Hatutan.com, (08 Setembru 2025), Díli– Ministru Juventude Desportu Arte no Kultura (MJDAK) Nelio Issac Sarmento, seidauk iha tempu tuur hamutuk ho Federasaun Futeból Timor-Leste (FFTL) atu diskute prosesu reabilitasaun Estádiu Munisípál Díli no konstrusaun estádiu unidade nasionál iha Tasi-tolu ne’ebé atu harii tuir padraun internasionál.
Lee Mós: Reabilitasaun Estádiu Munisipál Díli, MJDAK-FFTL Labele “Trava” Malu

Ministru MJDAK no antigu Sekretáriu Jerál FFTL, Nelio Isaac Sarmento. Foto/Dok.Hatutan.com
Ministru Joventude Desportu Arte no Kultura Nelio Issac Sarmento hateten, konsidera diferensa entre nia parte ho FFTL la’ós polémika, maibé negósiasaun ho FFTL sei iha prosesu nia laran.
Nelio Isaac Sarmento, antigun Sekrétariu Jerál FFTL tempu Prezidente Francisco Kalbuasdi Lauy nian ne’e hateten ko’alia kona-bá konstrusaun estádiu Unidade Nasionál tuir padraun FIFa nian ne’e ministériu kompetente sira tenke fó parser no análiza tekniku, hanesan Ministériu Planeamentu no Investimentu Estratéjiku (MPIE) ho Ministériu Justisa, tanba prioridade Estadu nian hola parte iha terrenu konstrusaun Estádiu Unidade Nasionál tuir padraun internasionál ne’ebé propoin husi FFTL no FIFA.
“Daudaun ne’e iha parte Governu sei iha faze diskusaun, bainhira ami nian hotu ona, maka ami ko’alia negosiasaun ho FFTL , agora ne’e seidauk, ami seidauk iha tempu hodi tuur hamutuk tanba sei iha prosesu,” MJDAK Nelio Isaac Sarmento nu’udár elementu prinsipál ida husi kandidatu Francisco Kalbuadi Lay nian ba prezidente FFTL iha kongresu nasionál FFTL nian ba da-hitu tinan 2022 ne’ebé hetan derrota, hateten ba jornalista sira iha Palásiu Governu, Segunda (08/09/2025).
Ministru Nelio Isaac haktuir, Governu nia pozisaun maka ho ideia sira ne’ebé mai husi Federasaun Futeból Timor-Leste, maka oinsá atu tuur haree didi’ak ho enkuadramentu Legál sira ne’e, maka oinsá tuur hamutuk haree lei sira ne’e, atu nune’e, aban-bainrua la bele prejudika fali tanba MJDAK tenke garantia kontinuidade, katak sé aban-bainrua IX Governu sai tiha, Governu ida mai torka atu halo saída?, Tanba ne’e tenke hatuur didi’ak prosesu ne’e atu nune’e labele prejudika iha futuru.
“Agora ho hanoin ida FFTL ne’e, ita mós buka hela, mais ou menus atu harii Estádiu Olémpiku ne’e, rai iha ne’ebé, fatin iha ne’ebé, ne’e mós ita tenke estuda hotu, nune’e mós ita halo estadu mós kona-bá orsamentu ne’ebé atu uza, harii Estádiu de’it, poll iha ne’ebá ne’e nia kustu hira, ita tenke tetu ho didi’ak para ita halo investimentu tenke estratéjiku la bele hanesan ita gasta osan boot bá ida-ne’e de’it, depois ita halo Estádiu Olémpiku nia gasta osan de’it, ne’e mós ladún di’ak,” nia afirma.
Nia dehan, ida-ne’e hanesan responsabilidade estádu nian no Governu nian atu haree prosesu sira. Tanba desizaun Konsellu Ministru ne’e mai ho pakote rua maka harii Estádiu foun ho reabilitasaun bá estádiu Munisipál Díli, ne’e pakote ida de’it, la’ós ketak-ketak.
Kona-bá konsellu Ministru, deside ona hodi atribui FFTL atu halo reabilitasaun, tuir nia katak dadaun ne’e maka sei iha faze negósiasaun, maibé seidauk hotu. Tanba MJDAK sei halo análize tenke halo diskusaun simu protestu sira mai husi Igreja mai husi Sosiedade sivíl.
“Karik orasida iha buat ruma maka ami sente hatene, seidauk klaru didi’ak, Ministériu tolu ne’ebé maka relevante sei lori fali mai iha konsellu Ministru hodi haree ami ninia levantamentu atu nune’e konsellu Ministru mós bele haree fila fali hanoin seluk,” nia tenik.
Reabilitasaun estádiu Munisipál Dili no konstrusaun Estádiu Unidade Nasionál iha Tasi-tolu nia orsamentu mai husi FIFA ho montante $3,000,000. 00, Ministru Nelio Issac konsidera loos, maibé atu harii Estádiu foun, tuir estandar Futeból de’it, maibé atu haree bá reabilitasaun, tenke haree mós kustu, reabilitasaun nia kustu boot liu ka konstrusaun Estádiu foun maka kustu boot liu.
Kona-bá preokupasaun Sosiedade sivil, kona-bá klubu Francisco Kalbuadi Lay, ho klubu Nilton Telmo Gusmão do Santos, tuir nia katak la’ós problema lideransa na’in rua ne’e, maibé ne’e Governu nia responsabilidade.
