Connect with us
Pakote Ahi

Baucau

Sarani Baucau Simu Dom Basílio ho Prosisaun no Matan-Been

Published

on

Hatutan.com, (01 Novembru 2021), Baucau-Mate-isin Bispu Dioseze Baucau, Dom Basílio do Nascimento, Segunda (01/11/2021), tuku 3:45 loro-kraik, to’o ona iha Sarani Dioseze Baucau sir nia-leet.  

Notísia iha Relasaun : Estadu Kondekora Dom Basílio ho Colar Órdem TL

Sarani Baucau simu mate-sin Saudozu Dom Basílio do Nascimento iha Igreja Katedral Baucau, Segunda (01/11/2021). Foto/Hatutan.com

Hafoin husik-iis iha Ospitál Nasional Guido Valadares (HNGV), Díli, iha loron 30 fulan-Outubru,  Dom Basílio nia isin-mate rai iha Igreja Katedrál Dioseze Díli, durante  loron rua, hodi fó espasu omenajen ikus hosi sarani Dioseze Díli no Dioseze Maliana ho órgaun soberanu RDTL ba maktoban Dom Basílio.

Iha Segunda meiudia ne’e, nai-lulik, nai-madre, Bispu Arkidioseze Metropolitanu Díli, Mgr. Virgílio do Carmo, SDB, no sarani sira hosi Dioseze Díli ho Dioseze Maliana balun, akompaña mate-isin Dom Basílio do Nascimento mai Dioseze Baucau hodi halo funeral tuir tradisaun ka kostume Igreja universal Romana nian ne’ebé deside ona iha loron 04 fulan-Novembru ne’e.   

Advertisement

Sarani rihun-ua’in ne’ebé pertense ba Dioseze Baucau, liuliu sarani sira horik iha Parókia Santo António Baucau, ho triste no matan-been simu Dom Basílio do Nascimento, hahú kedas iha pontu entrada (Selamat Datang) parte estasaun kombustivel Nagarjo nian hodi halo prosesaun mai to’o nia rezidénsia iha Tirilolo, Baucau. 

Sarani Baucau ‘haksumik-an’ iha triste no silénsiu nia-laran  haree prosisaun mate-isin Dom Basílio ne’ebé lori liu iha sira-nia futar oin iha lurón sira  ne’ebé sai hanesan route prosisaun nian.

Labarik feto no mane, joven feto no mane ho inan-aman no  avó feto ho mane sira, nadodon sai ba hamriik iha lurón ninin, asiste prosesaun mate-isin Dom Basílio do Nascimento, ne’ebé liuhosi sira-nia uma oin, sira-nia bairru  ka liuhosi sira-nia uma-tatiis.

Hosi matan ba matan, falun de’it ho matan-been. Lori hena baluk taka netik ibun no hamoos matan-been suli iha sira futar oin. Maioria hosi sarani Baucau ne’ebé asiste kadaver Dom Basílio nian ne’ebé liu daudaun iha sira futar-oin, la simu realidade ida-ne’e.  La fiar katak, Dom Basílio lakon ona iha sira-nia leet.

Sarani hirak ne’ebé iha transporte hanesan karreta no motór akompaña kedas persesaun  lori mate-isin Dom Basílio nian hosi Díli mai to’o Baucau. Balun fali nadodon hein iha pontu entrada Baucau nian hodi hamutuk akompaña prosesaun tama sidade laran Baucau no lori ba hatoba iha altar oin Igreja Katedrál Dioseze Baucau.

Advertisement

Maktoban Dom Basílio hatoba iha Altar Santu Igreja Dioseze Baucau, Segunda (01/11/2021). Foto/Hatutan.com

Serimónia simu mate-isin Dom Basílio do Nascimento, dahuluk liu iha pontu entrada entre Dioseze Baucau ho Díli iha área Bee-Ali, simu direta hosi sarani Parókia Laklobar, Saoibada, Natarbora, Laclo no sarani Manatuto hirak ne’ebé iha transporte privadu.

Sarani Parókia Manatuto, Laleia, Vemasse no Sarani Estasaun Bucoli simu maktoban Dom Basílio iha estrada ibun.

Sarani sira Baucau-Vila simu iha estasaun kombustivel Nagarjo hodi akompaña prosesaun liuhosi Vila-Nova (Tirilolo), mai iha Planaltu, liu-mai rezidénsia Bispu nian, simu hosi família-sira, hodi liu mai hosi Wailia no liubá Igreja Katedrál Baucau.

