨́𝐬 𝐡𝐨 𝐩𝐚𝐢́𝐬 𝐬𝐢𝐫𝐚 𝐬𝐞𝐥𝐮𝐤 𝐡𝐚𝐧𝐞𝐬𝐚𝐧 𝐓𝐨𝐧𝐠𝐚, 𝐬𝐢𝐫𝐚 𝐫𝐚𝐢 𝐤𝐢𝐢𝐤 𝐡𝐚𝐧𝐞𝐬𝐚𝐧 𝐢𝐭𝐚 𝐬𝐨𝐟𝐫𝐞 𝐦𝐨́𝐬 𝐩𝐫𝐨𝐛𝐥𝐞𝐦𝐚  𝐭𝐚𝐬𝐢 𝐛𝐚𝐢𝐧𝐡𝐢𝐫𝐚 𝐦𝐮𝐝𝐚𝐧𝐬𝐚 𝐤𝐥𝐢𝐦𝐚́𝐭𝐢𝐤𝐚 𝐚𝐤𝐨𝐧𝐭𝐞𝐬𝐞, 𝐭𝐚𝐧𝐛𝐚 𝐫𝐚𝐢 𝐦𝐚𝐧𝐚𝐬, 𝐭𝐚𝐬𝐢-𝐛𝐞𝐞𝐧 𝐬𝐚𝐞 𝐦𝐚𝐤𝐚’𝐚𝐬 𝐡𝐚𝐥𝐨 𝐢𝐥𝐥𝐚 𝐤𝐢𝐢𝐤 𝐛𝐚𝐥𝐮𝐧 𝐥𝐚𝐤𝐨𝐧 𝐤𝐚 𝐦𝐨𝐮𝐭, 𝐧𝐞’𝐞 𝐝𝐮𝐧𝐢 𝐢𝐭𝐚-𝐬𝐢𝐫𝐚  𝐢𝐥𝐥𝐚 𝐤𝐚 𝐄𝐬𝐭𝐚𝐝𝐮 𝐤𝐢𝐢𝐤 𝐬𝐢𝐫𝐚 𝐬𝐞𝐢 𝐡𝐚𝐦𝐮𝐭𝐮𝐤 𝐚𝐭𝐮 𝐟𝐨́ 𝐚𝐩𝐨𝐢𝐚 𝐛𝐚 𝐦𝐚𝐥𝐮 𝐡𝐨𝐝𝐢 𝐛𝐮𝐤𝐚 𝐬𝐨𝐥𝐮𝐬𝐚𝐮𝐧 𝐫𝐞𝐳𝐨𝐥𝐯𝐞 𝐩𝐫𝐨𝐛𝐥𝐞𝐦𝐚 𝐭𝐚𝐬𝐢”, PM Xanana hateten.

Xefe Governu promete fila bá Timor-Leste sei ko’alia ho Ministru Negósiu Estranjeru no Kooperasaun (MNEK), Bendito dos Santos hodi koordena servisu no kontaktu Vanuatu hodi estabelese kooperasaun diplomátika entre rai rua.

Eis Prezidente Repúblika hatutan hodi fó lembra katak, iha tinan 2023 liubá, Timor-Leste partisipa iha sorumutuk altu nível dahuluk iha Fórum Estadus Arkipélagus no Illas (AIS Forum, Archipelagic and Island States Forum) ne’ebé hala’o iha Bali, Indonézia halibur país illas no arkipélagu sira, ne’ebé la haree ba ninia rejiaun, dimensaun no ninia nivel dezenvolvimentu.

Inisiativa globál ida ne’ebé halibur nasaun arkipélagu sira no illas hamutuk 51, hodi partisipa iha fórum koletivu ida ne’ebé diskute kona-ba dezafiu hirak ne’ebé relasiona ho utilizasaun ba rekursus mariñus ho sustentavel ba kreximentu ekonómiku sustentavel, reziliénsia ba mudansa klimátika, poluisaun Oseanu, jestaun emerjénsia no reforsu ba peska sustentavel nian sira ho objetivu atu promove kooperasaun no solidariedade atu nasaun kiik sira hamutuk bele buka solusaun ba dezenvolvimentu sustentavel iha ita-nia Estadus no ba konservasaun tasi.

Advertisement

“𝐏𝐚𝐢́𝐬 𝐡𝐨𝐭𝐮-𝐡𝐨𝐭𝐮 𝐧𝐞’𝐞𝐛𝐞́ 𝐫𝐞𝐩𝐫𝐞𝐳𝐞𝐧𝐭𝐚 𝐢𝐡𝐚-𝐧𝐞’𝐞 𝐮𝐧𝐢𝐝𝐮𝐬 𝐡𝐨𝐬𝐢 𝐨𝐬𝐞𝐚𝐧𝐮. 𝐎𝐬𝐞𝐚𝐧𝐮 𝐧𝐞’𝐞 𝐟𝐨́ 𝐦𝐨𝐫𝐢𝐬 𝐦𝐚𝐢 𝐢𝐭𝐚. 𝐎𝐬𝐞𝐚𝐧𝐮 𝐧𝐞’𝐞 𝐥𝐢𝐠𝐚 𝐮𝐦𝐚𝐧𝐢𝐝𝐚𝐝𝐞 𝐧𝐨 𝐟𝐨́ 𝐦𝐚𝐢 𝐢𝐭𝐚 𝐢𝐝𝐞𝐧𝐭𝐢𝐝𝐚𝐝𝐞 𝐤𝐨𝐦𝐮́𝐧, 𝐝𝐞𝐳𝐚𝐟𝐢𝐮 𝐧𝐨 𝐚𝐦𝐛𝐢𝐬𝐚𝐮𝐧 𝐡𝐚𝐦𝐮𝐭𝐮𝐤”, Líder másima IX Governu ne’e akresenta.

Timor-Leste liu hosi Ministériu Administrasaun Estatál (MAE) sei servisu hamutuk ho parseiru sira ne’ebé servisu tau-matan ba tasi halo programa hodi hamoos beibeik foer tonelada ne’ebé mota lori tama tasi laran tenki hamos hodi labele fó impaktu ba ambiente iha tasi-laran. Tanba tasi maka fó moris ba ema no balada sira liu hosi ninia rikeza no oksigenia.

“𝐓𝐢𝐦𝐨𝐫-𝐋𝐞𝐬𝐭𝐞 𝐚𝐟𝐢𝐫𝐦𝐚 𝐧𝐢𝐧𝐢𝐚 𝐤𝐨𝐦𝐩𝐫𝐢𝐦𝐢𝐬𝐢𝐮 𝐛𝐚 𝐞𝐤𝐨𝐧𝐨𝐦𝐢𝐚 𝐚𝐳𝐮́𝐥, 𝐭𝐚𝐧𝐛𝐚 𝐓𝐢𝐦𝐨𝐫-𝐋𝐞𝐬𝐭𝐞 𝐩𝐚𝐫𝐭𝐢𝐬𝐢𝐩𝐚 𝐝𝐚𝐥𝐚 𝐛𝐚𝐫𝐚𝐤 𝐨𝐧𝐚 𝐡𝐨 𝐤𝐨𝐧𝐟𝐞𝐫𝐞́𝐧𝐬𝐢𝐚 𝐬𝐢𝐫𝐚 𝐡𝐚𝐧𝐞𝐬𝐚𝐧 𝐧𝐞’𝐞 𝐡𝐨𝐝𝐢 𝐢𝐭𝐚 𝐡𝐚𝐥𝐨 𝐩𝐥𝐚𝐧𝐮 𝐧𝐨 𝐭𝐚𝐮 𝐦𝐚𝐭𝐚𝐧 𝐛𝐚 𝐢𝐭𝐚-𝐧𝐢𝐚 𝐭𝐚𝐬𝐢. 𝐈𝐭𝐚 𝐬𝐞𝐢 𝐤𝐚𝐞𝐫 𝐭𝐚𝐫𝐚 𝐛𝐚𝐧𝐝𝐮 𝐧𝐞’𝐞𝐛𝐞́ 𝐡𝐚𝐥𝐚’𝐨 𝐝𝐚𝐝𝐚𝐮𝐧 𝐢𝐡𝐚 𝐀𝐭𝐚𝐮́𝐫𝐨 𝐡𝐨𝐝𝐢 𝐤𝐮𝐢𝐝𝐚𝐝𝐮 𝐛𝐢𝐨𝐝𝐢𝐨𝐯𝐢𝐫𝐬𝐢𝐝𝐚𝐝𝐞 𝐧𝐞’𝐞𝐛𝐞́ 𝐢𝐭𝐚 𝐢𝐡𝐚 𝟕𝟓% 𝐢𝐡𝐚 𝐭𝐚𝐬𝐢 𝐦𝐨𝐫𝐢𝐬 𝐛𝐚𝐫𝐚𝐤 𝐛𝐚 𝐛𝐞𝐢𝐛𝐞𝐢𝐤 𝐡𝐚𝐧𝐞𝐬𝐚𝐧 𝐢𝐡𝐚 𝐦𝐮𝐧𝐝𝐮,” Primeiru-Ministru tenik.

IX Governu rasik tau ona planu atu loke parke nasionál ida hodi kontrola no kuidadu diovirsidade hodi hanorin jerasaun foun sira no bolu malu sira hosi Indonézia hodi kuidadu ambiente iha tasi.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Advertisement

Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Internasionál

Ramos-Horta bá Portugál-EUA, Partisipa Aniversáriu Revolução dos Cravos

Published

on

Hatutan.com, (22 Abríl 2024), DíliPrezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta hamutuk ho delegasaun semo bá Portugál hodi partisipa aniversáriu Revolução dos Cravos bá dala-L (50).

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

Xanana Konvida Sylvia Earle Atu Fahe Esperiénsia bá TL Kona-bá Kuidadu Tasi

Published

on

Hatutan.com, (20 Abríl 2024), Díli— Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão konvida Péritu American Marine Biologist and Oceanographer, Sylvia Earle atu hala’o vizita mai Timor-Leste (TL) hodi fahe esperiénsia kona-bá diviorsidade tasi nian.

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

PM Xanana ho PM Dominica Roosevelt Skerrit Diskute Kooperasaun Rai-Rua

Published

on

Hatutan.com, (20 Abríl 2024), Díli—Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão akompaña hosi Embaixadór Timor-Leste iha Brusselas, Jorge Trindade de Camões no ekipa Gabinete Fronteira Marrítima no Terrestre hala’o enkontru ho Primeiru-Ministru (PM) Commonwealth of Dominica, Roosevelt Skerrit hodi deskute kooperasaun bilaterál entre rai rua nian ne’ebé sei estabelese iha tempu besik.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending