Connect with us

Dili

PDHJ Sujere Atu Projetu Konstrusaun Edifisiu Sentrál RTTL, E.P Tenke Transparente

Published

on

Hatutan.com, (11 Jullu 2025), Díli– Providor Direitus Humanus  no Justisa (PDHJ), Virgílio  da Silva Guterres “Lamukan,” sujere bá parte sira ezekuta projetu konstrusaun Edifisiu sentrál Rádiu Televizaun Timor-Leste, EmprezaPpúbliku (RTTL,EP) tenke halo iha ámbitu transparente.

Lee Mós: Deskonfia, Abuzu Podér no Korrupsaun iha Projetu Konstrusaun Edifísiu Sentral RTTL,E.P

Projetu konstrusaun edifisiu sentrál foun RTTL,E.P. Foto/supply

“Ami nia viziñu iha sorin (RTTL,E.P red)),  primeira ami sidauk hetan informasaun kona-bá ida-ne’e, hanesan providoria, ami sempre prátika Boa-Governasaun entaun prátika Boa-Governasaun ne’e aplika mós iha prosesu tenderizasaun  no prosesu konstrusaun sira  hanesan edifisiu sentrál RTTTL, E.P,  ami PDHJ husu para atu transperante,” Providor Virgílio  da Silva Guterres “Lamukan,” hatene bá Hatutan.com iha knaar fatin, Caicoli, Díli Sesta (11/07/2025).

Antigu prezidente Conselho de Imprensa Timor-Leste ne’e afirma maske konstrusaun edifísiu sentrál foun RTTL,E.P agora sira halo dadauk ne’e, aban bainrua,  sei  serve hanesan mós fatin  atu halo supervizaun bá entidadade públiku sira atu sai akontabilidade no transperante.

Advertisement

Providór   afirma, ida-ne’e hanesan  rekomendasaun simples husi PDHJ, maibé relasiona ho asuntu ne’ebé liga ho deskomfia mosu abuza poder no kooperasaun  bá iha implementasaun  projetu edifisiu sentrál RTTTL, E.P ne’e PDHJ sidauk hetan keisa ruma .

“Ami sei  la ko’alia detallu, maibé buat ne’ebé ami haree katak ita hein katak prosesu sira ne’e la’o iha koridor prátika Boa-Governasaun nian ne’ebé respeita transperansia no respeita akontabilidade,” Virgílio Lamukan hateten.

Virgílio Lamukan fó hanoin fali katak, Primeir- Ministru Kay Rala Xanana Gusmão  ninia deklarasaun iha Komité Revizaun Orsamentu (KRO), katak povu nia osan tenke jere ho di’ak.

Fó hanoin fali katak projetu konstrusaun edifísiu sentrál foun RTTL,E.P ne’ebé ezekuta husi empreza internasionál PT Aulia Multi Sarana ho nia kustu total  US$3,760,405.00 hamosu duvida no deskonfia mosu pratika abuzu poder no korrupsaun iha servisu  item haat  ne’ebé konsta iha kontratu entre PT Aulia Multi Sarana ho Programa Nasoins Unidas ba Dezenvolvimentu (UNDP) nu’udár implementadór.

Haktuir iha dokumentu kontratu ho nia númeru referénsia: 10330000 entre Programa Nasoins Unidas ba Dezenvolvimentu (UNDP, sigla Inglés) no empreza kontraktor PT Aulia Multi Sarana ne’ebé Hatutan.com asesu, hatudu katak kontratu projetu ba servisu  item haat iha projetu edifísiu sentrál RTTL,E.P nian ne’e prevalese ho kustu montante US$179,066.90 ho nia diskrisaun hanesan tuir mai ne’e;   

Advertisement
  • Mobilizasaun (mobilization) ho nia dezembolsu (disbursement) porsentu lima (5%) husi montante pagamentu (payment amount) US$179,066.90
  • Hamoos fatin (site clearing) nia dezembolsu (disbursement) porsentu lima (5%) husi montante pagamentu (payment amount) US$179,066.90
  • Estabelesimentu eskritóriu iha fatin (establishment of site office) nia dezembolsu (disbursement) porsentu lima (5%) husi montante pagamentu (payment amount) US$179,066.90
  • Sobu/demolisaun no tula (demolition and hauling) nia dezembolsu (disbursement) porsentu lima (5%) husi montante pagamentu (payment amount)  US$179,066.90

