Connect with us
Pakote Ahi

Nasionál

Debate Públiku Kandidatu PR, CNE Deside GMNTV Tanba Kualidade no Baratu Liu RTTL,E.P

Published

on

Hatutan.com (14 Marsu 2022),Dili-Debate públiku kandidatu Prezidente Repúblika períodu 2022-2027 ne’ebé atu hala’o, Tersa  (15/03/2022), Komisaun Nasionál ba Eleisaun (CNE, sigla Portugés)  deside halo transmisaun direta husi kanál mídia privadu GMNTV (Televizaun Grupo Media Nacional) tanba iha konkursu públiku ne’ebé CNE halo hatudu katak GMNTV aprezenta nia presu baratu liu no nia kualidade transmisaun di’ak liu kompara ho mídia estatál Radiu Televizaun Timor Leste, Empreza Públika (RTTL,E.P).

Prezidente CNE, José C. Belo Perreira. Foto/Hatutan.com.

Prezidente CNE, Jose C. Belo Pereira,  hateten, iha konkursu públiku ne’ebé CNE halo tuir rekizitu Aprovizionamentu nian hatudu katak GMNTV aprezenta nia kustu ki’ik liu ho montante $12,000.00 kompara ho RTTL,E.P ho montante $26,000.00

“Iha televizaun tolu maka submete kotasaun maka hanesan GMNTV, RTTL, E.P no TV Edukasaun, maibe TV edukasaun la konsege aprezenta kotasaun no RTTL, EP no GMN TV maka aprezenta kotasaun. Regra kotasaun mai husi Aproviziomantu no rezultadu avaliasaun maka lori ba plenária CNE hodi fó apresiasaun tuir rekizitu ne’ebe iha, tanba ne’e husi kotasaun RTTL,E.P aprezenta katak atu halo live ba oras hat ho kustu $26,000.00, maibe GMNTV aprezenta $12,000.00 l ho ekipamentu kompletu inklui mike, podium, kadeira no seluk-seluktan, tanba ne’e ami deside ida ne’ebé folin rasionál liu,” Prezidente CNE, Jose C. Belo Pereira  esplika.

Kona-bá debate públiku ne’e, tuir nia, tenke partisipa direta husi kandidatura sira, nune’e bele hato’o sira-nia vizaun, misaun no kompromisu  bainhira eleitu ba Prezidente Repúblika 2022-2027.

Advertisement

Kona-bá pergunta ne’ebe sei aprezenta iha debate ne’e rasik sei sigredu, tanba kandidatura inklui moderador la hatene no bainhira debate la’o maka foin deskobre.

Kandidatu PR Balun Lakonkorda

Kandidatu PR 2022-2027, Virgílio Guterres “Lamukan”. Foto/Espesiál

Hosi sorin seluk, Kandidatu PR ho numéru sorteiru 12, Virgílio da Silva Guterres, diskorda ho desizaun CNE nian ne’ebé tuir loloos dirietu públiku ne’e pertense ba mídia estatál nia obrigasaun atu fasilita ho gratuita.

Hanesan sidadaun, Virgílio hakerek iha nia konta Facebook hodi dehan, desizaun CNE nian atu ‘privatiza’ debate públiku kandidatu prezidensial nian liuhosi kanál televizaun privada GMNTV hatudu momoos oinsá públiku nia direitu sai ‘komoditi’ komersiál.

Nia konsidera katak, ba dauluk, hafoin restaura independensia, debate polítiku ho kategoria ‘public interest’ Estadu, liuhosi CNE, fa’an ba televizaun privada ida.

“Tansá Estadu tenke selu televizaun privada atu transmiti debate públiku ne’e, se Estadu iha nia estasaun televizaun rasik? Estadu nia osan ida investe ba RTTL,E.P ne’e atu halo saida? Prosesu dijitalizasaun ne’ebé Ministériu Asuntu Parlametár no Komunikasaun Sosiál (MAPCOMS) promosi tun-sa’e loos ne’e nia objetivu atu halo saida? Atu sai kanal publiku Timor-Leste nian ka, atu promove konteudu rai seluk nian?,” Virgílio Guterres hateten hodi klairifka mós katak nia komentariu protestu ne’e la’ós nudár Kandidatu PR 2022-2027, maibe nudár sidadaun no ativista mídia no direitu umanu.

Advertisement

Nia hateten, debate polítiku entre Kandidatu PR sira ne’e nia objetivu atu transmiti informasaun ba sidadaun sira, liliu sira ne’ebé la iha biban atu partisipa iha komisiu publiku sira tanba razaun oin-oin, inklui tanba idade, portador defisiensia no seluk-seluk tán. Atu hetan no hatene informasaun kona-bá vizaun no programa kandidatu sira nian ne’e konstitui direitu ida.

Direitu eleitór sira nian no mós direitu sidadaun hotu-hotu nian. Estadu viola ona sidadaun barak nia direitu hodi la prepara kondisaun ba sira atu ezerse sira nia direitu (Indonesia, Austrália, no rai seluk tan). Agora viola tan direitu públiku nian atu hetan informasaun hosi kanál publiku.

“Sé Estadu laiha kapasidade atu jere RTTL,E.P hodi serbi interese publiku nian, laiha razaun atu kada tinan aloka orsamentu millaun ba millaun ba RTTL. La tama lojika bainhira Estadu harii instituisaun ida atu ikus mai xupa fali Estadu,” Virgílio Guterres espera nia lakontente ne’e iha nia konta Facebook privadu.

RTTL, E.P. ho Tatoli I.P. ne’e instituisaun Estadu nian ne’ebe harii ho objetivu atu serbi públiku ho informasaun, tuir Virgílio Guterres, instituisaun rua ne’e la’ós kompañia privada ne’ebé harii ho objetivu atu buka lukru hanesan GMNTV, TVE ka media seluk.

