Hatutan.com, (10 Abríl 2022), Dili-Oras ne’e,  kampaña eleisaun prezidensiál ba segunda volta, hosi kandidatu Prezidente Repúblika (PR) na’in-rua, José Manuel Ramos-Horta, ho Francisco Guterres “Lú Olo”, la’o namas iha povu nia leet.

Notísia iha Relasaun: Ramos-Horta Promete iha Gariuai, Servisu ho Governu Tau Subsídiu ba Agrikultór sira

Kandidatu Prezidente Repúblika periudu 2022-2027, José Manuel Ramos Horta no Francisco Guterres Lú Olo. Foto/repro.

Maske eleisaun ne’e sei akontese iha loron 19 fulan-Abríl, tinan ne’e, maibé, mosu ona diskusaun iha públiku kona-bá  figura lider nasionál na’in-rua ne’e nian, katak sé loos mak merese povu bele fó fiar, hodi eleitu ba Prezidente Repúblika (PR) períodu 2022-2027.

Iha opiniaun balu katak, Ramos-Horta mak bele, tanba iha kapasidade, matenek, no koñesimentu mundiál. Balun fali dehan, Lú Olo mak di’ak liu, tanba ema ida funu-na’in iha ai-laran, hamutuk ho nia funu-maluk sira seluk to’o ukun-rasik aan.

Balun fali fó hanoin katak, kandidatu na’in-rua ne’e, sira hotu mesak iha vizaun di’ak ba harii Estadu ida-ne’e. Maske nune’e, desizaun iha povu nia liman, atu hili ida ne’ebé mak sai sira nia Prezidente Repúblika.   

Hatán ba ida ne’e, Hatutan.com prepara ona reportajen badak ida, liuhosi halibur opiniaun hosi komunidade sira kona-bá oinsá sira nia espetativa ka hanoin ba Prezidente Repúblika foun ne’ebé atu mai. 

Administradór Postu Administrativu Viqueque Vila, Duarte Soares Brandão hateten, ema sé de’it mak atu bele sa’e ba Prezidente Repúblika, importante mak sira bele tau matan ba nasaun nia di’ak, pás no estabilidade.

“PR foun oinsá atu bele koopera ho Governu, para tau matan ba ita-nia komunidade sira nesesidade, katak, hakarak asesu ba iha eletrisidade, estrada, no bee-moos sira ne’e ho di’ak,” Administradór Postu Administrativu Viqueque Vila, Duarte Soares Brandão hateten ba Hatutan.com iha Viqueque, foin lalais ne’e.

Notísia iha Relasaun: Lú Olo Promete Dezenvolvimentu Integradu ba Povu

Kona-bá figura lider, Duarte Soares Brandão dehan, kandidatu PR na’in-rua ne’e mesak di’ak hotu, depende ba iha ema nia vontade, hakarak serví povu ne’e halo nusá.

 Tuir nia, ema ida labele dehan katak, lider ida ne’e mak di’ak liu, tanba Na’i Maromak de’it mak bele hatene.

“Ita labele hatene katak ema nia karaterístika ne’e halo nusá, ne’e depende. Mais hanoin katak, ema na’in-rua ne’e hotu-hotu iha hanoin ida harii estadu, sei hatene povu nia terus, sempre sira hatene, atu oinsá atu povu ne’e bele moris di’ak. Sira hatene ida. Ita la presiza temi dehan ida ne’e mak di’ak liu, ida ne’e aat liu, laiha. Sira mesak di’ak hotu, tanba sira di’ak mak sira hari’i estadu ne’e, sira la di’ak karik, sira-na’in rua labele hari’i estadu ne’e,” Duarte hateten.

Armindo Soares, nu’udár komunidade ida iha Aldeia Caibira Oan, Suku Caraubalu, Postu Administrativu Viqueque Vila, prefere atu kandidatu PR, José Ramos Horta mak bele sai ukun, tanba haree ba istória iha, Horta mak ‘ maka’as iha asembleia jerál Organizasaun Nasaun Unidas (ONU), kona-bá povu Timor-Leste kauza.    Maibé, Armindo dehan, hanesan povu ki’ik, haree katak, figura líder José Ramos Horta ho Francisco Guterres “Lú Olo”, sira hotu mesak di’ak, tanba timoroan hotu.

“Mais ha’u nia hakarak mak ida Ramos ne’e, tanba uluk 1999 ne’e, hakilar ba nia. Ida ne’e mak ha’u hakarak,” Armindo hateten.

Komunidade Caraubalu ne’e haree katak, durante kampaña, kandidatu PR ho númeru sorteiu 1, promete ona ba sira, dehan atu hadi’a povu nia moris.

“Ami nia hakarak mak ne’e, buat ne’ebé mak prezidente mai koalia dehan atu hadi’a povu nia moris, no povu nia moris mak saida, ami, bee-moos, estrada. Ida ne’e mak povu hakarak,” nia fó hanoin.

Iha sorin seluk, Sekretáriu Administrasaun Munisipál Lautem, Jacinto da Costa konsidera, kandidatu Horta ho Lú Olo mesak di’ak hotu, tanba sira hotu Timoroan. Maibé esperansa povu Lautem nian mak hakarak kandidatu ida ne’ebé maka halo rai hakmatek, koolabora malu iha orgaun soberanu hotu-hotu atu nasaun nia servisu tenke la’o ba oin.

“Prezidente ida ba maka, hakarak sobu tun-sa’e fali ne’e, ida ne’e povu la hakmatek. Kuandu krize politika ne’e mosu fali, nia impaktu ne’e maka ekonómia,” dehan Jacinto.

Jacinto dehan, bainhira mosu ona krize ekonómia, ema funsionáriu ho lider boot sira, dala-ruma sente buat baibain ida, maibé impaktu boot liu ba povu ki’ik ne’ebé fa’an tomate, fa’an modo iha merkadu sira, bele sai dodook de’it, ema la bele hola, tanba krize politika fó impaktu ba ekonómia iha rai-laran hakdasak.

Bainhira mosu krize iha ekonómia rai-laran, sei implika mós bai ha sirkulasaun orsamentu iha Timor ikus mai povu maka susar, liu-liu povu negosiante sira ninia negósiu la la’o.

“Ida ne’e maka, esperansa povu Lautem nian katak, sé de’it mak ba prezidente, halo rai ne’e hakmatek b’a, ida-idak bele hala’o nia servisu, halo nia to’os, halo nia natar, atu buka nia moris. La’os ita boot sira ne’e mak loro-loron fó han ba povu, fahe osan ba povu, lae. Maibé ita asegura situasaun hakmatek, para sira ida-idak halo vida negósiu, halo nia toos ho natar, atu sira bele moris nudár timoroan ne’ebé iha dignidade,” Lautem-oan ne’e fó hanoin.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres