Connect with us

Dili

Governu Seidauk Másimu Halo Jestaun Lixu iha Sidade Díli

Published

on

Hatutan.com (19 Dezembru 2024), Díli Diretór Exekutivu ONG Haburas, Pedrito Viera hateten dezde  Timor-Leste restaura nia indepedénsia, 20 fulan-Maiu 2002, to’o agora problema lixu seidauk iha solusaun tanba Governu la tau prioridade bá problema lixu no tau prioridade liu bá asuntu polítiku.

Lee Mós: Komunidade Seidauk iha Konsiénsia Soe Lixu iha Lixeiru

Lixu butuk iha sidade Díli. Foto/Tome da Silva

“Ita nia Governante seidauk fó prioridade bá asuntu jestaun lixu. Tuir loloos asuntu lixu sai prioridade ne’ebé sosiedade sira preokupa, maibé durante ne’e Governu seidauk másimu bá jestaun lixu,” Pedrito Viera bá Hatutan.com iha Edifisiu Haburas, Farol, Díli, Kuarta  foin lalais ne’e

Munisípiu Díli nia  populasaun barak purvolta 250,000 abitante, nune’e kada loron ema  produz lixu barak, inklui mós loja barak ne’e prodús  lixu plastiku. Tanba ne’e,   Pedrito Viera  hateten, Governu tenki  haforsa rekursu hodi minimu kada loron tenke ra’ut lixu dala-tolu mak dader meudia no kalan.

Advertisement

Nia sujere bá Governu atu halo supervizaun  didi’ak ba kompañia ne’ebé mak Governu fó kontratu bá hodi raut lixu, tanba durante ne’e  ladún kontrola bá kompañia sira entaun dalaruma foer balu sei iha sira bá tiha ona, la hamoos didi’ak.

Rekomenda atu Parlamentu Nasionál tenke halo lei ka fó sansaun bá  ema sé de’it mak iha públiku soe lixu arbiru tenke fó kastigu ka haruka selu, atu nune’e ema iha konsiénsia atu bele hatene jere lixu, nune’e bele minimiza lixu iha sosiedade nian leet.

Iha sorin seluk komunidade Kampu Alor , Rosalina Lucia Guterres ne’ebé hela besik iha fatin lixu nian hateten katák sira sente ladún komportavél bainhira lixu nakanu iha sira-nin uma oin, tan ne’e husu Governu atu kontrola lixu ho di’ak.

“Hanesan ami hela iha ne’e bainhira loron ida rua mak  la foti lixu ne’e haree bá dois, maibé bainhira sira hasai tiha lixu ne’e la dois ona, ami husu Governu atu  liu loron ida rua hasai ona lixu ne’e para labele dois ,” Rosalina Lucia Guterres bá Hatutan.com.

Lixu butuk to’o estrada ninin sira iha Kapital Díli. Foto/Tome da Silva

Iha fatin hanesan Aldeia Anin Fuik, Suku Kampu Alor, Díli, Francelino Maia hateten kauza husi karreta raut foer ne’ebé  falladu tiha  semana rua nian laran la raut lixu ne’e mak halo lixu sai nakonu no namkari tiha iha estrada.

Autoridade lokál suku kampu Alór ne’e hateten katák  lixeiru ne’ebé daudaun ne’e Governu prepara  la sufisiénte, maibé tanba fatin atu aloká lixu bá mak laiha  nune’e husu komunidade mak tenke iha konsiénsia atu soe lixu iha fatin.

Advertisement

“Komunidade barak mak seidauk iha konsiénsia liuliu bá sira ne’ebé mak mai soe foer iha kalan ne’e mak ita labele kontrola tanba kalan, ita labele tau todan bá estadu dehan estadu la prepara fatin, ita bele hateten katák komunidade mós seidauk iha konsiénsia didi’ak liuliu bá komunidade sira iha sidade Díli,” Nia hateten.

Komunidade Suku Kampu Alór kompostu husi Aldeia tolu mak  Aldeia 01 Rai-Lakan, Aldeia 02 Ai-mahon  ho Aldeia Anin-fuik ai-tarak laran  totál uma-kain 1000 liu no totál populasaun 5000 itál.

Xefe Departamentu Saneamentu Domingos dos Santos Soriano hateten  daudaun ne’e kompañia tolu GSA NELSES no Labilay ne’ebé mak daudaun iha trek ka kamanota 50 mak halo hela atividade rau lixu iha sidade Dilí.

“Agora kuaze fatin lixu iha 2000 resin mak agora daudaun fahe bá Dilí laran, soké ita foti mós loron ida-rua la konsegé resolve lixu, foti ida seluk ida seluk aumenta, depois aumenta tán problema ida kompañia GSA durante loron lima la rekolla lixu, entaun parte Dom Alexo nian volume lixu komesa aumenta,” Nia Tenik.

Nia hateten tuir kontratu ne’ebé estabele fó bá kompañia sira ne’e kada loron karreta ida foti lixu  ho  karrada tolu.

Advertisement

Primeiru Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão  hateten problema lixeiru ida-ne’e husu bá Ministru Administrativu Estatál (MAE).

“Ha’u haree lixu, ka foer estraga labarik sira nia saúde ha’u ba ajuda hasai, mas polítika ne’e husu bÁ MAE,”dehan Xefe Governu Kay Rala Xanana Gusmão.

Nia hateten Governu iha kompetente ka la’e rezolve lixu ne’ebé iha signifika  bá hatudu katák lixu ne’e tenke hasai ne’e atu dehan tenke halo servisu atu hamoos.

Jornalista Estajiária Zita Menezes

Advertisement
Continue Reading
Advertisement
Click to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Dili

UNDP ho Governu Timor-Leste Sei Lansa Fali Konstrusaun Edifísiu Sentrál RTTL,E.P

Published

on

By

Hatutan.com, (13 Novembru 2025), Díli— Prorama Nasoens Unidas bá Dezemvolvimentu (UNDP-sigla inglés) ho IX Governu Konstitusionál liuhosi Sekrétaria Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS) sei lansa fali konstrusaun Edifísiu Sentrál Rádiu Televizaun Timor-Leste, Empreza Públika (RTTL,E.P) iha  loron 01 fulan-Dezembru tinan 2025.

(more…)

Continue Reading

Dili

C12N Husu Aselera Projetu Monumentu Memoriál Masakre Santa Kruz

Published

on

By

Hatutan.com, (12  Novembru  2025), Díli-Komité 12 Novembru (C12N)  nu’udár grupu ne’ebé reprezenta sobrevivente sira no família vítima sira husi Masakre Santa Kruz, 12 Novembru 1991, husu Governu atu aselera projetu monumentu memoriál masakre Santa Kruz ne’ebé tinan barak ona seidauk finaliza.

(more…)

Continue Reading

Dili

Sesta-Sábadu, Forsa Tarefa Kontijente Timor-Leste Arranka ba Filipina

Published

on

By

Hatutan.com, (12 Novembru 2025), Díli-Forsa tarefa kontijente Timor-Leste ba apoiu umanitária ba vitíma dezastre natural iha Filipina sei arranka ho aviaun Aero Dili iha Sesta-Sábadu (14-15/11/2025).

(more…)

Continue Reading

Trending