Connect with us
Pakote Ahi

Saúde

Kombate Dengue ne’e Luta Koletiva

Published

on

Hatutan.com, (17 Fevereiru 20222), Díli—Ministériu Saúde (MS) halo esforsu máimu hodi kombate moras dengue iha Timor-Leste, maibé husu mós ba sidadaun hotu-hotu atu kontribui tanba ida ne’e hanesan luta ida koletivu.

Pasiente Dengue na’in-rua okupa maka ida tanba kama la to’o. Foto/Hatutan.com

Diretór Nasionál Saúde Públika iha MS, Frederico Vóz Carlos dos Santos afirma, papél MS nian maka, informa ba komunidade atu bele komprende kona-bá meius prevensaun no kombate moras ne’e.

Notisia iha Relasaun:Ema Mate ho Dengue 22, MS Kontinua Halo Medida Prevensaun

“Komunidade presija hatene fatin sira ne’ebé mak susuk tolun bá, no fatin sira ne’ebé mak susuk aumenta númeru bele tata ema barak liután. Fatin sira ne’e mak ita tenke buka atu esplika ba ita nia komunidade bele hatene,” Frederico Vóz Carlos dos Santos, hateten hafoin hamutuk ho Sekretária Estadu Komunikasaun Sosial (SEKOMS), hala’o breafing ba jornalista kona-bá kombate Dengue, iha Palásiu Governu, Díli, Kinta (17/02/2022).

Advertisement

Kauza moras dengue mai hosi susuk ida naran “Aides-Ajiptu”, tanba sempre halo movimentu hodi tata ema nia-isin iha tempu loron.

Susuk ne’e gosta hobur besik liu iha bee-moos ne’ebé ema prepara, iha vazu ai-funan nian, uma-laran, iha tanki sira haris fatin nian, iha piñeu ka roda aat sira ne’ebé mak ema husik hela iha dalan ninin sira.

Alende ne’e husik hela iha uma sorin-sorin, bee nalihun bá au mezmu tempu, iha despensa nia okos, jeleira nia kotuk, fatin sira ne’ebé mak husik hela bee-moos, ikus mai, susuk ne’e bele lori moras dengue, tanba gosta ba tólun iha ne’ebá hodi lori virus.

Dala-barak liu, komunidade komprende sala, loron lakohi tau autan, lakohi tau repelente sira, lakohi tau faru-liman naruk, loron lakohi tau moskiteiru.

Bainhira la halo ida ne’e, susuk aproveita tata sira, tanba susuk buka hela hahán iha oras loron ninian. Entaun, dala-ruma, sira gosta liu proteje sira nia aan iha oras kalan, duke oras loron.

Advertisement

Atu eduka sidadaun ka komunidade kona-bá oinsá prevene no kombate moras dengue, diretór nasionál ba saúde públika ne’e husu tulun ba média sira atu ajuda fornese informasaun ba komunidade atu bele proteje aan ho loloos, iha momentu saida de’it.

Tuir dadus, kada loron kazu dengue sa’e hosi 60 to’o 80 no kompara ho fulan Janeiru nomós iha semana rua liubá, loron ida, relata to’o kazu atus-ida.

Númeru kazu dengue ida ne’e hahú menus, tanba esforsu hosi servisu saúde iha munisipiu sira ne’ebé mak halo servisu maka’as, hodi ikus mai komunidade komesa ona atu tau importánsia ba prevensaun dengue.

Kazu dengue hirak ne’e, la’ós de’it akontese ba labarik sira ho minoridade, maibé oras ne’e, parte diresaun nasionál saúde públika, relata ona dadus kona-bá ema sira ho idade adultu mós hahú sofre.

Totál dadus mortalidade ba dengue nian, oras ne’e afeta ona ema ho minoridade hamutuk na’in-tolu-nulu mak lakon vida.

Advertisement

Durante fulan-Janeiru, númeru kazu mate kada loron sa’e hosi tolu to’o haat. Maibé, fevereiru ne’e, liu-liu iha semana rua kotuk, kazu mate, hahú tun ba na’in-ida de’it, kada loron.

“Númeru totál loloos ne’e iha 30 pesoas no to’o horkalan ninian, sei nafatin mantein ida ne’e,” diretór Frederico informa.

Iha fatin hanesan, Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS), liuhosi Diretór Nasionál Promosaun Dezenvolvimentu Média Lokál, José da Costa haktuir, média breafing ne’e akontese tanba liuhosi koordenasaun entre Ministériu Saúde ho SEKOMS atu bele kombate lisuk moras dengue.

SEKOMS konsidera kna’ar média sira nian sai parte ida atu fó sosializasaun no sensibilizasaun informasaun ba komunidade, nune’e maka SEKOMS organiza kanál komunikasaun sosiál sira ne’ebé iha mak hanesan, rádiu, televizaun, jornál ho média online sira atu halo parte iha atividade prevensaun ninian.

“Oportunidade ne’e ita-boot sira jornalista sira hotu, mai kompartilla informasaun sira hanesan ne’e. entaun, saida mak ita atu halo, liuhosi meius sira hanesan ne’e, ita nia informasaun sira edukativa, informativu, tenke to’o ba baze,” José da Costa, hateten.

Advertisement

Kooperasaun entre liña ministériu sira ne’e, la’ós foin akontese, maibé iha tempu pandemia Covid-19 mós, hala’o tiha ona, hamutuk ho ajénsia internasionál sira, hodi halo kontribuisaun ba ameasa saúde públika.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Saúde

PN husu Governu Halo Prevensaun Urjente Hasoru Virus Rabies iha RAEOA

Published

on

Hatutan.com, (25 Marsu 2024), Díli– Parlamentu Nasionál  (PN) husu Governu liuhosi Ministériu Saúde atu foti medida urjente hodi halo prevensaun bá virus Rabies (asu bulak) ne’ebé mak agora daudaun hahú espella ona iha Rejiaun Administrativu Espesial Oe-cusse Ambeno (RAEOA).

(more…)

Kontinua Le'e

Saúde

Ema ho HIV/SIDA 400-resin Halai hosi Tratamentu

Published

on

Hatutan.com, (19 Marsu 2024), DíliPasiente Human Immunodeficiency Virus no Acquired Immune Deficiency (HIV/SIDA, sigla portugés) hamutuk 400-resin halai hosi tratamentu saúde.

(more…)

Kontinua Le'e

Saúde

Stock Out Ai-Moruk iha INFPM Hela 26% no HNGV 13%

Published

on

Hatutan.com, (12 Marsu 2024), Díli-Ministériu Saúde (MS) liuhosi Ekipa Integradu Saúde (EIS), Tersa (12/03/2024),  atualiza stock out ai-moruk ne’ebé dadaun ne’e eziste iha armájen Institutu Nasionál Farmásia no Produtu Médikus (INFPM) hela porsentu 26 (26%), no iha Hospitál Nacional Guido Valadáres (HNGV) ho pursentu 13 (13%).

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending