Connect with us
Pakote Ahi

Nasionál

Xanana: Igreja Katólika Kontribui Bá Harii Nasaun Timor-Leste

Published

on

Hatutan.com, (29 Abríl 2022), Díli- Lider Karizmátiku Kay Rala Xanana Gusmão, rekoñese papél no kontribuisaun igreja katóliku nian bá harii nasaun Timor-Leste boot tebes, liuliu iha área edukasaun no formasaun umana.

Xanana foto hamutuk ho Bispu, Padre, graduadu sira ho korpu dosente ISFIT, 29 Abríl 2022. Foto/Hatutan.com

Iha ámbitu selebrasaun tinan-20 restaurasaun independénsia Timor-Leste (20 Maiu 2002-2022), sosiedade no povu hamutuk ho lider nasionál sira hotu, inklui ukun-na’in sira tenke hateke bá pasadu hodi kompriende dezafiu iha futuru.

Lider nasionál Kay Rala Xanana Gusmão haktuir, iha funu Japonés entre 1942-1945 laiha eskola  ne’ebé mak administrasaun koloniál mak halo, maibé igreja mak tau matan no Soibada mosu hanesan sentru edukasaun iha ne’ebé hanorin professor sira hodi bele koloka sira iha koléjiu no misaun sira atu hanorin husi ensinu báziku hahú husi primeira to’o kuarta klase.

Iha tinan 1960, eskola sira ho nivel sekundária iha de’it eskola Liseu Dr. Francisco Machado no semináriu menór Nosa Señora de Fatima, Dare no husi instituisaun klibur rua ne’e mak timoroan barak hetan formasaun no balun tama iha administrasaun koloniál no balun tama iha tropa koloniál nian no husi timoroan sira ne’ebé estuda iha Liceu no Dare mak mosu lideransa iha tinan 1974 liu husi kria movimentu polítiku atu responde ba situasaun revolusaun dos Flores (loron liberdade) ne’ebé hakotu tiha ditadura no funu koloniál.

Advertisement

Xanana haktuir, husi lider timoroan iha tempu ne’ebá haree katak revolta husi beiala sira mak transmite identidade ida ne’ebé hatudu katak timoroan labele sai atan ba ema rai-li’ur. Iha tempu ne’ebá konsiente dunik katak falta kapasidade atu kompriende mundu no tan ne’e difikuldade atu kompriende difikuldade ne’ebé lao iha rejiaun ho hanoin ne’ebé ho objetivu ba problema ne’ebé mosu iha tempu ne’ebá.

Falta dunik mak kapasidade atu analiza polítika ne’ebé domina iha mundu hodi dudu fali bá tendénsia fasil tebetebes hodi hamosu de’it euphoria katak saida de’it mak ita halo ida ne’e sei di’ak tamba ita mak halo hodi la konsidera konsekuénsia rezultadu negativu ne’ebé bele mosu.

“Igreja esforsa makas dunik liu husi amu no madre sira liu husi sira nia posibilidade atu hamenus populasaun nia terus hodi simu vítima no hodi fó motivasaun ba populasaun tomak atu hetan esperansa foun,”  Kay Rala Xanana Gusmão, hateten bainhira hato’o orasiu Sapientia iha ámbitu graduasaun estudante sira Instituto Superior Filozofia no Teolojia, Dom. Jaime Garcia Goulart iha salaun, S. José, Villa-Verda, Díli,  Sesta (29/04/2022).

Maske hasoru difikuldade no problema oin-oin hanesan masakre, dadur, desterru no terus oin-oin inklui hamlaha no moras, tuir Xanana, populasaun nunka lakon nia fiar. Iha luta libertasaun bá patria fiar kristaun katóliku kaer metin nafatin tradisaun no eransa husi bei’ala sira.

“Relasaun Igreja katóliku ho povu di’ak tebes, padre sira fasilita kontaktu entre gerrilleiru sira no ativu iha servisu klandestina sira no lori informasaun mai Dili hodi haruka bá rai li’ur,” Xanana fó sasin.

Advertisement

Xanana dehan, padre estranjeiru Italianu, Portugal, Filipinu, Española, Indianu hanesan Pe. João Fulgueiras, Pe. Elísio Locateli, SDB Pe. Rolando Fernandes, SDB, Pe. João de Deus, SDB, Pe. Luis, Pe. Afonso Nascer, SDB,  Pe. Sancho no padre sira seluk hatudu sira nia atividade pro-ecclesia ne’ebé sai nu’udár baze ne’ebé metin no sai motivasaun morál bá timoroan sira iha sira nia asaun bá pro-patria.

Husi kontribuisaun no hahalok di’ak sira ne’e hotu, Xanana hatutan, sai hanesan sasukat ida bá kontribuisaun uma kreda nian iha Timor-Leste no obrigasaun ida atu hanoin hikas Bispu  Emeritus Mgr. Carlos Ximenes Belo, SDB ne’ebé merese simu Prémiu Novel bá Pás nu’udár konfirmasaun bá pro ecclesia et patria.

Jornalista: Vito Salvador

 

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Nasionál

Posibilidade Governu Aprezenta Kandidatu Foun Komisáriu CAC

Published

on

Hatutan.com, (23 Abríl 2024), Díli– Vise-Ministru Asuntu Parlamentár,  Áderito da Costa Hugo, informa proposta Lei, 2ª alterasaun bá Lei n°8/2009, 15 de jullu kona-bá Komisaun Anti-Korrupsaun (CAC siglá portugés), aprova  final global ona iha Parlamentu Nasionál iha loron 22 fulan-Abríl,  ho nune’e, Governu sei haree fali timoroan feto ka mane ne’ebé prenxe rekizitu hodi kandidatu  bá komisáriu CAC atu aprezenta bá Parlamentu Nasionál hodi hakat bá eleisaun.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Eviksaun, Rede bá Rai Hato’o Ejizénsia 11 bá Governu

Published

on

Hatutan.com, (22 Abríl 2024), Díli— Rede bá Rai (RbR) hato’o ejizénsia 11 bá IX Governu Konstitusionál liuliu bá Sekretáriu Estadu Asuntu Toponímia no Organizasaun Urbana (SEATOU), Germano Santa Brites Dias, atu bele konsidera durante prosesu eviksaun bá komunidade ne’ebé okupa rai Estadu iha kapitál Díli.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Jornalista Estajiáriu Na’in-11 Partisipa Kolókiu Públiku Molok Tuir Ezame Atu Hetan Karteira Profisionál

Published

on

Hatutan.com, (22 Abríl 2024), Díli– Conselho de Imprénsa (CI) Timor-Leste, Segunda (22/04/2024), kontinua fasilita formasaun liuhosi  atividade kolókiu públiku bá jornalista estajiáriu na’in-11 hodi hasa’e liután sira-nia abilidade profesionál no abilidade tékniku molok tuir ezame aptidaun atu hetan karteira profisionál.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending