Connect with us

Lautem

Com Beach Garden Ressort, Uluk Sai Fatin Favoritu Agora Abandonadu

Published

on

Hatutan.com, (19 Novembru 2024), Lautém-Tempu feriadu sira maka tempu ne’ebé ema hotu hein liu atu pasa tempu ho sira-nia amigu no família   sira hodi restaura sira husi kolen hotu hafoin tinan tomak nia laran enfrenta servisu.

Com Beach Garden Ressort ne’ebé abandonadu. Foto/Rogério Pereira Cárceres

Iha maneira barak ne’ebé bele hili atu maximiza tempu feriadu, hanesan halo relaxa iha uma, hadi’a abilidade sira to’o halo viajen hale’u nasaun.

Governu no empreza  sira harii ona fatin no kondisaun turístiku barak ne’ebé ema hotu bele goza. Área rekreasaun sira ne’ebé harii mós oioin tebes, hahú hosi turizmu edukasionál to’o turizmu natureza.

Kuaze área rekreasaun hotu-hotu iha Timor-Leste sempre nakonu ho ema iha findesemana no durante feriadu. Maibé, infelizmente, la’ós área rekreasaun hotu-hotu bele moris no balun tenke taka permanente tanba problema iha jestaun no finansas.

Advertisement

Eko-turizmu “Com Beach Garden Ressort” ne’ebé loke bá públiku iha fulan-Fevereiru 2002,  sai hanesan distinsaun favoritu iha tempu ne’ebá ba timoroan sira no mós sidadaun estranjeiru  sira ne’ebé mai hala’o sira-nia viajen turístiku mai Timor-Leste.

Tempu ne’ebá  Australianu ida hamutuk ho Suku Com nia-emar sira liu-liu sira ne’ebé nu’udár na’in bá rai, hahú investimentu bá eko-turizmu ne’ebé ho naran “Com Beach Garden Ressort”, iha Suku Com, Postu Administrativu Lautem, Munisípiu Lautem.

Fatin sira ne’ebé uluk ema ua’in bele haksimuk hodi hola anina tasi no bele hameno hahan sai abandonadu. Foto/Rogério Pereira Cárceres

Investimentu eko-turizmu ne’e la’o besik tinan-11, tanba Australianu ne’e mak nu’udár Jestór. Bainhira to’o iha 2013, Australianu ne’e deside repatria ka fila bá nia nasaun orijen no entrega tiha fali bá Filipinu ida mak jere, no jere troka malu to’o Timoroan sira mak halo fali jestaun, infelizmente la dura, no ikus mai tenke paradu to’o abandona tiha iha 2015 to’o  mai ohin loron.

Olegário da Costa, nu’udár abitante ida iha Suku Com fó sasin katak Com hanesan área ne’ebé mak iha poténsia  boot bá turízmu. Maibé, iha fatin balu abandona tiha.

Olegário da Costa, Segunda (18/11/2024, iha Com hateten, tuir informasaun ne’ebé nia iha katak, eko-tuizmu “Com Beach Garden Ressort” abandona entre  tinan-ualu (8) ka 10 ona. Tanba ne’e, durante ne’e parte komunidade sira mós koalia bebeik ona atu oinsá maka autóridade lokál ne’e tenke halo asaun ruma hodi nune’e reativa fali eko-turizmu ida ne’e.

Fasilidade sira Com Beach Garden Ressort komesa naksobu. Foto/Rogério Pereira Cárceres

Autoridade lokál sira dehan de’it katak sei halo aproximasaun barak entre família ida, bá família seluk, oinsá para sira simu malu, depois mak sira haree bá hirak ne’e hotu.

“To’o agora seidauk, no ha’u hanoin, sei prosesu karik. Mais, fatin sira seluk ne’e la’o di’ak hela, hosi Com Beach ne’e rasik ita mós presiza iha kontribuisaun di’ak oinsá atu simu ita-nia ema sira ne’ebé mak mai vizita iha Com ne’e. Entaun, buat ne’ebé ita presiza mak estabilidade,” dehan nia.

Advertisement

Ho situasaun no kondisaun eko-turizmu ne’e ninian, halo turísta sira ladun ona vizita Com, tanba kompara ho “Com Beach Garden Ressort” bainhira sei di’ak, ne’e kada semana turísta no vizitór sira barak mak halo bebeik vizita bá Com.

Xefe Suku Rekoñese iha Konflitu

Espasu sira iha Com Beach Garden Ressort komesa aat. Foto/Rogério Pereira Cárceres

Hatán kona-bá Com ne’ebé iha potensilidade boot bá turízmu, maibé, ohin loron sente hanesan laiha ona na’in, Xefe Com, Sergio José  Cristóvão, rekoñese iha duni konflitu família ho família ne’ebé iha relasaun ho investimentu turízmu komunitáriu, Com Beach Garden Ressort.

“Imi haree, saida mak akontese. Timor, ita hatene katak, ida-ne’e bele la’o oinsá para bele halo rame para ita hothotu nia hanoin ne’e atu fó paijázen ne’ebé bá nasaun ida-ne’e, no retornu balu tama hela nasaun ida-ne’e. Ha’u haree ne’e iha konflitu privádu, konflitu uma-laran. Timor kuandu hatene ida-ne’e, ema dasa-rai, ema jardineiru mós bele hatene hela jestór nia osan. Ida ne’e mak problema ne’e, rahun ne’e hanesan ne’e,” Xefe Com, Sergio José  Cristóvão, esplika.

“Ne’e-duni, kuandu ema mai jere, ema mai atu halo orientasaun didi’ak para ida ne’e hanesan moris fila-fali, investimentu tenke iha, no klaru. Tanba malae ne’e husik hela, ita sira ne’e maka ladun satisfás malu, família ne’e mak la satisfás malu, ida ne’e bele rahun to’o ohin loron ne’e la la’o di’ak, entaun, klaru ke saida maki mi haree, to’o ohin loron, komesa iha 2015, to’o ohin loron ne’e sasán hothotu abandonadu, ema la tau matan, destroi hotu. Bee mós ema la-hatama,” tenik nia.

Autóridade másimu Suku Com hateten katak bainhira investimentu ida mak ema destroi ona, atu normaliza fila-fali ne’e sei difísil. Maibé, ida ne’e mós parese iha Investór internasionál sira de’it mak bele iha kapasidade.

Advertisement

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Continue Reading
Advertisement
Click to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Lautem

Tara-bandu iha Tutuala Hamenus Ema Kasa Balada Fuik

Published

on

By

Hatutan.com, (26 Abríl 2025), Lautem Aplikasaun lei tradisionál ka tara-bandu iha Postu Administrativu Tutuala kontribui tebes ba hamenus atividade kasa balada fuik iha área refere.

(more…)

Continue Reading

Lautem

Conselho de Imprensa Fasilita Formasaun Jornalizmu Ambientál iha Lautem

Published

on

By

Hatutan.com, (23 Abríl 2025), Lautem – Conselho  de Imprensa  de  Timor-Leste (CI), Fasilita formasaun jornalizmu ambientál  ba jornalista sira hodi hasa’e koñesimentu jornalista sira nian kona-bá oinsá atu hala’o kobertura ba área ambientál ho di’ak no kompriensivu.

(more…)

Continue Reading

Lautem

Komunidade Aldeia Tolu iha Com Enfrenta Problema Bee-Moos

Published

on

Hatutan.com, (18 Novembru 2024), Lautém-Komunidade aldeia tolu iha Suku Com, Postu Administrativu Lautem, Munisípiu Lautem, daudaun ne’e, enfrenta problema bee-moos tanba kauza husi bailoron naruk.

(more…)

Continue Reading

Trending