“Pessoalmente ha’u la kestiona GMNTV nia empeñamentu iha fahe informasaun ba públiku, maibe desizaun CNE nian atu fó direitu transmisaun debate politiku publiku ne’e ba GMNTV, bele hamosu publiku no parte politiku seluk atu kestiona, la’os deit GMNTV nia imparsialidade, maibe mós CNE nia kapasidade atu halo discernimento kona-bá saida mak konstitui “direito publico” no “canal publico” de informação. Iha ne’e, sidadaun iha direitu pleno atu kestiona imparsialidade CNE nian,” Virgílio “Lamukan” tenik.

Advertisement

Fernando Gusmão, reprezentante legál ekipa susesu kandidatu PR 2022-2027, Francisco Guterres “Lú Olo”. Foto/Hatutan.com

Molok ne’e, liuhusi konférensia imprensa iha Sede Kandidatu PR Francisco Guterres “Lú Olo” nian, foin lalais ne’e, hato’o mós sira-nia lamentasaun hodi resposta ba karta CNE relasiona ho desizaun CNE hili GMN ba debate entre kandidatu sira no desizaun Tribunal Rekursu kona-ba sira-nia keixa kontra deliberasaun CNE númeru 5/III/2022.

Kona-bá desizaun CNE hili GMN ba debate entre kandidatu sira, Fernando Gusmão, nudár reprezentanre legál ekipa susesu Lú Olo nian hateten,  relasiona ho kontratu ne’ebé CNE halo ho GMN, husi parte ekipa susesu Lú Olo lamenta tebtebes katak CNE hili empreza privada GMN mak halo transmisaun direta ba debate entre kandidatu prezidensiál sira, ne’ebé sei akontese iha loron 15 Marsu 2022 kalan, biar servisu ida ne’e sei karun liu.

Empreza privada GMN kobra $12,000.00 ba servisu transmisaunn direta enkuantu empreza públika RTTL,E.P kobra total $24,000.00 ba kobre dezpeza hothotu, la’ós de’it ba transmisaun direta.

Orsamentu ne’e atu selu espasu aluga ba debate, palku, kadeira, dekorasaun no seluk tan. Iha eleisaun uluk CNE selu ba RTTL $31,000.00 ba despaeza tomak no nune’e, osan sai husi órgaun públiku ida, maibé tama fali iha empreza públika ida ho servisu no kobertura di’akliu.

“Karik hili RTTL, E.P, osan Povu nian sai husi instituisaun públika CNE, no tama fali iha empreeza públika ida.  GMN, empreza privada, sei la halo debate iha espasu GMN, sei uza fali fatin seluk. Ami kestiona: Despeza total hira loos? CNE lafó-sai ba públiku,” Fernado Gusmão, kestiona.

Haree hosi área kobertura RTTL, E.P, tuir Fernando Gusmão katak RTTL,E.P halo kobertura ba territóriu laran tomak tanba hato’o informasaun to’o nível suku, ho fasilidades ne’ebé iha ohin loron.

Advertisement

“Ami mós lamenta katak CNE hili estasaun televiziva ida ne’ebé la hatudu imparsialidade durante kampaña prezidensiál.  RTTL, E.P hatudu imparsialidade tanba fó oportunidade hanesan ba kandidatu sira no hato’o informasaun atúal no kredível atu eleitór ida-idak, bele sukat no hili kandidatu ne’ebé diakliu ba Povu tomak,” Fernando Gusmão afirma tan.

Tuir sira-nia haree katak, RTTL, E.P prova ona katak profisionál, kredível no imparsial tebes liuhusi ninia programasaun to’o ohin loron.

Jornalista: Carmelita Isaac

 

Advertisement

Nasionál

Posibilidade Governu Aprezenta Kandidatu Foun Komisáriu CAC

Published

on

Hatutan.com, (23 Abríl 2024), Díli– Vise-Ministru Asuntu Parlamentár,  Áderito da Costa Hugo, informa proposta Lei, 2ª alterasaun bá Lei n°8/2009, 15 de jullu kona-bá Komisaun Anti-Korrupsaun (CAC siglá portugés), aprova  final global ona iha Parlamentu Nasionál iha loron 22 fulan-Abríl,  ho nune’e, Governu sei haree fali timoroan feto ka mane ne’ebé prenxe rekizitu hodi kandidatu  bá komisáriu CAC atu aprezenta bá Parlamentu Nasionál hodi hakat bá eleisaun.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Eviksaun, Rede bá Rai Hato’o Ejizénsia 11 bá Governu

Published

on

Hatutan.com, (22 Abríl 2024), Díli— Rede bá Rai (RbR) hato’o ejizénsia 11 bá IX Governu Konstitusionál liuliu bá Sekretáriu Estadu Asuntu Toponímia no Organizasaun Urbana (SEATOU), Germano Santa Brites Dias, atu bele konsidera durante prosesu eviksaun bá komunidade ne’ebé okupa rai Estadu iha kapitál Díli.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Jornalista Estajiáriu Na’in-11 Partisipa Kolókiu Públiku Molok Tuir Ezame Atu Hetan Karteira Profisionál

Published

on

Hatutan.com, (22 Abríl 2024), Díli– Conselho de Imprénsa (CI) Timor-Leste, Segunda (22/04/2024), kontinua fasilita formasaun liuhosi  atividade kolókiu públiku bá jornalista estajiáriu na’in-11 hodi hasa’e liután sira-nia abilidade profesionál no abilidade tékniku molok tuir ezame aptidaun atu hetan karteira profisionál.

(more…)

Kontinua Le'e

Trending