Connect with us
Pakote Ahi

Polítika

Governu Aprezenta Orsamentu Ratifikativu Billaun $1.129 ba PN

Published

on

Hatutan.com (27 Abríl 2022) Díli— Govermu  aprezenta ona Orsamentu Ratifikativu (OR) hamutuk billaun $1.129 ba Parlamentu Nasionál (PN), iha Kuarta (27/04/2022).

Iha aprezentasaun OR ba Parlamentu Nasionál ne’e, Ministru Finansas (MF), Rui Gomes hateten, orsamentu ne’e atu finansia medida 13, nune’e governu propoin billaun $1.129 ba PN atu tetu.

Lee Mós: KM Aprova Projetu Dekretu-Lei iha Ámbitu Lei Enkuadramentu OJE

Advertisement

“Ita propoin billaun $1.129. Ida ne’e mak ita propoin ba ratifikativu. Komponente ida boot liu mak kriasaun fundu ba veteranus sira ho montante billaun ida. Maibé la’ós atu foti dala ida, osan ne’e husik iha fundu petrolíferu atu halo nia funan, depois husi nia retornu mak transfere fazeadamente mai, bainhira iha nesesidade,” Hatutan.com sita deklarasaun Rui Gomes iha komunikadu.

Ministru ne’e klarifika katak, ratifikativu ida ne’e la book orsamentu nia estrutura, tanba estrutura tomak ne’e bazeia ba programa, ne’ebé aprezenta mai PN atu tetu mak adisionál, suplemente no osan sira ne’e sei tau hamutuk iha dotasaun tudu governu, tanba médida kee, liñas ministeriais ne’ebé responsável ba ezekusaun, Governu  tranfere sai, pagamentu $200 ba uma-ka’in sira iha Dezembru.

Ministériu ne’ebé tutela maka ministériu Administrasaun Estatál (MAE), no medida kee sira ezekuta, Ministériu Finansas (MF) mós transfere, no ida ne’e iha dotasaun tudu governu.

Iha tinan kotuk mós ezekusaun Orsamentu Jerál Estadu (OJE) iha tempu badak, fulan neen de’it. Governu konsege ezekuta 74% hosi billaun rua, konsege ezekuta billaun $1.4 no ida ne’e, ezekusaun real, osan ne’ebé transfere, ezekuta iha kontas bankária.

Ezekusaun orsamentu ne’ebé la’o daudaun ne’e la’o normal, Orsamaentu Ratifikativu ne’e atu finansia médidas importante sira, tanba momentu iha planeia katak ekonomia ne’e rekopera no bele sa’e lalais, maibé la’e.

Advertisement

“Ita monu iha krize boot ida iha 2020 ne’ebé ekonomia tuun ba (-8,6%), agora ita presiza mantein kresimentu pozitivu ida ne’e ba oin,” nia hateten.

Iha fatina hanesan, Prezidente Parlamentu Nasionál (PPN), Aniceto Longuinhos Guterres Lopes hateten, orsamentu normál ne’e tenke baixa ba komisaun C ho komisaun espesializada sira hotu, maibé orsamentu ne’e, orsamentu ratifikativu, orsamentu urjénsia entaun Parlamentu tenke apresia uluk ida ne’e.

Pedidu urjénsia ho prioridade ne’e apresia uluk, deside ona karta urjénsia, aprova mós kalendáriu.

Entaun tuir kalendáriu ne’e mak meza sei baxa ba komisaun espesializada sira hodi hala’o tuir prosesu baibain.

Prosesu baibain tenke iha audiénsia ho liñas ministeriais hotu, maibé kazu ida ne’e liñas ministeriais ka ministériu ne’ebé sofre alterasaun ka iha adisionál ruma karik, sira mak hetan konvokatóriu atu halo audiénsia.

Advertisement

Depois de audiénsia hanesan baibain, iha relatóriu, pareser Komisaun C (Finansas Públika) sei aprezenta mai plenária.

Ne’e tanba orsamentu ratifikativu, se plenária deside urjénsia maka parese sei la hanesan ho baibain ona, loron tolu ba jeneralidade no loron sanulu ba espesialidade.

Maibé tanba ho karaktér urjénsia parese loron ida ka loron ida ho balun ba jeneralidade, loron tolu ka haat ba espesialidade.

“Tanba PN ho Governu iha entendimentu ida katak, lei Orasamentu Ratifikativu ne’e hetan promulgasaun hosi Prezidente Repúblika atuál, entaun PN mós tenke ajusta ninia kalendáriu labele liu 20 Maiu 2022, tanba PR atuál nia kompeténsia atu promulga lei ne’e to’o de’it 19 Maiu 2022, iha 23h:59 minutus,” Aniceto Guterres Lopes.

