Connect with us
Pakote Ahi

Polítika

2023, Importante Bá TL Atu Hadia An Bá Dezenvolvimentu Nasionál

Published

on

Hatutan.com, (28 Dezembru 2022), Díli- Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta hateten, tinan 2023 hanesan tinan ida importante atu Timoroan hotu hamutuk haree bá oin, hakat hamutuk ho vizaun ida hodi hasoru festa demokrasia no lori dezenvolvimentu nasionál bá oin.

Lee Mós : Baku Membru Delegasaun Vise-MNEK iha Darwin, PR Horta Simu Informasaun Deskonfia iha Indísiu Asédiu Seksuál

Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta. Foto/Elio dos Santos da Costa

Prezidente Repúblika,  José Ramos-Horta hateten tinan 2023 hanesan tinan ida importante bá Timor-Leste, primeiru pandémia Covid-19 iha mundu balun sei barak, maibé la’ós ona pandémia mundiál. Tamba ne’e haree katak ekonomia bele komesa hahú arranka bá oin.

Atu ekonomia la’o didi’ak 2023 bá oin, tuir Xefe Estadu katak eleisaun tenke la’o di’ak, bainhira fila husi vizita Estadu bá Brazil iha fulan-Janeiru, hahú prosesu formál konsulta ho lider sira, partidu ne’ebé asentu iha Parlamentu Nasionál ho Governu buka ona konsensu atu data markasaun bá eleisaun.

Advertisement

“Labele sedu demais no labele tarde demais depois impaktu negativu bá Governasaun rasik. Ita hatene iha loron 1 fulan-Outubru loloos governu foun ne’e mai tenke aprezenta nia programa no proposta Orsamentu Jerál Estadu bá 2024. Ne’e duni, se loron 01 fulan-Outubru prazu atu aprezenta OJE signifika fulan ida antes tenke aprejenta programa governu tenke formadu tiha ona,” Prezidente Repúblika José Ramos-Horta haktuir bá jornalista sira iha Palásiu Prezidensiál, Díli, Kuarta (28/12/2022).

Xefe Estadu hatutan, fulan-Jullu ka fulan-Agostu 2023 Parlamentu Nasionál foun tenke organiza an tiha ona, tanba ne’e mak haree ida ne’e prazu 1 Outubru hanesan prazu ne’ebé  haree atu OJE tama hahú debate iha PN bá kotuk signifika eleisaun tenke akontese iha fulan ruma antes data ida ne’e atu Governasaun bele la’o loloos. Maibé, ne’e depende bá konsulta ho partidu polítiku sira ho governu.

“Depois mak ha’u marka data bá eleisaun signifika iha 2023 atividade lubuk ida, atividade polítika eleitorál, atividade ekonómiku mós tenke arranka,” Ramos-Horta tenik.

Prezidente Repúblika subliña prioridade sira bá tinan 2023 mak negosiasaun kona-ba Greater Sunrise tenke aselera, negosiasaun bá fronteira Terrestre ho Indonézia tenke rezolve ona atu haksoit bá negosiasaun fronteira marítima ho Indonézia.

Atividade seluk hanesan kabu submarinu tenke book daudaun ona, maibé buat sira ne’e programa boot MCC Amerikanu nian.

Advertisement

2023 bele mós tama ona ASEAN entaun servisu maka’as loos buat sira ne’e akontese dame tenke kle’an iha Timor Leste.

“Estabilidade polítika, eleisaun tenke la’o di’ak, governu foun mai ne’e tenke iha maioria absoluta. Ha’u nu’udar Prezidente Repúblika lakohi haree governu ida ne’ebé mai fraku loos tanba tenke ezmola kadeira partidu lubuk ida ne’e mak problema tinan sira nia laran ne’e. Laiha governu ida maioria absoluta, forte ema di’ak atu hadi’a povu nia moris,” Nia dehan.

Brazil no Timor-Leste iha Kooperasaun Diak

Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta, ho delegasaun hala’o viajen bá Brazil hodi partisipa iha serimónia investidura Prezidente Repúblika Federativa Brazil, Luís Inácio Lula da Silva, iha loron 01fulan-Janeiru 2023, bazeia bá konvite husi ninia omólogu atuál Prezidente Repúblika Brazil, Jair Bolsonaro.