Tuir observasaun no informasaun ne’ebé Hatutan.com rekolla hosi fontes oioin iha terrenu konstrusaun projetu edifísiu sentrál foun RTTL,E.P nian iha Caicoli, Díli, iha antigu edifísiu RRI (Radiu Republik Indonesia), katak ba servisu item Mobilizasaun (mobilization) ho nia kustu 5% husi  montante pagamentu (payment amount) US$179,066.90 tuir loos la presiza tanba molok empreza PT Aulia Multi Sarana asina kontratu ho UNDP no molok serimónia hatuur fatuk-inan husi Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão iha loron 19 fulan-Dezembru 2024, parte RTTL, E.P ne’ebé lidera husi Prezidente Konsellu Administrasaun RTTL,E.P tempu ne’ebá José António Belo “Taraleu”  halo ona akordu ho Institutu Jestaun Ekipamentu no Apoiu Dezenvolvimentu Infraestrutura (IGEADE,I.P) hodi halo mobilizasaun no hamoos to’o aterru terrenu ka fatin projetu nian.

Item servisu estabelesimentu eskritóriu ho kustu porsentu lima (5%)  husi orsamentu US$179,066.90, tuir informasaun katak, PT Aulia Multi Sarana husi Indonézia to’o agora la estabelese nia eskritóriu própriu tanba PT Aulia Multi Sarana utiliza de’it  materiál uzadu RTTL,E.P nian ne’ebé RTTL,E.P ho IGEADE,I.P sobu hodi rai di’ak   ne’ebé pertense  ona ba rekursu Patrimóniu Estadu nian. Maibé PT Aulia Multi Sarana ho autorizasaun husi parte dirijente sira RTTL,E.P nian fó ba PT Aulia Multi Sarana harii eskritóriu provizóriu ho materiál uzadu Patrimóniu Estadu nian.  

Daudaun ne’e iha terrenu konstrusaun projetu nian, PT Aulia Multi Sarana utiliza mós uma  RTTL,E.P nian hodi halo eskritóriu, utiliza  mós cobby house  RTTL,E.P nian  ida no PT Aulia Multi Sarana harii uma provizóriu ida ba tékniku sira empreza nian mas utiliza fasilidade ka kalén uzadu RTTL,E.P nian ne’ebé hola parte ona ba Patrimóniu Estadu.

Kona fali ba item servisu sobu/demolisaun no tula (demolition and hauling)  ho nia kustu porsentu lima (5%) husi orsamentu US$179,066.90 ne’ebé konsta iha kontratu entre UNDP ho PT Aulia Multi Sarana, hamosu  duvida, tanba kustu orsamentu ne’ebé konsta iha item ne’e atu halo demolisaun ka sobu uma ida-ne’ebé? tanba  molok PT Aulia Multi Sarana ho UNDP ezekuta projetu ne’e, RTTL,E.P koopera ho IGEADE,I.P baku rahun tiha ona uma boot eis edifísiu RRI nian ne’e no materiál sira ne’ebé la presiza, inklui moru-rahun sira ne’e  lori sai hotu ona ba soe.

Fó hanoin fali katak projetu edifísiu sentrál foun RTTL,E.P ne’e previstu investimentu ida  ho montante US$5,970659,11, ne’ebé finansiamentu hetan hosi parseria ida entre Governu Timor-Leste, Governu Japaun no Programa Nasoins Unidas ba Dezenvolvimentu (UNDP, sigla inglés) hanesan implementadór.

Dezde loron 04 fulan-Jullu, loron 07 no loron 08 fulan-Jullu ne’e,  Hatutan.com halo esforsu  atu konfirma ho parte kompetente sira iha  UNDP, maibé     informasaun ne’ebé iha katak  manejenemen  okupadu no la disponivel hodi fó imformasaun no parte sira mós la  hetan  autorizasaun hosi   jestór  bá konstrusaun  RTTL,EP  atu fó informasaun.

Advertisement

Iha loron 08 fulan-Jullu ne’e, Hatutan.com  tenta fali halo konfirmasaun follow-up ho Prezidente Konsellu Administrasaun RTTL,E.P , Eliziu Issac Fernandes, maibé okupadu n o liuhosi mensajen WhatsApp, Prezidente RTTL,E.P, Elizeu Isaac Fernandes hateten “ha’u okupadu hela, bá buka entevista fontes seluk.”  