Orsamentu Retifikativu ne’ebé mak Governu entrega ba Parlamentu Nasionál hamutuk $1.129.857.250, siginifika reseitas konsolidada Setór Públiku Administrativu sa’e ba $3.234.522.481, enkuantu Despezas Konsolidada Setór Públiku Administrativu sa’e ba $3.233.908.681.

Advertisement

Reseitas hosi Órgaun Servisu Administrasaun Sentrál sa’e ba $2.987.140.197, Despezas Órgaun Servisus Administrasaun Sentrál sa’e ba $2.987.140.197, ne’ebé fahe tuir kategoria klasifikasaun ekonómiku hanesan tuir-mai ne’e:

  1. Transferénsia Públika ho montante $1.837.634.189;
  2. Bens no Servisus ho montante $466.877.382;
  3. Kapitál Dezenvolvimentu $390.177.399;
  4. Saláriu no Vensimentu $250.537.130;
  5. Kapitál Menór $41.914.097.

Orsamentu Retifikativu refere Governu uza Finansia Medida  prioridade 13 hanesan:

  1. Kriasaun Fundu Veteranu ho orsamentu alokadu billiaun $1;
  2. Atribuisaun Pagamentu Désimu Terseiru $200 ba kada família exeptu funsionáriu públiku sira ho orsamentu alokadu millaun $70;
  3. Uma Kbiit Laek Plus ho orsamentu alokadu millaun $25;
  4. Bolsa Estudu ba Mellór Graduadu Estudante Ensinu Báziku no Sekundáriu ho orsamentu alokadu millaun $7,5;
  5. Programa Mão de Obra ba Postu Administrativu, millaun $7,2;
  6. Revitaliza kafé no subsídiu ba kafé Laku-teen ho orsamentu alokadu millaun $6,4;
  7. Pagamentu ba diferensa remunerasaun PNTL nian ho rejime salariál foun, ba membru PNTL 4.096 ho orsamentu alokadu millaun $5,1;
  8. Harii Sede Arte Marsiál no Rituál millaun $2,5;
  9. Programa Eskola iha Uma ho orsamentu alokadu millaun $2,1;
  10. Internet gratuita iha eskola sira, millaun $1,1;
  11. Subsídiu akomodasaun ba PNTL no F-FDTL ho orsamentu alokadu millaun $1,9; xii)
  12. Estabelesimentu Sekretaria ba Asuntu Traballadór Esteriór no Komunidade Timoroan iha Diáspora $500 mil;
  13. Empregu ba mellór alunu universitáriu sira $437,5 mil, ne’ebé mak aprova iha Reuniaun Extraordináriu Konsellu Ministru loron 26 fulan Abril 2022, depois halo alterasaun dahuluk ba Lei númeru 01/2022 loron 03 fulan Janeiru Lei Orsamentu Jerál Estadu.

OR ne’e aprezenta hosi Governu ne’ebé reprezenta hosi Ministru Finansas (MF), Rui Augusto Gomes no Ministru Asuntu Parlamentár no Komunikasaun Sosiál (MAPKomS), Francisco Jerónimo no akompaña   hosi Xefe Gabinte Primeiru-Ministru, Azevedo Lourenço da Costa Marçal, no simu direta hosi Prezidente Parlamentu Nasionál (PPN), Aniceto Guterres iha nia gabinete.

Lee Mós: KM Halo Alterasaun Dahuluk ba Lei OJE 2022

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Polítika

Presiza Konstrui Fatin Própriu Atu Fasilita Fornesimentu Kombustível iha Sentrál Elétrika Hera-Betano

Published

on

Hatutan.com, (26 Marsu 24), Díli—Deklarasaun politíka bankada KHUNTO iha Parlamentu Nasionál (PN),  rekomenda bá Governu katak, presiza duni atu investe hodi konstrui fatin própriu bá fornesimentu kombustível iha Sentrál Elétrika Hera no Betano.

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

Deklarasaun Polítika Bankada FRETILIN: Tanbasá TL Seidauk Bele Manan Greater Sunrise

Published

on

Hatutan.com, (25 Marsu 2024), Díli– Bankada Parlamentár FRETILIN, Segunda (25/03/2024), halo deklarasaun polítika iha plenária Parlamentu Nasionál hodi aprezenta sira-nia duvida no kestiona projetu Greater Sunrise ne’ebé to’o ohin loron seidauk iha finalidade.

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

20-21 Abríl, Kongresu Nasionál Partidu KHUNTO Bá Da-III

Published

on

Hatutan.com, (21 Marsu 2024), Díli- Partidu Kmanek Haburas Unidade Nasionál Timoroan (KHUNTO) iha loron 20 to’o loron 21 fulan-Abríl, tinan ne’e, sei realiza kongresu nasionál bá da-III hodi halo reestruturasaun no prepara estratéjika polítika partidu hodi enfrenta dezafiu sira iha futuru.

(more…)

Kontinua Le'e

Trending