Hatutan.com, (16 Dezembru 2021), Díli—Parlamentu Nasionál (PN) liuhosi sesaun Plenária iha loron 16 Dezembru, aprova ona iha finál globál Proposta Lei númeru 35/V (4ª) – Orsamentu Jerál Estadu 2022, ho montante totál $𝟏.𝟗𝟒𝟗.𝟎𝟒𝟑.𝟐𝟗𝟏.

Votasaun ba Finál Globál OJE 2022, Kinta (16/12/2021). Foto/Média MF.

Aprovasaun iha finál globál ne’e ho votu a favór 44  (68%), kontra 21  no abstensaun 0.

Notísia iha Relasaun:OJE 2022 Pasa iha Jeneralidade ho Votus Afavór 44, Kontra 0 no Abstensaun 21

Montante aprovadu Billiaun $1,95 ne’e kompostu hosi Orsamentu Administrasaun Sentrál, $𝟏.𝟖𝟓𝟗.𝟒𝟕𝟕.𝟗𝟒𝟕, Orsamentu Rejiaun Administrativa Espesiál Oe-Cusse Ambeno (RAEOA), $𝟖𝟗.𝟓𝟔𝟓.𝟑𝟒𝟒.

Advertisement

Parlamentu Nasionál mós aprova Orsamentu Seguransa Sosiál ho montante $299.285.500.

Ho aprovasaun ne’e, atu finansia OJE 2022, Parlamentu Nasionál autoriza Governu hodi halo levantamentu hosi Fundu Mina-rai ho montante $1.311.387.267. Rendimentu Sustentavel Estimadu ba OJE 2022 mak $637.656.024

𝐏𝐫𝐨𝐣𝐞𝐬𝐚𝐮𝐧 𝐛𝐚 𝐏𝐫𝐨𝐝𝐮𝐭𝐮 𝐈𝐧𝐭𝐞𝐫𝐧𝐮 𝐁𝐫𝐮𝐭𝐮 (𝐏𝐈𝐁) 𝐧𝐨 𝐒𝐮𝐬𝐭𝐞𝐧𝐭𝐚𝐛𝐢𝐥𝐢𝐝𝐚𝐝𝐞 𝐅𝐮𝐧𝐝𝐮 𝐌𝐢𝐧𝐚𝐫𝐚𝐢 𝐡𝐮𝐬𝐢 𝐓𝐞𝐭𝐮 𝐅𝐨𝐮𝐧 𝐎𝐫𝐬𝐚𝐦𝐞𝐧𝐭𝐮 𝐀𝐩𝐫𝐨𝐯𝐚𝐝𝐮 𝐁𝐢𝐥𝐥𝐢𝐚𝐮𝐧 $𝟏,𝟗𝟓

Tetu orsamentu finál aprovadu iha Parlamentu Nasionál mak billiaun $1,95. Ida-ne’e iha aumentu 𝟏𝟔,𝟒% hosi montante inisiál billiaun $1,675 ne’ebé mak Governu aprezenta ba Parlamentu Nasionál.

Mudansa iha tetu orsamentu ne’e sei afeita ba PIB no Fundu Minarai hanesan tuir-mai ne’e:

Advertisement

𝐏𝐈𝐁: Projesaun sa’e hosi 2,1% iha fulan-Outubru ba iha projesaun foun 2,7%. Iha tendénsia ezekusaun ki’ik ba orsamentu ne’ebé boot, ne’e duni presupostu ba ida-ne’e, ajusta ona.

Kompozisaun hosi tetu orsamentu foun ne’e mós iha alokasaun orsamentu ne’ebé boot ba Transferénsia Pagamentu sira (hosi 31% to’o agora 41%) no Transferénsia Pagamentu sira ne’e iha impaktu ne’ebé ki’ik ba kresimentu ekonómiku.

𝐅𝐮𝐧𝐝𝐮 𝐌𝐢𝐧𝐚𝐫𝐚𝐢: Tuir projesaun sei ramata tinan haat antes iha tetu orijinál billiaun $1,675 ho presupostu 𝑑𝑒𝑠𝑝𝑒𝑧𝑎 𝑝𝑒𝑟 𝑘𝑎𝑝𝑖𝑡𝑎 𝑟𝑒𝑎́𝑙 hanesan nafatin.

Bainhira Ita projeta kresimentu orsamentu iha futuru ba iha 𝑡𝑎𝑥𝑎 𝑘𝑟𝑒𝑠𝑖𝑚𝑒𝑛𝑡𝑢 𝑡𝑢𝑖𝑟 𝑘𝑎𝑡𝑒𝑔𝑜𝑟𝑖𝑎 𝑑𝑜𝑡𝑎𝑠𝑎𝑢𝑛 𝑖𝑠𝑡𝑜́𝑟𝑖𝑘𝑢, Fundu Minarai ramata iha tinan rua antes. Ida-ne’e signifika katak 𝐅𝐮𝐧𝐝𝐮 𝐌𝐢𝐧𝐚𝐫𝐚𝐢 𝐬𝐞𝐢 𝐭𝐨𝐭𝐚𝐥𝐦𝐞𝐧𝐭𝐞 𝐫𝐚𝐦𝐚𝐭𝐚 𝐢𝐡𝐚 𝐭𝐢𝐧𝐚𝐧 𝟐𝟎𝟑𝟑, 𝐭𝐢𝐧𝐚𝐧 𝟏𝟏 𝐝𝐞’𝐢𝐭 𝐨𝐧𝐚 𝐡𝐮𝐬𝐢 𝐭𝐢𝐧𝐚𝐧 𝟐𝟎𝟐𝟐. Depoisde tinan 2033, orsamentu Estadu Timor-Leste sei hetan finansiamentu hosi reseitas doméstika de’it, ne’ebé daudaun ne’e kuaze 12% de’it hosi kustu sira – ne’ebé mak daudaun ne’e la-kobre Saláriu no Vensimentu.

Sesaun Plenária ne’e prezide hosi Prezidente Parlamentu Nasionál, Aniceto Longuinhos Guterres Lopes, akompaña hosi membru-sira hosi Meza Parlamentu Nasionál, ho prezensa hosi Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak, Ministru Finansas, Rui A. Gomes no membrus Oitavu Governu Konstitusionál.

Advertisement

Jornalista: Rogério Cárceres