Hatutan.com,  (10 Jullu 2025), Díli- Ministru Negósiu Estranjeiru Malázia, Dato’ Seri Utama Haji Mohamad bin Haji Hasan anunsia ofisial ona katak, adezaun formal Timor-Leste nian ba organizasaun rejionál Association of Southeast Asian Nation (ASEAN) marka ona ba loron 26 fulan-Outubru tinan ne’e, iha ámbitu simeira Xefe Estadu no Xefe Governu ASEAN nian ba dala-47 iha Kuala Lumpur, Malázia.

Lee Mós: Primeiru-Ministru Anwar Ibrahim Husu Estadu Membru ASEAN Apoiu Adezaun Timor-Leste

Retiru fechada Ministru Negósiu Estranjeiru membru Estadu ASEAN nian iha Malázia, Kuarta (9/7/2025). Foto/Mídia MNEK

Ministru Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun, (MNEK) Bendito dos Santos Freitas, ne’ebé transmite deklarasaun Ministru Negósiu Estranjeiru Malázia, Dato’ Seri Utama Haji Mohamad bin Haji Hasan nian ne’e hafoin partisipa iha retiru fechada Ministru Negósiu Estranjeiru  membru Estadu ASEAN nian ne’ebé lidera husi Ministru Negósiu Negósiu Estranjeiru Malázia no Prezidente ASEAN 2025, Dato’ Seri Utama Haji Mohamad bin Haji Hasan, iha Sentru Konvensaun Kuala Lumpur, Malázia.

Iha komunikadu ofisiál ne’ebé Hatutan.com asesu husi Gabinete Média MNEK, Kinta (10/07/2025), Ministru Bendito klarifika, polémika kona-ba pozisaun Myanmar nian ne’e sei la fó impaktu ba Timor-Leste nia adezaun ba ASEAN, bazeia ba desizaun ne’ebé foti ona husi lider sira iha simeira ASEAN ba dala-46 iha fulan-Maiu l2025 mak desizaun final ne’ebé tenke kumpre.

“Atu informa mós ba maluk sira katak, iha loron 26 fulan-Outubru ne’e, ita formalmente sai membru plenu ASEAN.  Iha ona desizaun polítika ne’ebé foti husi líder sira ASEAN nian iha simeira  ASEAN ba dala-46, tanba ne’e, enkontru MNE membru Estadu ASEAN nian ba dala-58 ne’e re-afirma katak, desizaun líder sira-nian ne’e final ihotu-hotu kumpre de’it preparasaun téknika ba Timor-Leste nia adezaun plena,”  Ministru Bendito dos Santos Freitas hateten.

Governante ne’e haktuir, retiru ne’e marka mós prezensa husi Reprezentante husi Myanmar nian no hato’o katak, sira la blokeiu Timor-Leste tama ASEAN, maibé husu Ministru Negósiu Estranjeiru Timor-Leste atu hakerek karta ba Ministru Negósiu Estranjeiru Myanmar hodi re-itéira nasaun rua nia kooperasaun bilateral.

“Parte Myanmar hato’o kedas katak, ami la blokeiu, ami sei kumpre liu husi prosedimentu internu kona-ba desizaun ne’ebé ligasaun ba Timor-Leste nia situasaun, delegasaun Myanmar husu para MNEK Timor-Leste hakerek karta ida ba sira-nia MNE iha Myanmar  atu reforsa tan ita-nia kooperasaun no boa-vontade atu servisu hamutuk iha parseria ba futuru,” Ministru Bendito Freitas hateten.

Durante retiru Ministru Negósiu Estranjeiru Singapura, Vivian Balakhrisnan mós foti kestaun ne’e ho sériu tebes hodi subliña kona-bá impaktu integrasaun rejionál no situasaun Timor-Leste nian iha rejiaun inklui mós iha aspetu relasaun kulturál no relasaun entre ema ho ema.

“Ministru Vivian Balakhrisnan mós ko’alia forte katak, labele tan de’it prinsípiu la interferénsia husi nasaun ida-ne’ebé dalaruma tanba kestaun umanitáriu ou demokrátiku no direitu nian sai fali hanesan refen ida atu blokeia Timor-Leste ninia kandidatura ba ASEAN,”  Ministru Bendito Freitas haktuir.

Remata enkontru Ministeriál ASEAN ne’e,  Ministru Bendito Freitas sei hakerek karta ba nia omólogu Ministru Negósiu Estranjeiru Myanmar liu husi Reprezentante Myanmar nian hodi haforsa kooperasaun bilaterál entre nasaun rua.

Jornalista : Zita Menezes