Hatutan.com, (02 Outubru 2023), Díli—Governu liuhosi Reuniaun Konsellu Ministru (KM) iha Palásiu Governu, Díli, delibera ona hodi aprova montante totál despeza ne’ebé relasiona ho títulu orsamentál ida-idak kona-bá Orsamentu Jerál Estadu (OJE) tinan 2024 ho valór globál hamutuk Billiaun $1,6.

Ministra Finansas (MF), Santina Viegas Cardoso.
“Montante ida-ne’e reflete redusaun 18%, ekivale bá millaun $360 kompara ho OJE tinan 2023,” Ministra Finansas (MF), Santina José Rodriguês Ferreira Viegas Cardoso hateten hafoin sorumutu Konsellu Ministru estraordináriu, iha Palásiu Governu-Díli, Segunda (02/10/2023).
Lee Mós: Senáriu OJE 2024, Entre Billaun $1.6–Billaun $1.9
Tetu agregadu billiaun $1,6 inklui dotasaun ida hosi $1.458.292.345 ba administrasaun sentrál, hamutuk $81.707.655 ba seguransa sosiál no $60.000.000 destina ba Rejiaun Administrativa Espesiál Oecusse Ambeno. Valór ida-ne’e la inklui Fundu Rezerva Seguransa Sosiál nian ho montante $162.007.651.

Sorumutu Konsellu Ministru Estraordináriu iha Palásiu Governu-Díli, Segunda (02/10/2023). Foto: Elio dos Santos da Costa.
Valór totál OJE tinan 2024, parsela hosi $400.276.781 sei aloka ba saláriu no vensimentu, hodi reprezenta ba redusaun hosi pursentu 14% iha relasaun ho tinan 2023. Ho valór 254.767.075 ba beins no servisu, hodi reflete diminuisaun hosi 36% kompara ho OJE tinan 2023.
Ba despeza kapitál menór, prevee ho montante $247.320, enkuantu bá kapitál dezenvolvimentu $177.606.384, ne’ebé korresponde bá redusaun hosi 14% no 23% ida-idak.
Ikus-liu, prevee dotasaun ida $767.102.440 bá transferénsias públikas ne’ebé mak reprezenta redusaun ida hosi 13% kompara ho OJE tinan 2023.
Entidades públikas sei finaliza sira-nia proposta orsamentu hodi bele analiza hosi Komité Revizaun Orsamentál loron 23 Ouubru to’o loron 09 fulan-novembru.

Sorumutu Konsellu Ministru Estraordináriu iha Palásiu Governu-Díli, Segunda (02/10/2023). Foto: Elio dos Santos da Costa.
Prevee katak, projetu Proposta Lei OJE tinan 2024 bele aprova hosi Konsellu Ministru to’o loron 14 fulan-novembru tinan 2023 no sei entrega ba Parlamentu Nasionál to’o loron 24 fulan-novembru.
Iha sorumutu Konsellu Ministru ne’e, delibera ona hodi autoriza asinatura akordu administrativa bá aplikasaun Konvensaun entre Timor-Leste no Portugál kona-bá seguransa Sosiál no Memorandu Entendimentu entre Ministériu Traballu, Solidariedade Sosiál no Inkluzaun Portugál no Sekretária Estadu Formasaun Profisionál no Empregu Timor-Leste kona-bá Mobilidade Traballadór Timoroan nian.
Akordu sira-ne’e sei assina hosi Ministra Solidariedade Sosiál no Inkluzaun (MSSI), Verónica das Dores no Sekretáriu Estadu Formasaun Profisionál no Empregu (SEFOPE), Rogério Araújo Mendonça, respetivamente, durante vizita ofisiál bá Portugál.
Akordu dahuluk ne’e ho objetivu atu permite artikula no koloka iha vigór Konvensaun Seguransa Sosiál, ne’ebé permite katak, sidadaun Timoroan no Portugés sira bele hetan benefísiu iha país rua ne‘e no ho benefísiu Seguransa Sosiál ne’ebé hanesan hosi nasaun rua ne’e ida.

Sorumutu Konsellu Ministru Estraordináriu iha Palásiu Governu-Díli, Segunda (02/10/2023). Foto: Elio dos Santos da Costa.
Nune’e, iha futuru Timoroan sira bainhira sira husu reforma, hodi sura, sira bele halo kálkulu pensaun nian kona-bá deskontu ne’ebé sira halo ona durante servisu iha Portugál.
Akordu daruak ho objetivu atu fasilita no organiza ho forma institusionál entrada Timoroan sira bá Portugál hodi buka servisu.
Ho akordu ida-ne’e, Migrasaun Timoroan sira bá Portugál bele trata ona ho dalan ofisiál no sei fasilita prosedimentu sira ne’ebé presiza hodi hetan vistu servisu.
Jornalista: Rogério Pereira Cárceres