Connect with us
Pakote Ahi

Nasionál

Prezidente Repúblika La Konkorda SEKOMS Intervein Redasaun RTTL,E.P

Published

on

Hatutan.com, (03 Maiu 2024), Díli- Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta, la konkorda ho intervensaun ne’ebé Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS), Expedito “Loro” Dias Ximenes halo áa redasaun RTTL.E.P tamba viola liberdade imprensa.

Lee Mós: Deskonfia, Intervensaun Podér Polítika iha Redasaun RTTL,E.P

 SEKOMS Expedito “Loro” Dias Ximenes simu kondekorasaun hosi Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta ho grau Ordem de Timor Leste iha Palásiu Nobre Lahane, 27 fulan-Novembru 2023. Foto/Dok.Média SEKOMS.

“Ha’u laiha informasaun bá ida-ne’e, foin mak rona ita boot hateten, maibé ida-idak mak tenke hatene nia halo saida ka la halo. Ha’u nunka ko’alia ho editór ruma ka jornalista balun atu bele intervein iha independénsia editorial ka redasaun nian tanba ha’u la hatene funsionamentu jornál ne’e oinsá no atu ko’alia loos ho sé,” Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta, hateten  bá jornalista sira iha Aeroportu Internasionál Prezidente Nicolau Lobato, Comoro, Díli, Sesta (03/05/2024).

Xefe Estadu argumenta lla’ós prinsípiu atu interfere fali independénsia redasaun, se la konkorda bai-bain halo d’eit karta ida dehan deskulpa la konkorda ida-ne’e no ida ne’ebá.

Advertisement

Ramos-Horta fó hanoin,  uluk tempu Luta bá Ukun Rasik An kuandu jornál sira boot iha rai-li’ur hakerek sala kona-bá Timor sempre hakerek karta ratifikasaun, maibé dalaruma kuaze sira nunka publika no publika karik mós koa-koa tamba ho razaun espasu mas ohin loron lae la lakon tempu tan hakerek bá jornál atu ratifika ida nia ida ne’ebá maibé tau de’it iha Facebook ema lee barak liu.

“Ha’u la konkorda, ita tenke husik mídia avontade. Governu di’ak liu konsentra bá Governasaun, duke konsentra fali bá mídia. Sé buat ruma laloos, informasaun sala fó faktu, aviza ka halo karta ratifikasaun,” Ramos-Horta fó hanoin tan.

Ramos-Horta afirma Liberdade Imprensa se mak la konkorda halo karta ratifikasaun, atu ko’alia ho Xefe Redasaun ka Diretór jornál nian hodi intervein ne’e labele.

Bainhira Hatutan.com konfirma direta SEKOMS Expedito “Loro” Dias Ximenes kona-bá informasaun ne’e,  Kinta (02/05/2024), iha Salaun João Paulo II, dezmente ho informasaun hirak ne’e hotu. Nia rekoñese katak, iha tempu ne’ebá, nia bá duni iha RTTL,E.P, maibé la’ós atu halo intervensaun bá independénsia editoriál Redasaun RTTL,E.P nian.

SEKOMS Expedito esklarese katak, nia bá iha RTTL,E.P atu haree direta kona-bá preparasaun jornalista sira RTTL,E.P nian hodi simu vizita Sua Santidade Papa Francisco mai Timor-Leste, ne’ebé tuir kalendáriu sei akontese iha loron 09 to’o  loron 11 fulan-Setembru, tinan ne’e.

Advertisement

“Ne’e la-loos ida. Portantu, ha’u ho prezidente RTTL,E.P, bá haree sira-nia servisu, presiza ka lae, apoiu kona-bá ekipamentu sé oin bá iha Amu Papa atu mai. Ne’e mak ami rua bá haree,” eis aprezentadór programa Grande Entrevista iha GMNTV ne’e afirma hodi responde Hatutan.com.

TL Nia Índise  Liberdade Imprensa Monu   

Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta hateten Timor-Leste nia índise  Liberdade Imprensa tun bá 20, signifika hakiduk ba kotuk no nia rasik lahatene tamba saida, maibé ida ne’e mos la signifika TL hakiduk ba kotuk.

Nia afirma Ida ne’e la signifika Timor-Leste nia liberdade imprensa hakiduk, maibé tanba nasaun sira iha Osidentál no Europa balun nia tratamentu bá liberdade imprensa di’ak liu nune’e sira bá oin.

“Ha’u sei hare ida-ne’e, la’ós tanba ha’u preokupa  Timor nia índise liberdade imprensa monu maibé hau sei lee didiak survei ne’ebé Reporters Without Borders (RSF) halo,” Prezidente Repúblika José Ramos-Horta hateten.

Advertisement

Xefe Estadu subliña Ministeriu Públiku em-vez  haree krime sira seluk ne’e lae, bá lakon tempu fali ho mídia no sei hare ida ne’e ho sériu iha futuru.

Jornalizmu iha presaun politika

Iha pájina ofisiál Reporters Without Borders (RSF) ne’ebé Hatutan.com asesu hateten iha eskala globál, buat ida klaru liberdade imprensa hetan ameasa husi autoridade polítika. Entre indikadór lima ne’ebé kompostu husi pontu nasaun nian, indikadór polítiku mak ida-ne’ebé tun maka’as liu iha 2024, ho pontu 7.6. Edisaun foun ida-ne’e husi World Press Freedom Ranking ne’ebé prepara husi Reporters Without Borders (RSF) hatudu Estadu sira falla atu proteje jornalizmu.

Governu no autoridade polítika sira ne’ebé aumenta la kumpre sira-nia knaar nu’udár garantia bá kuadru ezemplu ida ba ezersísiu jornalizmu no públiku nia direitu bá informasaun ne’ebé fiar-na’in, independente no plural.

RSF nota katak iha preokupasaun ida-ne’ebé aat tebes hodi apoia no respeita mídia nia autonomia no aumentu iha presaun ne’ebé Estadu ka autór polítiku sira seluk halo.

Advertisement

Ema liu metade husi populasaun sira iha mundu ne’ebé sei halo votasaun iha 2024, RSF fó avizu kona-bá fenómenu boot ida-ne’ebé hatudu husi Rejime Liberdade Imprensa Mundiál 2024: indikadór polítiku ne’ebé monu, ida husi lima iha klasifikasaun.

Estadu no forsa polítika sira, maske sira-nia hanoin polítiku, sira hala’o papél ida-ne’ebé menus no menus hodi proteje liberdade imprensa. Falta responsabilidade ida-ne’e dalaruma hamutuk ho kestaun kona-ba papél jornalista sira-nian, ka mós instrumentalizasaun mídia sira-nian iha kampaña asédiu ka desinformasaun. Jornalizmu ne’ebé merese atu hetan naran ne’e, maibé nu’udar rekizitu ida ba sistema demokrátiku ida no ezerse liberdade polítika sira.” Hateten Diretora Editorial da RSF Anne Bocandé iha RSF,

Iha nivel internasionál, tinan ida-ne’e sai notavel tebes tanba komunidade internasionál la iha vontade polítika atu implementa prinsípiu protesaun jornalista sira, liuliu Rezolusaun Konsellu Seguransa ONU 2222. Funu ne’e marka ona ho númeru abuzu ne’ebé komete hasoru jornalista sira no média sira dezde fulan Outubru 2023: jornalista barak liu 100 mak oho ona husi tropa Izraél, inklui pelumenus 22 durante hala’o sira-nia knaar. Iha 2024 RSF Rangking, Palestina (157th), okupadu no ho bomba Izraél nian, sai hanesan nasaun ida husi nasaun sanulu iha mundu kona-ba seguransa ba jornalista sira.

Jornalista: Vito Salvadór

 

Advertisement

 

 

 

Advertisement

Nasionál

FPCI Apresia Toleránsia Relijiozu iha Timor-Leste Ne’ebé Reflete Fiar no Kultu Moris Povu Nian

Published

on

Hatutan.com, (17 Maiu 2024), Díli- Foreign Policy Community in Indonesia  (FPCI) apresia ho toleránsia relijiozu iha Timor-Leste ne’ebé reflete ho fiar no kultu moris povu nian.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Suku Lequitura Avansa bá Re-eleisaun

Published

on

Hatutan.com, (17 Maiu 2024), Díli – Eleisaun órgaun suku-lima (5) bá segunda volta nian remata ona iha loron 13 fulan-Maiu 2024. Prosesu hotu-hotu la’o normal, maibé iha Suku Lequitura, Munisípiu Aileu, tenke avansa bá re-eleisaun  iha loron 18 fulan-Maiu ne’e tanba kandidatu na’i- rua hetan votu hanesan.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Xanana Hateten Labele Hakfodak ho Índise Liberdade Imprensa Tuun

Published

on

Hatutan.com, (16 Maiu 2024), Díli—Primeiru Ministru (PM), Kay Rrala Xanana Gusmão husu atu keta hakfokdak ho índise liberdade imprensa   Timor-Leste nian tuun hosi pozisaun TOP 10 20 iha nivel mundiál.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending