Connect with us
Pakote Ahi

Internasionál

TL Sai Portavóz Mudansa Klimátika bá País Vulnerável Sira iha Mundu

Published

on

Hatutan.com, (26 Outubru 2022), Díli—Desde tinan 2009 to’o oras ne’e Timor-Leste (TL) okupa pozisaun hanesan líder másimu hodi sai portavóz kona-bá mudansa klimátika ba país vulnerável sira iha mundu.

Embaixadór Itinerante Assuntu Klimátiku, Adão Soares Barbosa. Foto/Media PR.

Embaixadór Itinerante Assuntu Klimátiku, Adão Soares Barbosa atualiza asuntu ne’e ba Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta katak, Timor Leste la’ós país izoladu ida, maibé lidera hela mundu no sai Vise Prezidente péritus ba país sira iha Organizasaun Nasaun Unidas (ONU).

“Ita sai portavóz ba lakon no estragus ne’ebé afetadu hosi mudansa klimátika. Ita sai koordenadór la’ós sai embaixadór mak koordenadór, maibé antes ne’e ita sai koordenadór ba asuntu lakon no estragus negosiasaun klimátika iha ONU, hahú husi 2009 to’o agora,” Adão Soares Barbosa hateten iha Palásiu Prezidensiál Nicolau Lobato Bairru-Pité, Kuarta (26/10/2022).

Durante enkontru, Xefe Estadu husu atu Timor Leste kontinua sai nafatin portavóz ba país vulnerável sira liu-liu país menus dezenvolvidu sira atu bele iha desizaun internasionál hodi bele asesu ba fundus sira liuliu orsamentu sira ba mekanizmu finanseiru ne’ebé alokadu iha konvensaun Nasaun Unidas ba alterasaun klimátika.

Advertisement

Adão Soares Barbosa  esplika katak, objetivu hosi hasoru malu ho Xefe Estadu ne’e atu atualiza servisu ne’ebé fó ba nia nu’udár enviadu espesiál no embaixadór ba asuntu klimátika liga liu ba negosiasaun klimátika ne’ebé Timor Leste lidera internasionalmente.

Luta ba alterasaun mudansa klimátika la’ós Timor Leste mesak, maibé hamutuk ho illa kiik oan sira hamutuk 43 país. Ho país menus dezenvolvidu sira ne’e hamutuk 46, liga liu ba asuntu lakon no estragus ne’ebé afetadu hosi mudansa klimátika.

Tanba ne’e, hanesan nasaun ne’ebé iha papél atu kontribui ba hadi’a hikas ambiente hodi hasoru mudansa klimátika, Timor Leste hamutuk ho nasaun sira seluk iha direitu ba orsamentu fundu klimátika verde, fundu mundiál ba ambiente ninian no mós fundu adaptasaun iha akrodu París no mós  konvensaun Nasaun Unidas nia okos.

Timor Leste bele fó influénsia boot ba desizaun internasionál liga ho mudansa klimátika, atu hotu-hotu bele luta kontra alterasaun klimátika mundiál.

Durante Timor Leste ba halo negosiasaun iha mundu internasionál ne’e hatama osan lubuk ida ba Kofre Estadu liu husi osan fundu klimátika sira ne’ebé aloka mai Timor Leste liu ona millaun $100.

Advertisement

Husi fundu klimátika verde, nia rasik aloka ona millaun $53,3 konta tán ho fundu seluk liga ba iha klimátika TL nia negosiasaun ne’e rezultadu osan liu ona millaun $100 ba iha Timor Leste atu bele hasa’e rezilénsia iha TL.

Iha projetu balun hanesan koridór Díli-Ainaro ninian aloka millaun $5,25  mai Timor,  projetu karik la’o tiha ona no kompletu tiha ona no agora daudaun millaun $22 husi fundu klimátika verde ne’e ninia projetu la’o hela.

“Iha tan millaun $21 aloka ba Timor Leste iha fulan Outubru tinan kotuk ne’ebé agora daudaun la’o hela atu bele haree oinsá TL estabelese teknolojia atu bele komunika ba komunidade antes dezastre ne’e mosu,” nia subliña.

