Hatutan.com, (02 Maiu 2024), Díli – Diresaun Munisipál Konservatóriu Servisu Rejistu Notariadu (DMCSRN, sigla portugés) Díli  uza ona meius oioin atu antesipa kobransa ilegál iha prosesu tara dokumentu sira.

Lee Mós: CFP Rekoñese Kobransa Ilegál Barak Hosi Funsionáriu Públiku, Hein Relatóriu Kazu HNGV

Iha parte seluk Sekretáriu Estadu Formasaun Profisionál no Empregu (SEFOPE) husu bá vítima sira hato’o keixa bá parte relevante bainhira iha ema ka indivíduu sira hlao kobransa kona-bá prosesu teste rekrutamentu bá programa Seasonal Walker.

Ilistrasaun Kobransa ilegal. Foto/Google

Foin lalais ne’e liu plenária Parlamentu Nasionál deputada Maria Angelina Sarmento, foi kestaun no bolu atensaun bá Servisu Notariadu Ministériu Justisa ho  SEFOPE atu tau-matan bá aktu kobransa ilegal iha prosesu tratamentu dokumentu sira no mós prosesu rekrutamentu traballador timoroan bá Austrália ho Korea du Súl.

Membru PN hosi Bankada PLP ne’e husu Governu atu halo investigasaun bá pesoál sira ne’ebé halo kobransa ilegál ne’ebé espalla iha média sosiál  liu-liu iha Diresaun Rejistu Notariadu kona-bá pasaporte no SEFOPE nian.

“Ha’u hanoin karik ita-boot sira mós asesu hotu tanba ida-ne’e divulga iha média sosiál kobransa ilegál sira ne’e momoos kedan bá ema sira ne’ebé mak trata pasaporte, sira tau kedan iha ne’ebá dehan hakarak hetan pasaporte iha 24 oras ka to’o loron tolu fó osan $250.00 ida-ne’e ami fó kedan, ida-ne’e labele ne’e krime tanba ne’e mak ami foti plenária para Governu tau atensaun bá funsionáriu nakar sira hanesan ne’e,” Deputada Maria Angelina Sarmento iha nian intervensaun iha plenária, Segunda (30/04/2024).

Xefe bankada PLP ne’e mós haktuir aktu kobransa ilegál ne’e akontese mós iha SEFOPE katak ema sé mak hakarak atu integra iha sistema rekrutamentu tenke fó osan ida-ne’e sira halo voice  espalla bá malu no ema hotu rona momoos iha média sosiál.

“Ida-ne’e mós kontitui krime ida entaun ami sei husu bá Governu tenke halo investigasaun no vítima sira iha direitu atu hato’o keixa. Kobransa ilegál sira ne’e hola parte korrupsaun ativa ne’ebé mak iha lei prevensaun kombate korrupsaun ne’e ko’alia mós kona-bá ida-ne’e,” nia adfirma tan.

Vise-Ministru asuntu Parlamentár Aderito da Costa Hugo, momentu ne’e promete hato’o kestaun ne’e bá ministériu relevante sira hodi haree problema ida-ne’e.

Diretora Diresaun Munisipál Konservatóriu Servisu Rejistu Notariadu Díli,  Ana Maria da Conseicão Soares

Hosi sorin seluk, Diretora Diresaun Munisipál Konservatóriu Servisu Rejistu Notariadu Díli,  Ana Maria da Conseicão Soares, klarifika katak  buat ida broker iha ne’e iha barak maibé agora menus ona tanba sira mai dala-rua ka tolu sempre hasé hela de’it bá sira tanba agora uza ona meius oioin atu antesipa buat ida ema bolu naran broker ne’e.

Iha Timor-Leste ne’e so halo pasaporte mak selu osan, maibé bá sira seluk ne’e trata ho gratuita tanba ne’e husu ba hotu-hotu tenke mai rasik karik atu trata dokumentu ruma.

