Connect with us
Pakote Ahi

Justisa & Krime

CAC Kontinua Buka-Tuir Irregularidade Hosi Kazu Ró Tranship II

Published

on

Hatutan.com, (30 Novembru 2021), Dili—Comissão Anti Corrupção (CAC) kontinua akompaña no hakle’an prosesu investigasaun ba kazu ró Tranship II, hodi halo apresiasaun no aberiguasaun, nune’e hasa’e prosesu ba Ministériu Públiku (MP), nu’udár na’in ba asaun penál hodi halo validasaun. 

Komisáriu CAC, Sérgio Hornai. Foto/Média CAC.

Komisáriu CAC, Sérgio Hornai, hateten prosesu investigasaun Ró Tranship II la’o hela no CAC nafatin halo akompanamentu prosesu tomak ho seriedade, iha mós objetividade atu bele apura ho loloos hodi haree irregulariedade kona-bá aktu sira ne’ebé la’o.

Notísia iha Relasaun:CAC sériu akompaña kazu Ró Tranship II iha MP

“Iha hein atu to’o iha momentu ida ema hotu sei akompaña, nune’e ita husik Tribunál livre atu deside ba hahalok sira ne’ebé iha, tantu kazu konkretu sira, iha duni infrasaun ka irregulariedade ou lae. Bainhira mosu duni irregularidade ba iha prátika sira-ne’e, sei iha mós responsabilidade hosi autór ida mesak ou bele mós ko-autór ba prosesu kriminál, depende ba ita nia prosesu kriminál define,” Sérgio Hornai hateten iha salaun Delta nova Comoro, bainhira  hala’o sosializasaun kona-bá lei númeru 7/2020, Medida Prevensaun no Kombate Korrupsaun, Tersa (30/11/2021).

Advertisement

CAC nu’udár ko-azuvador, hanesan mós autoridade polísia espesializada ne’ebé dezignadu ba iha matéria korrupsaun nian, bainhira tama ona iha investigasaun no rona notísia krime mosu, halo apresiasaun no aberiguasaun, halo auto partisipasaun, hasa’e ba iha Ministériu Públiku (MP) nu’udár asaun penál sira atu halo validasaun.

Atu halo validasaun, MP mós sei haree ba kompeténsia ne’ebé iha, tuir kompeténsia juridisaun ka ‘rana hukum’ iha CAC nian, nune’e MP sei delega hikas mai iha CAC hodi aprofunda ka hakle’an investigasaun sira, atu bele halo deskobertamentu ba aktu sira ne’e, ikus mai remete fila-fali ba iha MP hodi haree fila fali buat sira ne’e prienxe hotu ona, nune’e promove akuzasaun  no sei iha falta ruma ne’ebé presija kompleta iha matéria investigasaun nian, tenke fó fila-fali.

Komisáriu ne’e, esplika, bainhira MP haree katak ida-ne’e laiha aktu ruma ne’ebé iha irregularidade, iha de’it ámbitu administrativu nian, entaun sei rekomenda ba instituisaun relevante atu bele hadi’a sistema administrativu ne’ebé la kauza ba iha kriminalidade korrupsaun.

Kronolojia

Ministru Transporte no Komunikasaun (MTK), José Agustinho da Silva anunsia ofisialmente katak, ró KMP Tranship II, hosi  Surabaya, Indonézia hahú substitui ró-ahi Berlin Nakroma no Success, iha Tersa, 25 Maiu 2021.

Advertisement

MTK halo kontratu ho ró-ahi KMP Tranship II hosi kompañia estranjeiru Atralata Estrategi hosi Indonézia, ho kada fulan $220.000, ne’ebé iha kapasidade tula pasajeiru hamutuk na’in 300, inklui sasán ho tonelada 1.000-resin.

Razaun substituisaun ne’e tanba ró-ahi Berlin Nakroma avaria desde tinan 2020, to’o agora seidauk hadi’a tanba situasaun COVID-19, no ró-ahi Success ba manutensaun durante fulan-tolu iha Indonézia, desde tinan tolu hala’o operasaun iha Dili la halo manutensaun.