Hosi rezidénsia Bispu Basílio nian ne’e, korpu moradór no sarani sira, hotu-hotu la’o ain halo prosisaun liu hosi estrada protokolu Villa-Salazar hodi liubá Igreja Katedrál Dioseze Baucau.

Iha Katedrál oin, mate-isin Soudozu Dom Basílio nian simu hosi veteranu sira Munisípiu Baucau hodi hatún hosi karru funeráriu  no hasan hodi lori mai entrega ba Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) no FALINTIL-Forsa Defeza Timor Leste (F-FDTL).

To’o iha portaun boot Igreja Dioseze Baucau nian, simu direita hosi nai-lulik sira Dioseze Baucau nian hodi hasan lori tama ba hatuba fatin iha Altar Santu nia oin.

Advertisement

Responsavel Frente Polítika Interna (FPI) Baucau iha tempu Conselho  Nacional Resténsia Timorense (CNRT), Marito Reis, nu’udar mós veteranu ida iha dada-lia ho Hatutan.com, fó sasin katak, Saudozu Dom  Basílio nia kontribuisaun ba prosesu luta ida-ne’e laiha rohan.

Marito Reis hateten, dezde asume responsabilidade hanesan Bispu Dioseze Baucau iha tinan 1997 to’o mai ukun an, nia parte iha koordenasaun no kolaborasaun  ida metin tebetebes ho Saudozu Dom Basílio, oinsá halo planu no estratéjia atu salva povu Baucau hosi mate no evita violénsia iha Baucau.  

“Hosi Saudozu Dom Basílio nia opiniaun, ideia no intervensaun sira, ita hotu konsege salva povu Baucau hodi masakre no mate. Ema hotu admira, munisípiu barak ema sunu no akontese masakre oioin iha tinan 1999 antes Referendu no depois Referendu, maibé Baucau iha trankulidade nafatin. Ida-ne’e hotu tama mós Saudozu Dom Basílio nia kontribuisaun,” hateten Marito Reis.  

Bispu ne’ebé hahú nia misa nova hanesan Administradór Apostoliku Dioseze Baucau nian iha Baucau, iha loron 19 fulan-Marsu 1997, koñesidu hanesan Bispu ‘umorista’, no sai duni hanesan aman no mahein di’ak ba sarani rihun ba rihun iha Parókia sira ne’ebé pertense ba Dioseze Baucau.  

Dioseze Baucau ho nia mahein São José pertense ba Parókia Santo António Baucau, Parókia Santo António Manatuto,  Parókia Viqueque no Parókia Lautem.

Advertisement

Dioseze iha segundu sidade Timor-Leste nian ne’e, saran diretamente hosi Sua Santidade Papa João Paulo II ba Dom Basílio do Nascimento, iha serimónia  Ordenasaun Episkopál nu’udar Bispu iha loron 6 fulan-Janeiru 1997 iha Vatikanu, Roma.   

Maktoban Dom Basílio moris iha Suai, iha loron 14 fulan-Juñu 1950, no  simu Ordenasaun ba Nai-Lulik iha loron 25 fulan-Juñu 1977.

Jornalista: Francisco Belo Simões

 

  

Advertisement

Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Baucau

Komunidade Uma-Kain 60 iha Uma-Ana-Iku Triste ho Atitude Autoridade BTL,E.P Baucau Tesi-Kotu Kanu Distribuisaun Bee-Moos bá Sira

Published

on

Hatutan.com, (23 Janeiru 2024), Baucau-Komunidade uma-kain 60 ne’ebé horik iha área Uma-Ana-Iku, Suku Bahu, Postu Administrativu Baucau Vila, Munisípiu Baucau, lamenta no triste ho atitude Diretora Bee Timor-Leste, Empreza Publika (BTL,E.P) Munisípiu Baucau, ne’ebé ho ‘arrogánsia’ tesi-kotu kanu distribuisaun bee-moos bá sira-nia horik fatin, Segunda (22/01/2024).

(more…)

Kontinua Le'e

Baucau

MS Kontinua Implementa Servisu Integradu Saúde Iha Baucau

Published

on

Hatutan.com (24 Novembru 2023), Baucau—Ministeriu Saúde (MS) liu hosi programa servisu integradu saúde kontinua koordena ho liña sektorais iha sentru saúde sia (9)  iha munisipu Baucau.

(more…)

Kontinua Le'e

Baucau

Sentru Saúde Quelicai Enfrenta Problema Barak-liu

Published

on

Hatutan.com (24 Novembru 2023), Baucau— Sentru Saúde iha Postu Admistrativu Quelicai, munisípiu Baucau enfrenta problema barak liu.

(more…)

Kontinua Le'e

Trending