Hatutan.com, (16 Setembru 2022), Díli— Asosiasaun HAK husu Governu atu institusionaliza ekipa traballu ne’ebé oras-ne’e daudaun eziste hela, sai instituisaun ketak ida, nune’e bele iha forsa liután iha esforsu sira atu lori fila labarik timoroan sira ne’ebé lakon forsadamente durante tempu okupasaun Indonézia nian.

Diretór Asosiasaun HAK, Sisto dos Santos. Foto/Elio dos Santos da Costa.
“Ita presiza institusionaliza grupu traballu ida-ne’e. Tuir loloos, la’ós kompeténsia sosiedade sivíl nian atu halo ida-ne’e no ne’e knaar Estadu rua nian, tuir rekomendasaun Comissão Verdade Amizade (CVA),” Diretór Asosiasaun HAK, Sisto dos Santos hateten hafoin serimónia lansamentu vídeo istória susesu, iha edifísiu Asosiasaun HAK Faról, Díli, Sesta (16/09/2022).
Lee Mós:Dokumentu Fraternidade Umana Labele Taka Dalan bá “Kriminozu Sira” Hatán Justisa
Sisto dos Santos husu ne’e tanba durante tinan 10-resin ona mak Asosiasaun HAK servisu hamutuk ho parseiru sira hanesan ACBIT, Asia Justice And Right (AJAR), Cruz Vermelha Timor-Leste (CVTL), FOKUPERS, CNC, no ICRC hola parte iha ekipa traballu ida, ho esforsu tomak oinsá bele lori fila labarik sira ne’ebé lakon forsadamente iha tempu okupasaun Indonézia.
Tuir Asosiasaun HAK katak, esforsu hirak-ne’e seidauk natón tanba haktuir bá rekomendasaun sira hosi Chega! ne’ebé dehan, labarik timoroan sira mak lakon forsada durante tempu okupasaun Indonézia, hamutuk 4.000-resin (rihun haat-resin). Enkuantu, ekipa traballu sira foin mak hetan labarik 100-resin (atus-ida-resin).
Asosiasaun HAK mós husu Governu presiza fó reparasaun ba vítima ho família vítima sira. Labarik sira ne’ebé mak lakon komunikasaun ho sira nia família, Estadu nia obrigasaun oinsá atu rehabilita sira nia kondisaun psikolojia no mós kondisaun ekonomia, nune’e entre sira ne’e labele lakon komunikasaun.
La’ós ne’e de’it, Governu tenke tau-matan hela ba família balun ne’ebé mak to’o oras-ne’e seidauk hatene sira-nia família nia paradeiru, nú-minimu família sira hetan netik informasaun ruma.
Entaun, tenke iha relatóriu formál hosi Estadu TL ho RI, nune’e bele fó ona serteza lia-loos ba família vítima sira.
“Ida-ne’e mak sai hanesan esforsu ida ne’ebé mak ita dudu. Esforsu ida-ne’e ita sei kontinua hela, durante Estadu rua seidauk iha vontade polítika no vontade administrasaun. Vontade polítika katak, sira tenke deside atu estabelese komisaun bá buka ema lakon, ne’ebé uluk 2008, CVA rekomenda hela,” Sisto dos Santos, sujere.
Hahú tinan 2015, Ekipa Traballu ne’e estabelese, konsege lori fila labarik na’in 118 mak fila ona hodi halo vizita no haree direta sira-nia família iha TL.
Maibé, tuir relatóriu finál hosi CAVR, iha labarik na’in 4.000-resin mak lakon forsadamente iha tempu okupasaun Indonézia.
Jornalista: Rogério Pereira Cárceres