Iha tinan hirak liu bá TL iha millaun $7 hosi fasilidade fundu globál, maibé mai hosi rezultadu negosiasaun TL nian ba asuntu klimátika hodi kuda no halo reflorestasaun ba ai parapa no kuda iha fatin sira ne’ebé identifika hanesan risku.

Iha Dezafiu barak maibé TL sempre avansa ninia brani rasik, hodi konsege lidera ona mundu kleur loos ona, hahú husi 2009 to’o agora ne’ebé forma duni iha nível nasionál ekipa balun ne’ebé estabelese tiha ona, tenta oinsá mak bele halakon obstáklu sira ne’e, lori pontu pozitivu sira ne’e no prontu nafatin atu bele halo negosiasaun iha nível internasionál.

Advertisement

TL sei partisipa Konferénsia Internasionál Mudansa Klimátika iha Ejiptu

Preparasaun Timor Leste nian atu partisipa iha konferénsia interenasionál nian parte dala-XXVII iha Ejiptu, delegasaun sei arranka iha (28/10/2022).

Tuir planu, konferênsia parte konvensaun Nasaun Unidas ba alterasaun klimátika ne’e sei hahú iha 30 to’o 18 Novembru 2022.

Delegasaun Timor Leste nian ba ho estratejia rasik tuir saida mak Timor Leste uza atu bele defende pozisaun Timor Leste nian no país vulnerável sira seluk.

Delegasaun Timor Leste sei xefia hosi Ministru Fidelis Leite Magalhães ne’ebé hetan tiha ona nomeasaun hosi Xefe Estadu no mós hosi Xefe Governu no delegasaun seluk sei inklui mós Sekretáriu Estadu Ambiente.

Advertisement

“Ha’u atan sai vise ba delegasaun Timor Leste nian atu ba halo negosiasaun kona-bá mudansa klimátika iha Ejiptu tinan 2022,” nia hateten.

Preparasaun ba konferénsia internasional ne’e, delegasaun Timor Leste halo tiha ona workshop nasionál dala rua, halo konsultasaun ba parseiru tomak, liña Ministerial sira, ajénsia sira ne’ebé servisu iha área mudansa klimátika ba pozisaun nasionál ninian.

Pozisaun nasionál prepara tiha ona kuaze pozisaun lubun ida, iha asuntu 20 resin ne’ebé sei sai hanesan pozisaun Timor Leste nian no prontu ona.

Ekipa mós forte loos ona atu oinsá defende no oinsá aloka delegasaun sira ne’e ba iha asuntu ida-idak ne’ebé sai asuntu prioridade ba Timor Leste.

Jornalista: Vito Salvadór

Advertisement

Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Internasionál

KPU Resmi Tetapkan Prabowo-Gibran Sebagai Pemenang Pilpres RI 2024

Published

on


Hatutan.com, (21 Maret 2024), Dili Calon presiden (capres) dan calon wakil presiden (cawapres) Republik Indonesia (RI) dengan nomor urut 2, Prabowo Subianto dan Gibran Rakabuming Raka ditetapkan sebagai pemenang Pemilihan Presiden (Pilpres) 2024.

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

USAID Investe Millaun $15 bá Program Avansu Sistema Ai-han no Nutrisaun iha TL

Published

on

Hatutan.com, (20 Marsu 2024), Díli—Estadus Unidus liu hosi ninia Ajénsia Internasionál bá Dezenvolvimentu (USAID) investe millaun $15 bá programa Avansu Sistema Ai-han no Nutrisaun iha Timor-Leste (TL) ne’ebé sei implementa iha munisípiu haat hanesan Aileu, Ainaro, Dili no Ermera.

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

Governu TL-Nova Zelándia Diskute Dezenvolvimentu Seitór Turizmu ho Kapasitasaun Rekursu Umanu

Published

on

Hatutan.com, (24 Marsu 2024), Díli—Governu Timor-Leste (TL) ho Nova Zelándia hala’o diskusaun kona-bá dezenvolvimentu seitór turizmu Timor-Leste nian no oinsá bele fó kapasitasaun rekursu umanu bá Timoroan sira iha futuru.

(more…)

Kontinua Le'e

Trending