Hatutan.com esforsu halo konfirmasaun ho fontes kompetente sira husi  PT Aulia Multi Sarana, maibé la disponivel no bandu jornalista Hatutan.com atu halo hasai imajen no halo kobertura iha fatin projetu ne’e   tanba regra empreza nian, katak atu halo entrevista tenke hetan autorizasaun husi RTTL,E.P ho UNDP no submete karta formal pedidu entrevista ho ba PT Aulia Multi Sarana.

 Sekretáreiu Estadu  Komunikasaun Sosiál  (SEKOMS),  Expedito Dias Ximenes, ne’ebé Hatutan.com, konfirma fila-fali iha Sesta, 04 fulan-Jullu 2025, mensiona katak  prosesu hotu kona-bá konstrusaun edifísiu Sentrál  RTTL,E.P  ne’e   Governu la hatene, tanba ne’e UNDP ho Governu Japaun nian.

“Ne’e husu  UNDP ho Japaun maka hatene, husu bá sira, la’ós mai husu fali  ha’u,  ha’u maka hatene fali ida-ne’e ka?  tanba Governu hein de’it atu simu  edifisiu ne’e.  Jestaun tomak hosi UNDP,”  Sekretariu Estadu Komunikasaun Sosiál,  Expedito  Dias Ximenes, hateten   iha resintu Universidade Nasionál Timor-Lorosa’e (UNTL).

Kona-bá  item projetu haat ho kustu $179,066,90, tuir Expedito Dias, katak kona-bá  osan ne’e  nia laiha koñesimentu  hosi parte UNDP maka  hatene halo jestaun no bá  iha prosesu konstrusaun ne’e.

Advertisement

Molok ne’e, iha entrevista ida ho Hatutan.com iha Palásiu Governu, Segunda 23 fulan-Juñu 2025, Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS)  Expedito Dias Ximenes, rekoñese projetu konstusaun edifísiu sentrál foun RTTL,E.P la’o tarde ka atraza, tanba kompñia PT Aulia Multi Sarana husi Indonézia  laiha kapasidade hodi rezolve servisu ne’ebé sai probemetiku iha área ka resintu RTTL,E.P iha Caicoli, Dili.

“Projetu konstrusaun ne’e la’o tarde tanba sira dehan empreza ne’e ke’e bee iha kraik, konserteza empreza ne’e tenke hein tan fulan-tolu  atu  bele  halakon tiha bee iha kraik  atu hametin nia fondasi ne’e tenke metin makaas liu, ne’ebé tenke  metin atu aban-bainrua sira halo andar haat ne’e,”  SEKOMS Expedito Dias Ximenes  argumenta.

Jornalista: Marcelino Tomae

Advertisement
Continue Reading
Advertisement
Click to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Dili

UNDP ho Governu Timor-Leste Sei Lansa Fali Konstrusaun Edifísiu Sentrál RTTL,E.P

Published

on

By

Hatutan.com, (13 Novembru 2025), Díli— Prorama Nasoens Unidas bá Dezemvolvimentu (UNDP-sigla inglés) ho IX Governu Konstitusionál liuhosi Sekrétaria Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS) sei lansa fali konstrusaun Edifísiu Sentrál Rádiu Televizaun Timor-Leste, Empreza Públika (RTTL,E.P) iha  loron 01 fulan-Dezembru tinan 2025.

(more…)

Continue Reading

Dili

C12N Husu Aselera Projetu Monumentu Memoriál Masakre Santa Kruz

Published

on

By

Hatutan.com, (12  Novembru  2025), Díli-Komité 12 Novembru (C12N)  nu’udár grupu ne’ebé reprezenta sobrevivente sira no família vítima sira husi Masakre Santa Kruz, 12 Novembru 1991, husu Governu atu aselera projetu monumentu memoriál masakre Santa Kruz ne’ebé tinan barak ona seidauk finaliza.

(more…)

Continue Reading

Dili

Sesta-Sábadu, Forsa Tarefa Kontijente Timor-Leste Arranka ba Filipina

Published

on

By

Hatutan.com, (12 Novembru 2025), Díli-Forsa tarefa kontijente Timor-Leste ba apoiu umanitária ba vitíma dezastre natural iha Filipina sei arranka ho aviaun Aero Dili iha Sesta-Sábadu (14-15/11/2025).

(more…)

Continue Reading

Trending