Hatutan.com, (24 Juñu 2024), Díli-Komandu FALINTIL-Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL) liuhosi Komponente Naval ho Forsa Komponente Naval hosi Estadus Unidus Amérika (EUA), Segunda (24/06/2024), halo abertura bá ezersísiu militár ne’ebé koñesidu ho Ezersísiu CARAT (Cooperation Afloat and Readiness Training) bá tinan 2024 nian.
Lee Mós: F-FDTL ho Forsa Amérika Kontinua Fahe Koñesimentu bá Malu Liuhosi Ezersísiu CARAT

Ebertura ezersísiu CARAT 2024 entre forsa F-FDTL ho Forsa Estadu Unidus Amérika iha Estadiu Munisipál Díli, Segunda (24/06/2024). Foto/Média Embaixada EUA iha TL
Ezersísiu CARAT bá tinan ida ne’e atu hasa’e forsa rua ne’e ninia koñesimentu oinsá halo atuasaun ka intervensaun bá roo sira ne’ebé halo peska ilegál iha tasi.
Komandante Komponente Navál, Comodoro Higino das Neves hateten objetivu loloos hodi ezersísiu ne’e sira bolu dehan prepara forsa mariña Estadus Unidus ho forsa mariña Timoroan nian iha mundu ne’e, iha rejiaun nian halo, objetivu prepara ema atu iha situasaun ruma karik, sira bele halo intervensaun.
Intervensaun liu-liu bá dezastre naturál, bá ajuda umanitáriu nian, depois iha konflitu kuandu todan liu maka bá konflitu funu nian bele oinsá halo intervensaun.
“Ezersísiu ne’e iha mudansa uitoan, haree liu bá prosedimentu oinsá ita bele hapara roo ilegál iha tasi, tuir lei internasionál nian. Prosedura sira ne’e mak sei hanorin, depois iha treinu iha terrenu atu bá oinsá asalta ema, treinu sira ne’e mak sei hala’o,” Comodoro Higino das Neves, hatete bá Jornalista sira hafoin serimónia abertura Ezersísiu CARAT 2024 nian iha Estádiu Munisipál Díli.
Komandante Komponente Naval ne’e haktuir, iha tinan kotuk forsa rua ne’e halo tiha ona embarke hosi aviaun, depois tun bá asaltu, hotu tiha fila-fali bá sa’e aviaun. Ezersísiu sira ne’e realiza, tanba atu aumenta kapasidade fuzileiru sira nian bá iha kombate saida de’it, sira bele iha kapasidade.
“Ita nian 26 maka envolve iha treinu ne’e, tanba ita iha preparasaun barak, sei bá iha Amu Papa nia vizita, ne’e maka ita nia ema iha terrenu kedas, ita fó de’it 26, mas, ekipa hamutuk akompaña sira, iha 60 itál. Durasaun bá ezersísiu ne’e bá loron-haat,” dehan Comoro Higino.

Ebertura ezersísiu CARAT 2024 entre forsa F-FDTL ho Forsa Estadu Unidus Amérika iha Estadiu Munisipál Díli, Segunda (24/06/2024). Foto/Média Embaixada EUA iha TL
Iha fatin hanesan, Xefe Estadu Maiór FALINTIL-Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL), Brigadeiru Jenerál José da Costa “Trix”, agradese bá partisipante sira liu-liu Forsa país rua ne’e sira-ninian, hodi ohin sira bele halo abertura bá Ezersísiu CARAT tinan 2024 nian.
Komandante TRIX dehan, ezersísiu CARAT serve hanesan esforsu importante, kooperasaun entre Forsa Naval F-FDTL no Forsa Forsa Naval Estadus Unidus, hodi reforsa relasaun domíniu defeza ne’ebé di’ak entre Timor-Leste no Estadus Unidus Amerika.
Ezersísiu ida ne’e sai nu’udár meiu efetivu ida bá nasaun rua, atu hametin relasaun Naval bá Naval. Hametin kooperasaun, promove kompriensaun bá malu no fomenta relasaun ne’ebé besik no di’ak liu.
Ezersísiu CARAT ninia objetivu en-jerál maka atu prepara forsa sira bá operasaun pás ninian. Permite operasaun kombinadu sira, bainhira presiza no objetivu ida naran Interropabilidade.
Ezersísiu ne’e nu’udár parte esensial ida hosi forsa rua ne’e ninia parseria entre nasaun rua, CARAT nafatin sai hanesan Plataforma kredível, hodi hasoru dezafiu seguransa marítima komun, no hametin kooperasaun prátika iha aspetu operasaun Naval sira nian. Operasaun ne’e hala’o tuir espíritu ne’ebé atu hametin relasaun amizade no kooperasaun.
“Tanba ne’e, ha’u enkoraja partisipante hothotu iha CARAT ne’e liu-liu bá Forsa Armada rua, halo ezersísiu ne’e ho di’ak, atu bele harii amizade duradóra, tanba relasaun interpersonal, ema bá ema, sira sai hanesan baze bá relasaun ida ne’ebé di’ak no metin,” TRIX fó hanoin.
Tuir TRIX, bainhira militár sira prátika ho interropabilidade, halo operasaun hamutuk no hametin sira-nia relasaun entre ema ho ema, sei mos sei fahe oinsá tau matan bá populasaun no diskute sira-nia papél hodi asegura pás no seguransa.
Iha ámbitu interkámbiu bá ideia CARAT tinan 2024 ida ne’e, inklui mós formasaun mergullu Naval guarda kosteira, kursus ofisiál, reabilitasaun eskola Hera ninian, no mós atividade oioin ne’ebé sei hala’o durante ezersísiu tinan ida ne’e. Ezersísiu ka atividade sira ne’e maka planeia ona hosi parte rua, hodi bele hala’o iha tinan ne’e nia laran.
Brigadeiru Jenerál José da Costa “Trix” konsidera, interasaun regulár hirak ne’e reforsa forsa rua ninian kooperasaun no kompriensaun mútua (kle’an) no forsa armada rua no hakle’an liután relasaun pesoál no profisionál entre pesoál militár sira.
Ezersísiu CARAT ne’e hahú kedas tinan 2009 to’o ohin loron, ho objetivu jerál maka atu bele hametin liután kooperasaun bilateral entre forsa defeza Timor-Leste nian, ho forsa EUA hodi haree bá situasaun saida de’it, liu-liu atu garante seguransa iha Timor-Leste ho rejiaun.
Jornalista: Rogério Pereira Cárceres