Delegasaun Xefe Estadu sei tranzita iha Bali, depois ba Doha (Qatar), hafoin ba Portugál hodi hamutuk ho Prezidente Repúblika Portugál Marcelo Rebelo de Sousa no kontinua viajen bá Brazil.

Advertisement

Ramos-Horta hateten, durante iha Brazil sei reforsa kooperasaun ho Brzsil iha área akadémika no área oi-oin ne’ebé iha posibilidade, tanba Brazil mós halo parte iha organizasaun husi nasaun dezenvolvidu.

“Brasil iha relasaun metin ho Indonesia, India Afrika do sul, Xina sira hola parte ida bloku naran BRIC (sigla husi Brazil, Rúsia, India no Xina), ha’u hakarak dezenvolve relasaun metin liután ho Brazil iha área, sientífika, agrikultura, iha edukasaun, tanba ne’e aproveita bá,” Prezidente Repúblika José Ramos-Horta hateten.

Xefe Estadu konsidera Prezidente eleitu Brazil, Luís Inácio Lula da Silva,  hanesan eroi bá prosesu justisa iha nia rain.

“Primeiru tanba Brazil importante ba Timor-Leste, segundu tanba Prezidente Lula, nia mos ema ida eroi, nia sai vítima ba preseguisaun podér judisiál iha Brazil kontra nia no ha’u momentu ne’ebá ko’alia sai, denunsia manipulasaun justisa Brazil kontra nia no afinál depois ha’u iha razaun, juis ida halo perseguisaun ho naran Moro (Sérgio Moro), sira duni sai nia husi podér judisiál, taka tiha kazu kontra nia, nia eleisaun fila fali terseiru mandatu,” Xefe Estadu hateten.

Tuir ajenda, Prezidente Repúblika sei halo enkontru ho Prezidente Brazil iha loron 2 fulan Janeiru tinan 2023, entidade seluk iha Brasil, molok fila mai Timor-Leste iha loron 3 fulan Janeiru.

Advertisement

Iha loron 19 fulan-Dezembru 2022, Parlamentu Nasionál realiza plenáriu ikus tinan 2022 nian, hodi aprova pedidu Xefe Estadu, José Ramos-Horta, hodi hala’o viajen bá Brazil ho votu afavór 47 kontra no abstensaun zero.

Jornalista: Vito Salvadór

 

 

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Polítika

Presiza Konstrui Fatin Própriu Atu Fasilita Fornesimentu Kombustível iha Sentrál Elétrika Hera-Betano

Published

on

Hatutan.com, (26 Marsu 24), Díli—Deklarasaun politíka bankada KHUNTO iha Parlamentu Nasionál (PN),  rekomenda bá Governu katak, presiza duni atu investe hodi konstrui fatin própriu bá fornesimentu kombustível iha Sentrál Elétrika Hera no Betano.

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

Deklarasaun Polítika Bankada FRETILIN: Tanbasá TL Seidauk Bele Manan Greater Sunrise

Published

on

Hatutan.com, (25 Marsu 2024), Díli– Bankada Parlamentár FRETILIN, Segunda (25/03/2024), halo deklarasaun polítika iha plenária Parlamentu Nasionál hodi aprezenta sira-nia duvida no kestiona projetu Greater Sunrise ne’ebé to’o ohin loron seidauk iha finalidade.

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

20-21 Abríl, Kongresu Nasionál Partidu KHUNTO Bá Da-III

Published

on

Hatutan.com, (21 Marsu 2024), Díli- Partidu Kmanek Haburas Unidade Nasionál Timoroan (KHUNTO) iha loron 20 to’o loron 21 fulan-Abríl, tinan ne’e, sei realiza kongresu nasionál bá da-III hodi halo reestruturasaun no prepara estratéjika polítika partidu hodi enfrenta dezafiu sira iha futuru.

(more…)

Kontinua Le'e

Trending