Connect with us
Pakote Ahi

Nasionál

Xanana: Igreja Katólika Kontribui Bá Harii Nasaun Timor-Leste

Published

on

Hatutan.com, (29 Abríl 2022), Díli- Lider Karizmátiku Kay Rala Xanana Gusmão, rekoñese papél no kontribuisaun igreja katóliku nian bá harii nasaun Timor-Leste boot tebes, liuliu iha área edukasaun no formasaun umana.

Xanana foto hamutuk ho Bispu, Padre, graduadu sira ho korpu dosente ISFIT, 29 Abríl 2022. Foto/Hatutan.com

Iha ámbitu selebrasaun tinan-20 restaurasaun independénsia Timor-Leste (20 Maiu 2002-2022), sosiedade no povu hamutuk ho lider nasionál sira hotu, inklui ukun-na’in sira tenke hateke bá pasadu hodi kompriende dezafiu iha futuru.

Lider nasionál Kay Rala Xanana Gusmão haktuir, iha funu Japonés entre 1942-1945 laiha eskola  ne’ebé mak administrasaun koloniál mak halo, maibé igreja mak tau matan no Soibada mosu hanesan sentru edukasaun iha ne’ebé hanorin professor sira hodi bele koloka sira iha koléjiu no misaun sira atu hanorin husi ensinu báziku hahú husi primeira to’o kuarta klase.

Iha tinan 1960, eskola sira ho nivel sekundária iha de’it eskola Liseu Dr. Francisco Machado no semináriu menór Nosa Señora de Fatima, Dare no husi instituisaun klibur rua ne’e mak timoroan barak hetan formasaun no balun tama iha administrasaun koloniál no balun tama iha tropa koloniál nian no husi timoroan sira ne’ebé estuda iha Liceu no Dare mak mosu lideransa iha tinan 1974 liu husi kria movimentu polítiku atu responde ba situasaun revolusaun dos Flores (loron liberdade) ne’ebé hakotu tiha ditadura no funu koloniál.

Advertisement
Monta Publisidade

Xanana haktuir, husi lider timoroan iha tempu ne’ebá haree katak revolta husi beiala sira mak transmite identidade ida ne’ebé hatudu katak timoroan labele sai atan ba ema rai-li’ur. Iha tempu ne’ebá konsiente dunik katak falta kapasidade atu kompriende mundu no tan ne’e difikuldade atu kompriende difikuldade ne’ebé lao iha rejiaun ho hanoin ne’ebé ho objetivu ba problema ne’ebé mosu iha tempu ne’ebá.

Falta dunik mak kapasidade atu analiza polítika ne’ebé domina iha mundu hodi dudu fali bá tendénsia fasil tebetebes hodi hamosu de’it euphoria katak saida de’it mak ita halo ida ne’e sei di’ak tamba ita mak halo hodi la konsidera konsekuénsia rezultadu negativu ne’ebé bele mosu.

“Igreja esforsa makas dunik liu husi amu no madre sira liu husi sira nia posibilidade atu hamenus populasaun nia terus hodi simu vítima no hodi fó motivasaun ba populasaun tomak atu hetan esperansa foun,”  Kay Rala Xanana Gusmão, hateten bainhira hato’o orasiu Sapientia iha ámbitu graduasaun estudante sira Instituto Superior Filozofia no Teolojia, Dom. Jaime Garcia Goulart iha salaun, S. José, Villa-Verda, Díli,  Sesta (29/04/2022).

Maske hasoru difikuldade no problema oin-oin hanesan masakre, dadur, desterru no terus oin-oin inklui hamlaha no moras, tuir Xanana, populasaun nunka lakon nia fiar. Iha luta libertasaun bá patria fiar kristaun katóliku kaer metin nafatin tradisaun no eransa husi bei’ala sira.

“Relasaun Igreja katóliku ho povu di’ak tebes, padre sira fasilita kontaktu entre gerrilleiru sira no ativu iha servisu klandestina sira no lori informasaun mai Dili hodi haruka bá rai li’ur,” Xanana fó sasin.

Advertisement
Monta Publisidade

Xanana dehan, padre estranjeiru Italianu, Portugal, Filipinu, Española, Indianu hanesan Pe. João Fulgueiras, Pe. Elísio Locateli, SDB Pe. Rolando Fernandes, SDB, Pe. João de Deus, SDB, Pe. Luis, Pe. Afonso Nascer, SDB,  Pe. Sancho no padre sira seluk hatudu sira nia atividade pro-ecclesia ne’ebé sai nu’udár baze ne’ebé metin no sai motivasaun morál bá timoroan sira iha sira nia asaun bá pro-patria.

Husi kontribuisaun no hahalok di’ak sira ne’e hotu, Xanana hatutan, sai hanesan sasukat ida bá kontribuisaun uma kreda nian iha Timor-Leste no obrigasaun ida atu hanoin hikas Bispu  Emeritus Mgr. Carlos Ximenes Belo, SDB ne’ebé merese simu Prémiu Novel bá Pás nu’udár konfirmasaun bá pro ecclesia et patria.

Jornalista: Vito Salvador

 

Advertisement
Monta Publisidade
Kontinua Le'e
Advertisement
Monta Publisidade
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Nasionál

Governu La Prevee Osan iha OJE 2023 bá Validasaun Dadus Veteranu 2009

Published

on

Hatutan.com, (28 Marsu 2023), Díli- VIII Governu Konstitusionál ne’ebé lidera hosi Primeiru-Ministru (PM), Tau Matan Ruak, komprometidu antes ona atu halo validasaun bá dadus veteranu sira ne’ebé rejistu iha tinan 2019 iha fulan-Fevereiru 2023. Maibé, derrepente de’it Governu liuhosi Ministériu Asuntu Kombatente no Libertasaun Nasionál (MACLN, sigla portugés) deside seidauk bele publika validasaun naran veteranu sira ne’e tanba razaun evita atu ema politiza tanba Timor-Leste tama daudaun tinan polítika bá eleisaun jerál 2023.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

CNE Sei Organiza Semináriu Nasionál Fasilita ParPol Hato’o Vizaun Polítika ho Programa

Published

on

Hatutan.com, (27 Marsu 2023), Díli- Comissão Nasionál das Eleições (CNE) sei organiza semináriu nasionál hodi fasilita partidu polítiku (ParPol) bele hato’o sira -ia vizaun polítika no programa iha kampaña eleisaun parlamentár (Elpar) 2023.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Portadór Defisiénsia 150 Iha Bobonaro Hetan Apoiu Hosi Prezidénsia Repúblika

Published

on

Hatutan.com, (24 Marsu 2023), DíliPrezidénsia Repúblika liu hosi Diresaun Inkluzaun Sosiál oferese nesesidade bázika hanesan pakote alimentasaun bá ema ho defisiénsia na’in 150 iha Postu Administrativu Atabae, Maliana, Bobonaro, Lolotoe, Balibo no Cailaco, Munisípiu Bobonaro.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement Monta Publisidade

Trending