“Ami ezije dokumentu ne’ebé submete mai tenke na’in duni mak lori mai labele atravesa hosi ema. Sé la’ós na’in ka la’ós inan-aman mak lori mai  trata, ami haruka fila no ezije dehan katak rekerente rasik mak tenei mai tanba formuláriu ida ne’e tenke hetan asinatura hosi rekerente rasik,” Diretora DMCSRN-Dili Ana Maria da Conseicão Soares hateten bá Hatutan.com iha Edifísiu Notariadu,  Caicoli, Díli, Kinta (2/5/2024).

Nia parte  mós fó ona orientasaun bá funsionáriu sira katak bainhira ema mai lori dokumentu la’ós nia na’in halo favor lalika simu kedas. Karik ema ne’e mak presiza urjente bele halo pedidu diretamente mai fó despaxu mak ema ne’e marka prezensa mai mak foin bele simu.

Problema ida seluk fali mak komunidade sira balu dalaruma hatete mós dehan sira la iha koñesimentu ka hatene hodi utiliza ajendamenetu online ne’e mak sira husu ajuda bá ema seluk atu ajuda rejistu fó de’it, maibé bá to’o asinatura sira ne’e sempre ezije dehan katak nia na’in duni mak tenke mai atu nune’e iha futuru labele iha problema.

“Ba Ema sira ne’ebé mak mai hela de’it uza broker ne’e agora menus ona tanba ha’u dehan ona bá funsionáriu sira hotu-hotu iha ne’e katak kuandu ema sira ne’e mai la’ós nia dokumentu labele simu se imi simu signifika katak imi mak fó oportunidade bá ema ne’e atu bele mai hela de’it,” Nia hateten.

Diretór Jerál Formasaun Vokasionál no Empregu SEFOPE, Carlito R. Cabral hateten kona-bá informasaun ne’ebé agora daudaun kontinua espalla iha Mídia sosiál bá broker ka kobransa ilegál iha li’ur ne’ebé mak hasoru traballadór sira atu bá servisu iha rai-li’ur, liuliu iha Austrália loos duni atus sira ne’e iha liu hosi media sosiál, iha voice no vídeo ema barak mak haree duni ida ne’e.

Diretór Jerál Formasaun Vokasionál no Empregu SEFOPE, Carlito R. Cabral

“Ami parte SEFOPE halo ona konferénsia imprensa dala tolu ona kona-bá asuntu ida-ne’e atu vítima sira ne’ebé hetan aktu sira hanesan ne’e ami enkoraja no husu atu mai hato’o keixa ho evidénsia ruma bele mai iha SEFOPE ka parte relevante sira seluk hanesan PCIC ho PNTL hodi bele halo investigasaun” Diretór Jerál Formasaun Vokasionál no Empregu SEFOPE, Carlito R. Cabral hateten bá Hatutan.com iha nia knaar fatin.

Hosi aktu ne’e mak SEFOPE nia ema mós envolve iha laran, liuliu kona -bá kobransa ilegál nu’udar funsionáriu públiku iha lei  funsaun públiku atu regula sira, nune’e bele submete bá funsaun públiku atu foti medida ruma ba sira.

 Husu vítima sira atu labele ta’uk no mós labele fiar atu monu bá tentasaun sira ho ema ne’ebé mak la iha responsabilidade tanba ema balu bosok dehan laliu hosi prosesu mós imi sei bá tanba ne’e ba kandidatu sira  labele rona no fiar bá ema ne’ebé mak lori lista tun sa’e hodi halo kobransa ilegál.

“Loos duni ema balun to’o temi sai dehan funsionáriu balu iha SEFOPE mós envolve iha laran tanba ne’e mak ami nu’udar superior bá servisu sira ne’e ami nafatin husu vítima sira mai hato’o keixa ruma mai  kedas ho evidénsia karik funsionáriu hosi SEFOPE duni mak envolve iha laran,” nia afirma tan.

Jornalista Estajiária: Zita Menezes/Lazaro Pereira Quefi