Hatutan.com, (24 Marsu 2025), Díli– Bankada Parlamentár FRETILIN preokupa informasaun ne’ebé sira-nia parte simu husi komunidade sira iha Naktuka kona-bá infiltrasaun militár Indonézia (TNI, sigla Indonézia) ho ema sivíl husi Indonézia iha área fronteira Naktuka.
Lee Mós: Xanana ba Oé-Cusse husu Populasaun Hakmatek no Lalika Monu ba Propaganda sira iha Naktuka

Membru TNI na’in-tolu tama to’o Naktuka ho razaun dehan buka drone, 01 fulan-Agostu 2024. Foto/Dok.Espesiál
“Daudauk ne’e komunidade sira iha Oé-Cusse, espesialmente Timoroan sira ne’ebé hela iha Naktuka areá Fronteira entre Timor-Leste ho Indonézia, sente preokupa tebes ho presenza militár no sidadaun sivíl sira ne’ebé tama ona bá areá sira ne’ebé perténsia bá soberánia Repúblika Demokratika Timor-Leste,” Deputadu Florentino Ximenes Sinarai haktuir deklarasaun Politika Bankada FRETILIN iha plenária PN, Segunda (24/03/2025).
Deputadu Florentino Ximenes Sinarai hato’o Bankada FRETILIN nia preokupasaun ne’e mós tanba Unidade Patrullamentu Fronteira (UPF) rasik ne’ebé iha papél hodi defende rai ketan, husik tiha espansaun livre militar no sidadaun sivil Indonézia nian bá teritóriu RDTL ne’ebé fó ameasa bá komunidade sira iha Naktuka hodi bele lakon nia areá agrikultura no areá tradisaun nian. Aleinde ne’e, laiha protestu ruma hosi Ministériu Negosiu Estranjeiru Timor-Leste (MNEK) nu’udár entidade Govermentl RDTL nian ne’ebé iha knaar atu defende no lori interese diplomatikúTimor-Leste nian iha mundu internasionál.
Tuir informasaun sira ne’ebé Bankada FRETILIN halibur hosi komunidade sira ne’ebé hela iha área Naktuka katak, TNI no sidadaun sivíl sira hosi Indonézia hateten bá sira katák Governu RDTL aseita ona atu ema Indonézia sira bele tama no okupa areá Naktuka.
Informasaun ikus ne’ebé iha katak to’o oras ne’e kestaun Naktuka sei iha disputa no seidauk iha akordu ofisiál ruma ne’ebé Estadu Indonézia ho Timor-Leste asina.
Bankada FRETILIN dehan sira lamenta tebes bá politika ne’ebé FRETILIN konsidera sub-subar no má-fé hosi IX Governu nian, lideradu hosi Primeiru Ministru Kay Rala Xanana Gusmão ne’ebé hakarak atu entrega soberánia Repúblika Demokratika Timor-Leste nian, espesialmente, areá Naktuka bá Indonéia, sem halo negosiasaun ida ne’ebe trasparante no nakloke ho povu Timor-Leste, inklui halo apresentasaun relató riu no resultadu servisu negosiasaun fronteira nian bá Parlamentu Nasionál nu’dár Segundu Orgaun Soberánia RDTL.
Deputadu Sinarai hateten Bankada FRETILIN sente preokupadu tebes ho inkapasidade ekipa negosiasaun fronteira terestre ne’ebé labele defende soberánia Timor-Leste nian. FRETILIN preokupa tebes karik keta ema balu koko halo servisu bá interese militár no Governu Indonézia nian duké bá interese povu Timor-Leste nian.
Bankada FRETIILN hanoin katak Governu hotu-hotu ne’ebé ukun iha Timor-Leste, iha obrigasaun hodi defende Naktuka no Fatuk Sinai nu’udár Timor-Leste nia teritóriu, la’os halo fali negosiasaun sub-subar hodi entrega Naktuka bá Indonézia, inklui haluha tiha direitu Timor-Leste nian bá Fatuk Sinai.
Iha fatin hanesan Vise-Ministru Asuntu Parlamentár Adérito Hugo da Costa hateten negosiasaun bá fronteira maritima no terrestre ne’ebé halo hela la’o to’o ohin loron ne’e tanba segmentu naun rezolvidu.
Jornalista Estájiaria: Zita Menezes