“Agora sira nia lideransa di’ak hela ne’e, ita boot sira bá kahur fali ida-ne’e, ne’e sosiedade sivíl nia kakutak maka hanesan to, gosta haree buat ne’ebé ladún razuavel, depois sira ko’alia depois ita boot sira halo notísia sai virál, tanba ne’e atu halo reabilitasaun Estádiu bá atividade jogu Futeból ema hotu nia, maibé dehan fali bá ema ida nia interese, ha’u hanoin, hanoin se hanesan ne’e la lojíka liu,” Nelio Isaac afirma.
Tuir nia katak, importante maka atu atividade futeból la’o ka la la’o, sé atividade Futeból la’o, ne’e presiza kampu, sei halo tiha reabilitasaun, foti fali Estádiu iha ne’ebé atu garantia atividade futeból la’o.
“Agora ne’e ita hili opsaun, ita hakarak reabilitasaun la’o, hodi hapara atividade, agora ita haree took opsaun, hili maka atividade maka la’o, ka hili reabilitasaun hodi hapara atividade futeból hotu-hotu la la’o, ne’e mós ladún razaun,” katak Nelio Issac.
Tanba ne’e tuir nia katak, Governu liuhusi MJDAK nia preokupasaun maka hakarak ema hotu-hotu prátika atividade desportu, buka fasilidade hodi organiza atividade ne’e la’o.
Kona-bá negósiasaun atu reabilitasaun Estádiu Munisípál Díli, tuir Ministru Nelio Isaac, katak forma ona ekipa husi MJDAK hodi halo estudu, tanba prosesu ne’e, la’ós ohin ko’alia aban atividade la’o tiha ona.
“Ita boot sira hanoin katak, ohin ko’alia aban atividade la’o tiha ona, la’ós hanesan ne’e, iha prosesu ne’e barak, ita tenke halo levantamentu, levantamentu mós prosesu barak, maka hanesan ita bá sukat rai, média hira, ema hira maka okupa. Iha ne’ebá,cems hira maka bele atu hasai,” Ministru Nelio Isaac esplika.
Nia dehan, tanba iha mandatu VIII Governu konstitusionál iha hanoin ida mós atu iha kontratu konsesaun, katak FFTL hakarak aluga, rai iha Estádiu Munisipál hodi uza FIFA nia orsamentu hodi halo reabilitasaun iha ne’ebá, maibé dokumentu seidauk kompletu.
Iha fatin hanesan Ministru Justisa Sérgio da Costa Hornai hateten, kona-bá rai Tasi-Tolu Ministériu Justisa, hein de’it koordenasaun husi parte FFTL ho MJDAK.
“Tanba parte Iha Ministériu Justisa pontu atu kolabora, tanba ami ho MJDAK ko’alia hela atu haree ida ne’e oinsá mós atu halo atribuisaun bá FFTL,” Ministru Justisa Sérgio da Costa Hornai hateten.
Kona-bá reabilitasaun Estádiu Munisípál Díli, tuir Ministru Sérgio Hornai katak, ne’e kompetensia MJDAK maka sei ko’alia hamutuk ho Federasaun Futeból Timor-Leste.
Molok ne’e Federas Timor-Leste (FFTL), Observador Amante Futeból Timor-Leste liu-husi Diretor Ezekutivu Asia Justice And Rith (AJAR), José Luís de Oliveira hateten konsidera Ministru Juventude Desportu Arte no Kultura Nelio Isaac Sarmento hatudu dezobidensia bá desizaun Konsellu Ministru ne’ebé aprova ona hodi atribui projetu rehabilitasaun bá estadiu Munisípiu Díli.
Observador Amante Futeból Timor-Leste José Luís de Oliveira konsidera, aktu ne’ebé Ministru Nelio Isaac Sarmento hatudu bá FFTL ne’e, fó prezuizu bá nasaun Timor-Leste, tanba vantajen ne’ebé FIFA ho AFC fó osan atu hadia estádiu Munisipál Díli, bele lakon tiha de’it, tanba Governante ne’e la apoiu hodi fasilita estadium ne’e bele halo rehabilitasaun.
“Primeiru kazu ida-ne’e hatudu momoos dezobidensia husi Ministru Juventude Desportu Arte no Kultura Nelio Isaac Sarmento bá desizaun Konsellu Ministru. Konsellu Ministru nia desizaun aas, depois hatudu momoos Ministru ne’e laiha onesidade laiha integridade, momentu diskusaun iha konsellu Ministru nia mós vota hodi apoiu tanba sá maka bainhira atu implementa nia bá Impede fali, ne’e hatudu momoos Ministru ne’e laiha integridade,” José Luís de Oliveira hateten bá Hatutan.com iha nia knaar fatin iha Faról- Díli, Tersa (26/08/2025).
Nia afirma, hahalok sira ne’e, presiza kestiona tanbasá maka buat ne’e akontese, tanba ne’e tuir nia katak, ida-ne’e hatudu katak iha ema balun ke durante ne’e hetan vantajen ekonómia liuhusi bá aluga kampu iha estranjeiru, kuandu bainhira ekipa selesaum nasionál husi Timor-Leste atu bá joga.
“Tanba ita aluga kampu iha estranjeiru ezemplu foin dadauk sira bá aluga iha Austrália, joga hasoru malu iha ne’ebá, ne’e ita aluga hasai osan barak,” nia dehan.
Nia deskonfia situasaun ne’e akontese, tanba pesoal balun iha ne’e hetan vantajen ekonómia liuhusi aluga kampu iha rai li’ur, ne’e presiza públiku tenke kestiona, tanba ne’e Koorupsaun. No aktu Ministru Nelio Isaac Sarmento halo ne’e, tanba hahú kedas iha kongresu, hamosu konflitu entre grupu Francisco Kalbuadi Lay ho grupu Nilton Telmo Gusmão dos Santos ninia.
Jornslista: Marcelino Tomae