Hatutan.com, (02 Dezembru 2023), Díli—Parlamentu Nasionál (PN) liu hosi Prezidente Komisaun A ne’ebé trata assuntu Lejizlasaun no Justisa, deputadu Patrocinio Fernandes deklara katak, komisaun A prontu halo alterasaun bá Lei Traballu hodi hasa’e saláriu mínimu bainhira proposta mai hosi Governu.
![](https://www.hatutan.com/wp-content/uploads/2023/12/PatroCinio-Fernandes-Prezidente-Komisaun-A-300x219.jpeg)
Prezidente Komisaun A ne’ebé trata assuntu Lejizlasaun no Justisa, deputadu Patrocinio Fernandes.
Patrocinio Fernandes hato’o asuntu ne’e hodi responde Jornalista kona-bá empreza balun deskonfia halo esplorasaun no violasaun bá direitu traballadór Timor oan ho saláriu mínimu $115.
Lee Mós: Istória Esplorasaun bá Traballadora Timoroan ho Saláriu Mínimu $115
“Kona-bá Lei traballu ne’e kompeténsia Governu nian bainhira detekta buat ruma la relevante ona, lori proposta no alterasaun ruma mai Parlamentu Nasionál bele halo alterasaun,” Patrocinio Fernandes hateten bá jornalista Hatutan.com iha PN, Sesta (01/12/23).
Patrocinio Fernandes dehan, durante Komisaun A bá halo fiskalizasaun nunka rona ema ruma ka traballadór ruma ne’ebé halo keixa ka hateten dehan katak Lei ne’e la fó vantajen.
“Ami rona de’it katak sira nia saláriu kiik liu. Ne’e mak ha’u dehan Governu mak bele jere politíka kona-bá jestaun Estadu no Orsamentu sira ne’e hotu, hodi aprezenta Lei atu tetu ona ita nia kapasidade Estadu ne’e to’o iha ne’ebé hodi bele kobre nesesidade sira ne’e,” Patrocinio Fernandes informa.
Prezidente Komisaun A ne’e mós husu bá Sekretária Estadu Formasaun Profisionál no Empregu (SEFOPE) atu kontrola empreza sira ne’ebé viola traballadór sira nia direitu.
“Ha’u mós ko’alia dalabarak ona bá média katak ne’e kontra ona traballadór sira nia direitu. Maibé, tenke haree mós bá kontratu bainhira empreza ida rekruta traballadór ruma sira tenke selebra kontratu entre traballadór ho empregadór,” nia husu.
Iha kontratu ne’e mak sei kesi entre parte rua iha servisu fatin no bainhira parte ida viola buat ruma iha kontratu ne’e tenke halo keixa.
“Traballadór sira tenke goza sira nia direitu bá férias. Bainhira empreza ruma hakarak fó nafatin servisu iha loron feriadu tenke kompensa fali ema nia direitu bá ida-ne’e ho mekanizmu ne’ebé iha,” nia dehan tán.
Tanba ne’e, SEFOPE mak tenke halo kontrolu makaas bá assuntu ne’e atu bele hatene no SEFOPE mós iha obrigasaun atu proteje traballadór sira nia direitu bainhira empreza ruma ka empregadór ruma la kumpri direitu ka devér sira ne’ebé Lei hatuur no hanesan mós tau iha selebrasaun kontratu.
Parlamentu Nasionál mós rekomenda bá empreza hotu-hotu ne’ebé hala’o atividade ekonomia iha nasaun Timor-Leste tenke kumpri Lei traballu ne’ebé estabelese ona iha nasaun ne’e.
Nune’e mós membru Komisaun A, deputadu Joaquim dos Santos hateten, bainhira iha kompañia balun maka viola traballadór sira nia direitu bele bá keixá iha Tribunál.
“Ita nia traballadór ne’ebé sai vítima ne’e bele lori prossesu ne’e bá Tribunál. Liga bá Lei traballu, regulamentu iha hotu ona. Ne’ebé servisu hotu-hotu halo bazeia bá Lei ne’ebé mak iha,” Joaquim dos Santos hateten.
Komisaun Nasionál Traballu (CNT sígla portugés), ne’ebé prezide hosi Sekretáriu Estadu Formasaun Profissionál no Empregu (SEFOPE), Bendito dos Santos Freitas, aprezenta iha loron 24 fulan Maiu, iha Sala reuniaun iha Sekretária altura ne’ebá, saláriu mínimu nasionál bá seitór privadu. Serimónia iha altura ne’ebá marka mós prezensa hosi emprezáriu sira no mór reprezentante traballadór sira.
Tuir Lei, no bazeia bá rezultadu peskiza ne’ebé aprezenta hosi Konsellu bá Saláriu Mínimu iha loron 12 fulan Dezembru 2011, Komissaun ne’e deside hodi fixa $115 bá seitór privadu ninia valór ida ne’e hanesan mós ho saláriu mínimu ne’ebé aplika iha Funsaun Públika.
Desizaun ne’e ne’ebé mai hosi CNT tama iha vigór iha loron tuir mai iha ne’ebé aprovadu hanesan Lei Traballu ho númeru 4/2012 loron 21 fulan Fevereiru.
Aplikasaun Saláriu Mínimu iha Timor Leste, hahú hosi loron 1 fulaun Juñu tinan 2012, saláriu mínimu iha tabela hakerek no válida iha dolar amerikanu ($).
Jornalista Estajiária: Zita Menezes