CAC Hahú Inspesaun

Iha 04 juñu 2021, ekipa hosi CAC, akompaña hosi Diresaun Nasionál Transporte Marítima (DNTM), hahú halo inspesaun ba ró ne’e  hodi hatene kona-bá kondisaun no mós buka hatene kona-bá prosesu kontratu, molok hala’o operasaun.

CAC rasik halo prosesu inspesaun, bazeia ba mandatu ne’ebé hatur ona iha Lei númeru 8/2009 kona-bá kriasaun CAC, nu’udár instituisaun independente ho knaar atu prevene no kombate krime korrupsaun.

Advertisement

Iha inspesaun ne’e, CAC hakarak hetan relatóriu hosi Ministériu Transporte no Komunikasaun, relasiona ho aluga ró ne’e, bainhira iha indísiu krime maka CAC sei submete ba Ministériu Públiku (MP).

Ho inísiu inspesaun ne’e, maka iha 08 juñu 2021, Ministru MTK, José Agostinho da Silva, deklara kedan katak, bazeia ba rezultadu inspesaun DNTM, katak ró KMP Tranship II iha kondisaun di’ak atu halo operasaun.

Nune’e, iha Sesta 11 juñu 2021, Ró ne’e tula kedan Primeiru-Ministru (PM), Taur Matan Ruak  ho komitiva hamutuk ho Membru Governu lubuk ida, inklui Konsilleiru Másimu Partidu KHUNTO, José dos Santos Naimori Bucar ba postu Ataúro, maibé susar atu atraka iha portu, ikus-mai tenke fila-fali mai Dili ho ró-ahi seluk.

Ho situasaun ne’e, iha 12 juñu 2021, Ministru MTK, José Agustinho da Silva, ezije fila-fali ba tékniku ró-ahi KMP Tranship II, atu submete relatóriu ofisiál ho loloos ba parte investigadór-sira tanba deskonfia mákina ró nian mak avaria.

CAC Trava Operasaun

Advertisement

Iha 14 juñu 2021  liuhosi publikasaun CAC nian iha pájina ofisial CAC nian iha Facebook (Comissao Anti Corrupcao CAC TimorLeste), Komisáriu Adjuntu CAC ba Asuntu Prevensaun no Sensibilizasaun, Luis de Oliveira Sampaio, orienta ekipa prevensaun korrupsaun hodi hala’o inspesaun ba ró Tranship II Gresik Indonesia ne’ebé Governu liuhuosi MTK aluga hodi substitui Berlin Nakroma no Success ne’ebé avaria.

Iha prosesu inspesaun ne’e CAC rekomenda ba Ministru MTK, José Agostinho hosi partidu KHUNTO atu temporariamante suspende operasaun tanba iha prosesu aprovizionamentu aluga ró Tranship II hamosu dúvida no fatal tebes, ne’ebé bele prejudika funsionáriu públiku MTK sira bainhira Governu kontinua deside halo operasaun ba ró ne’e.

Baze legal ne’ebé gia CAC rekomenda ba MTK atu suspende temporariamante operasaun ró Tranship II Gresik mak CAC nu’udár instituisaun independente ne’ebé hala’o nia knaar atu prevene no kombate krime korrupsaun tuir mandatu ne’ebé hatuur ona iha Lei Nú. 8/2009 kona-ba Kriasaun CAC.

Iha artigu 5 Lei Kriasaun CAC, define katak CAC iha kompeténsia atu halibur (rekolla) no analiza informasaun hirak ne’ebé relasiona ho kauza sira ba korrupsaun no fó-hanoin (akonsella) ba kualkér instituisaun ka entidade públika sira kona-bá oinsá prevene no luta hasoru hahalok korrupsaun.

Iha artigu 9 Dekretu Lei Nú. 23/2015 kona-bá Estrutura Orgánika CAC, define katak Unidade Inspesaun no Monitorizasaun (UIM) responsável ba apoiu partisipasaun no sensibilizasaun sosiál no emprezariál no mós monitorizasaun situasaun indikadu korrupsaun iha administrasaun direta no indireta Estadu.

Advertisement

Iha mós Lei Medida Prevensaun no Kombate Korrupsaun (MPCC), partikularmente iha artigu 7 kona-bá publisidade no transparénsia serbisu aprovizionamentu iha setór públiku no artigu 8 kona-bá aprovizionamentu ne’ebé justu no efisiente, fó espasu ne’ebé boot ba servisu prevensaun CAC atu intervein no asegura prosesu-sira tuir prinsípiu-sira ne’ebé lei define tiha ona.

Maske nune’e, MTC liu hosi Diresaun Nasional Transporte Marítima (DNTM) nu’udar autoridade ne’ebé ezekuta mandatu bazeia ba nomeasaun hosi Diretór DNTM ho númeru ofísiu: MTC/098/DNTM/VI/2021 – data 01/06/2021 ho asuntu nomeasaun inspesaun téknika ba ró-ahi Success no MTC/100/DNTM/VI/2021, datada 02/06/2021 ho asuntu nomeasaun inspesaun téknika ba Transip II.

Rezultadu inspesaun MTK nian kontráriu ho sá mak CAC hetan iha terrenu. CAC lori ona dadus ba kruza vervalmente ho Diretor Nasional ba Transporte Marítima. CAC rekomenda ona atu halo komparasaun no MTK halo re-inspesaun fali tuir dadus CAC nian.

Informasaun adisionál ne’ebé ekipa inspesaun prevensaun CAC nian hetan iha terrenu revela ró Tranship II Gresik ninian produsaun tinan 2007 no ró Success ne’ebé hala’o tiha ona ninian operasaun iha Timor tinan hirak nian laran fabrika iha tinan 2017.

CAC haree katak roo ne’e rasik oli suli hela iha ne’ebé perigu tebes ba ró no pasajeiru-sira nian salvasaun vida. Lampu sira mós kesi ho tali ráfia no AC ró nian aat hodi uza fali AC ne’ebé atu instala de’it ba iha uma nian.

Advertisement

Iha 18 juñu 2021, Primeiru-Ministru (PM), Taur Matan Ruak, hateten seidauk bele foti desizaun ruma ba Ministru José Agustinho da Silva, relasiona ho polémika ró ne’e.

Xefe Governu dehan, nia parte labele ezonera ema arbiru no tenke iha fundamentu ruma, maski kazu ne’e envolve ona CAC.

Notísia iha Relasaun:Autoridade Judisiária Kontinua Prosesa Kazu Ró Tranship II

Jornalista: Vito Salvadór

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Justisa & Krime

Absolve “Kalohan” Hosi Pena Efetivu Tinan-Lima La’ós A-favór bá Korrupasaun

Published

on

Hatutan.com, (24 Abríl 2024), Díli—Prezidente Tribunál Rekursu (PTR), Deolindo dos Santos konsidera desizaun Tribunál Rekursu (TR) nian hodi absolve Sekretáriu Jerál Partidu Demokrtátiku (PD), António da Conceição “Kalohan” hosi pena prizaun efetivu tinan-lima, la’ós a-favór bá korrupsaun maibé ne’e fundamentasaun hosi Lei.

(more…)

Kontinua Le'e

Justisa & Krime

Fujitivu Arnolfo Teves Jr Submete Rekursu bá TR

Published

on

Hatutan.com, (24 Abríl 2024), Díli-Fujitivu Arnolfo “Arnie” Alimpit Teves Jr submete ona rekursu bá Tribunál Rekursu (TR) kona-bá prosesu sira liga ho estradisaun ne’ebé Ministériu Públiku sei halo hamutuk ho Tribunál Estadu Filipina.

(more…)

Kontinua Le'e

Justisa & Krime

FONGTIL Preokupa Autoridade Sira Nonook ho Kazu Ró Tranship II no Expo Dubai

Published

on

Hatutan.com, (22 Abríl 2024), Díli– Forum ONG Timor-Leste (FONGTIL) preokupa ho prosesu transparénsia hosi Ministériu Públiku (MP) kona-bá kazu Ró Tranship II ho Expo Dubai ne’ebé FONGTIL submete to’o agora la iha follow-up no MP nonook tiha de’it.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending