Hatutan.com, (04 Dezembru 2024), Díli – Ministériu Saúde liu hosi Servisu Nasioná Ambulánsia Emerjénsia Médiku, Impreza Públiku (SNAEM, I.P) entrega ambulánsia foun lima (5) ba sentru saúde sira iha Munisípiu Aileu, Lautem, Covalima, Aero Porto no ida iha Nasional hodi haforsa liu tan servisu saúde liuliu iha atendimentu emerjénsia.
Lee Mós: Triste, Pasiente Enxe Kombustivel Ambulánsia hodi Transporta bá Sentru Saúde

(SNAEM, I.P entrega ambulánsia foun lima (5) ba sentru saúde sira, Kuarta (04/12/2024). Foto/Elio dos Santos da Costa
Vise-Primeiru Ministru, Ministru Koordenadór Asuntu Sosiál, Ministru Dezenvolvimentu Rural no Abitasaun Komunitária, Mariano Asanami Sabino, ne’ebé partisipa iha serimónia ne’e hateten ambulánsia hirak ne’e tenke kuidadu hanesan ema, tanba se la kuidadu hanesan ema nia at lalais no kuandu nia fo’er tenke fase tiha mak bele utiliza fali, buat ki’ik oan ruma mak aat mós tenke hadi’a kedan.
“Besi ki’ik oan ida mak at la hadi’a, nia se da’et ba besi sira seluk to’o ikus nia aat. Sasán ne’ebé mak ita sosa presiza mós atu kuidadu hodi bele uza ba iha tempu naruk tanba ne’e la’ós material de’it mak ita sosa maibé forma ekipa manutensaun para bele kontrola,” Mariano Asanami Sabino hateten, Kuarta (04/12/2024).
Ambulánsia baibain halai makas atu evakua ema moras ba ospitál sira, tanba ne’e Vise-Primeiru Ministru ne’e husu atu kontrola no halo manutensaun rutina, periódika no manutensaun jerál.
“Saúde ho Edukasaun ne’e pilar rua importante tebes ba iha Estadu no nasaun ne’e maibé pilar rua ne’e mós iha nasaun seluk mós sai problemátiku ba sira tanba fó servisu ba ema barak nune’e ba Timor-Leste sai prioridade fundamentu tebes tau iha planu estratéjiku dezenvolvimentu nasionál. Ba se de’it mak servisu iha saúde no edukasaun ne’e la’ós servisu de’it maibé ne’e hanesan misaun ida importante tebes ba rai ida ne’e tanba úniku saúde mak bele fó esperansa, fó salvasaun ba povu no edukasaun mak bele transforma ema nia kakutak,” Mariano Sabino hateten.
Timor-Leste iha rejime espesiál ba de’it iha edukasaun no saúde tanba ne’e hahú iha governu AMP primeiru iha 2012 rejime ne’e rasik seidauk implementa hotu iha artigu lubuk ida ne’ebe mak presiza atu halo promosaun hodi garante ba doutór, enfermeiru, médiku hotu inklui mós saúde ba profesór sira tanba ne’e mak agora daudauk hotu-hotu tenke halo revizaun hodi hamosu hakarak ida atu rona hotu-hotu nia hanoin atu oinsá mak halo di’ak, util ba servisu sira liuliu ba médiku sira.
Nia hateten, fasilidade ba médiku importante tebes inklui Timoroan barak mak haruka ba eskola iha rai-li’ur, osan barak sai tanba ne’e mak iha polítika ida ba oin presiza forma iha sistema atu oinsá mak bele servisu tenke la’o di’ak halo padraun ba klíniku sira iha pratika inklui mós Ambulánsia tenke iha padraun ba servisu ida ne’ebe mak di’ak.
Ba pesoál saúde sira ne’ebe mak servisu iha área rurál, Mariano Sabino hateten, dalaruma estrada susar tebes atu aessu, uma atu hela la iha, transporte la iha buat sira ne’e inklui ona iha parte relevante hotu atu haree fasilidade hotu atu halo kompleta no mós hadi’a sistema.
Iha fatin hanesan Vise Ministru Fortalesimentu Institusionál Saude José dos Reis Magno hateten situasaun agora ne’e mak ambulánsia hirak ne’e mak disponivel atu halo operasaun iha Timor-Leste.
“Ita sosa tan Ambulánsia foun lima (5) mas atu tama 2025 nian mós preve osan $300,000 atu bele sosa tan Ambulánsia foun lima mas depende ba presu global ne’ebé mak ita se enfrenta,” José dos Reis Magno informa.
Iha fatin hanesan Diretór Jerál Servisu Nasional Ambulánsia Emerjénsia Medika, Impreza Públiku (SNAEM.IP) Simplício Amaral de Deus, informa prosesu kompras viatura ambulánsia nasional nian ne’ebé halo husi prosesu aprovizionamentu ne’ebé transparénsia públiku no tuir regra Aprovizionamentu.
Nia informa viatura ambulánsia sira ne’e kompras ho orsamentu Jerál Estadu 2024, ne’ebé aloka ho montante $300,000 ho objetivu kompras ambulánsia ne’ebé hetan aprovasaun husi Parlamentu Nasional ho montante $2,433, 928 ho orsamentu ne’e SNAEM.IP bele kompras ambulánsia lima (5).
Nia hateten, mezmu ambulánsia lima ne’e seidauk bele kobre emerjénsia iha territóriu nasional tanba ambulánsia ne’ebe eziste kada servisu iha médiku sira hotu Inklui RAEOA seidauk sufisiente atu responde ba populasaun tomak nia nesesidade iha situasaun emerjénsia.
Simplicio hatutan ambulánsia ida sei aloka ba iha Aeroporto International Prezidente Nicolau Lobato, hodi asegura ba VIP sira no mós maluk pasajeiru sira ne’ebé viajen karik to’o iha aeroportu hetan problema ruma kona-ba saúde bele evakua lalais mai ospitál.
Dadus transferénsia pasiente husi Munisípiu 12 inklui RAEOA ba tinan 2023 hamutuk 3,139 pasiente no transferénsia pasiente ba tinan 2024 husi primeiru trimestral too terseiru trimestral hamutuk 11,159 no ultimo trimestral dadus seidauk tama nune’e agora daudaun ne’e sei iha prosesu nia laran.
Total ambulánsia atuál iha Munisípiu 12 inklui RAEOA iha 58, di’ak hamutuk 25, agora sosa aumenta tan foun lima (5) ne’e hamutuk 30, tanba ne’e ambulánsia aat no la bele hadi’a hamutuk 28 ne’ebé SNAEM.IP entrega ona ba Patrimóniu Estadu.
Jornalista Estajiáriu: Lazaro Pereira Quefi