(Hau nią solidariedade ba manifestante sira)

Hosi: Virgílio Guterres

Membru Parlamentu balun ran sa’e-ulun, tanba ‘expressão’ verbal sira nebe sai hosi manifestante sira. Na’i Prezidente Parlamentu mos ekspresa ninia laran la haksolok kona-ba atitude manifestante sira nian ne’e.

Ilustre membru parlamento sira konsidera manifestante sira kuran respeitu hasoru Lou Deputada no Na’i Deputado balun. Ha’u temi ‘balun’ tanba hosi video nebe ha’u asesu ha’u rona interveniente na’in 3 mak hato’o ho ’emotional’ sira nia hanoin, alem de Na’i Prezidente nebe mos fo komentar.

Ilustre Membru Parlamentu sira,

Prezidente CI, Virgilio da Silva Guterres.

Hanesan politik-na’in nebe deklara-an reprezenta povu iha Parlamentu, loloos imi tenki iha auto-dominio atu halo kontensaun (pengendalian diri) ba imi nia maneira atu hato’o imi nia hanoin.

Imi iha direito atu defende-an, maibe tenki liu dalan nebe elegante uitoan. Atu nune’e, hanoin sira nebe imi hato’o to’o duni nia alvu (target), no imi mos la hakuran imi nia integridade politik iha publiku.

Se ilustre membru parlamentu sira, sente no fiar-an katak, imi la’os ‘na’okten’ no ‘kanteen’ hanesan manifestante sira hakilar ne’e, la sala buat ida hateten sai de’it ba publiku liuhosi ‘transmisaun direta’ ne’e katak “ami la’os na’okten, ami la kanteen hanesan imi imi hateten,” PONTO FINAL.

Lalika rekorre ba referensia sira nebe barak liu serve de’it atu hamate imi nia razaun politik do que atu konvense publik. Są tan, to’o halo “assassinato de caráter” ba sidadaun baibain ida. Sidadaun nebe iha eleisaun fo voto ba imi nia partidu politik atu hili imi ba tuur iha parlamentu.

La furak liu (aat tebes) iha publik nia matan bainhira membru parlamentu liuhosi sesaun plenaria nebe hetan transmisaun direta halo diskriminasaun ba sidadaun ida bazeia ba background politik. Além de politikamente, la étiku, mos viola prinsipiu konstituisaun nian.

PNTL detein manifestante sira iha Sela . Foto/Espesiál

La presiza foti referensia pasadu hodi julga realidade prezente nian. Manifestasaun bele hanesan, maibe konteks diferenti. Beda zaman, beda gaya. Beda generasi, beda komunikasi. Hudi hotu, maibe iță hudi-tambaga, ida seluk hudi-fatuk. Beda rasa.

Uluk ita kanta “huru-hara mota-sorin, ami mota-sorin; huru-hara foti kilat, ami foti fatuk.” Ida ne’e kantiga de’it ka realidade? Se ema dehan “kantiga” de’it maun-abut ho bin-abut sira pasti ran-sa’e kedas. Se realidade duni, nivel “respeitu” ita sukat hosi nebe? Hosi ida foti kilat ne’e ka ida be foti fatuk ne’e?

Uluk ita hakilar “tentara pembunuh”, “indonesia penjajah” ne’e ita hatudu ita nia “sopan-santun” ka? Sira iha Australia sunu bandeira Indonesia nian, Merah-Putih, iha Espanha hatuun Merah Putih, ne’e ita hatudu ita nia “respeitu” ka? Husu took ha’u nia kompanheiru Luciano ho maluk sira nebe halo manifestasaun iha Dresden, Alemanha, lori jornal baku Soeharto (Prezidente RI) nia ulun ne’e ita hatudu ita nia sivilizasaun ka? Oinsa ho timoroan sira iha Portugal nebe tuda manu-tolun tuleen ba Lopes da Cruz? Ne’e étiku ka?

Liberdade de Expressão é Liberdade de Expressão! La iha Liberdade de “Boa” Expressão.

Liberdade no direito atu halo manifestasaun mudar ezersisiu direito ba liberdade espresaun garantido iha Konstituisaun RDTL.

Sai politiku, sa tan membru parlamentu lalika alergi demais! Buka aprende hosi Maun Xanana Gusmão no Maun Marí Alkatiri. Ema hakilar, trata sira besik fulan mos sira BIASA DE’IT!

Se imi dehan reprezenta Povo, îmi tenki rona Povo nia hakilar. Estudante sira nebe halo manifestasaun ne’e mos parte hosi povo nebe imi reprezenta ne’e.

Lalika sente ofendidu ho liafuan sira hosi manifestante sira ne’e.

Nudar representante povo, loloos imi sente ofendido haree ferik Veronica tribunal hasai hosi nia horik-fatin iha Bekora neba. Loloos imi sente ofendidu haree joven rihun moris ‘terlantar’ hela iha Portugal neba. PN nudar orgaun fiskalizador, imi husu ona governu atu fo esplikasaun ruma kona-ba situasaun joven sira nian iha portugal? Loloos imi buka hatene, tanba sa mak manifestante sira ne’e iha aten-barani atu hakilar liafuan sira ne’e ba imi, se imi rasik la nune’e?

Povo Timor-Leste durante tinas 20 resin nia moris “insultado” ho hahalok politik-na’in sira nian. Nebe loloos ne’e Povo TImor-Leste mak tenki senti ofendidu tanba nia ukun-na’in sira moris di’ak ho regalias oinoin, maibe nia moris susar ba bebeik tinan ba tinan.

Hakarak fo hatene katak, estudante sira nebe PNTL ahin kaer ne’e bele tama kadeia tinan 2 ka 5, sira sei la lakon buat ida. Imi mak sei lakon imi nia integridade politika.

Hau nią solidariedade ba manifestante sira, liliu sira nebe horiseik hetan detensaun. Husu ba PNTL atu LIBERTA SIRA IMEDIATAMENTE SEM KONDISAUN!

Stay calm, and A LUTA CONTINUA!

Bebonuk, 151122