Connect with us
Pakote Ahi

Justisa & Krime

Fujitivu Arnolfo Teves Jr, Komete Krime Asasinatu iha Filipina Subar iha Timor-Leste

Published

on

Hatutan.com, (22 Marsu 2024), Díli-Fujitivu hosi Organizasaun Internasionál Polísia Kriminál (INTERPOL, sigla ingles) ho naran kompletu Arnolfo Teves Jr (Arnolfo “Arnie” Alipit Teves Jr.),  nasionalidade Filipina, Kinta loraik (21/03/2024), ekipa konjunta autoridade polisiál Timor-Leste kaptura iha área balun iha Díli laran.

Lee Mós: Indonesia dan Timor Leste Pastikan Status Hukum DPO Kalumban Mali

Fujitivu Arnolfo Teves Jr. Foto/Wikipedia

 Fujitivu INTERPOL nian ne’e envolve iha krime korrupsaun, krime asasinatu no kazu indísiu kríme terrorízmu iha Filipina.

Xefe Sentrál Investigasaun Kriminál Polísia Sientífiku Investigasaun Kriminál (PCIC), Mario Taváres, liuhosi konferénsia imprensa iha edifísiu PCIC, Sesta (22/03/2024), informa katak Departamentu Sentrál Investigasaun Kriminál-PCIC halo detensaun bá fujitivu ho nasionalidade Filipina ne’e ho baze mandadu detensaun internasional, Artigu 38, hosi Lei Kooperasaun Internasionál Matéria Penál.

Advertisement

Mandadu internasionál ida-ne’e hato’o hosi INTERPOL  no mandadu ida tán mós hosi Repúblika Filipina nia Departamentu Justisa naran Gabinéte Nasional bá Investigasaun ka National Bureau of Investigation (NBI) husu PCIC ne’ebé mak hanesan mós membru bá INTERPOL atu buka tuir fujitivu ne’e hodi kaptura, detein no prosesa tuir dalan legál tanba durante ne’e nia subar hela iha Timor-Leste.

Iha 06 fulan-Fevereiru 2024, INTERPOL hasai blue notice (notísia azúl) bá Arnolfo Teves Jr  no iha semana tuir mai, loron 29 fulan-Fevereiru 2024, autoridade INTERPOL sira hasai tán red notice (notísia mean) hasoru fijituvu ne’e  no husu PCICK atu buka tuir hodi kaptura. Nune’e, liuhosi servisu lubuk ida ne’ebé mak parte PCIC halo, servisu en-kooperasaun ho Servisu Informasaun Polísia (SIP) hosi Polisia Nasionál Timor-Leste (PNTL)  ho FALINTIL-Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL) liuhosi nia Servisu Informasaun Militár (SIM ka J2), fahe informasaun, lokaliza, halo duni detensaun iha Kinta, loraik (21/03/2024).

“Ami halo mandadu detensaun, agora, detidu iha hela instalasaun PCIC nian, iha períodu oras 48 sei lori bá julgamentu iha Tribunál Supremu de Justisa Timor-Leste hodi deside saida mak atu halo bá nia,”  Xefe Sentrál Investigasaun Kriminál PCIC, Mario Tavares, informa.

“Nia (Arnolfo Teves Jr,_red) Komete Krime Asasinatu iha Filipina Subar iha Timor-Leste iha kazu lubuk ida, ne’ebé maka haree hosi natureza kazu nian, Interpol hasai ninia red notice iha dia 29 de fevereiru 2024, i depois polísia halo hotu dokumentasaun kompletu, iha hela mandadu detensaun internasionál ida hosi rep notice, no mós iha mós mandadu detensaun hosi Filipina, entaun, ita halo detensaun. Purtantu, detensaun refere, atu lori bá audisaun iha Tribunál Suprému de Justisa, ita nian,” nia tenik.

Xefe Sentrál Investigasaun Kriminál PCIC, Mario Taváres, saliente, normalmente, sé sidadaun ida prokuradu iha ninia nasaun no bainhira INTERPOL hasai notísia mean (red notice), maibé, antes notísia mean hasai uluk notísia azúl (blue notice). Notísia azúl ida ne’e ninia konteúdu atu lokaliza ema sira ne’ebé mak suspeita bá komitmentu krime ida. Hafoin fó sai notísia azúl (blue notice) mai iha Timor-Leste nia gabinéte INTERPOL Díli hodi husu lokalizasaun sidadaun ne’ebé sira buka, hosi ida-ne’e, faze tuir mai INTERPOL hasai ninia red notice (nota mean), ne’ebé mak sira hanaran mandadu detensaun internasionál.

Advertisement

Autoridade Polisiál Timor-Leste halo kapturasaun bá fujitivu INTERPOL, Arnolfo Teves Jr iha área balun iha Díli laran. Foto/PCIC

Hatán kona-bá karik, fujitivu Arnolfo Teves Jr, sei prosesa tuir lei Timor-Leste nian ka lori obrigatóriu bá nia nasaun orijen Filipina (deportasaun), Mario Taváres, dehan, hanesan autoridade polisiál, PCIC ezekuta de’it mandadu internasionál ida-ne’e hodi halo detensaun bá fujitivu INTERPOL nian ne’e ho prazu tempu oras 48, molok aprezenta detidu bá iha Ministériu Públiku, bá iha primeira audisaun Tribunál Suprému Justisa.

“Agora, ita hein prosesu, faze ida agora dadaun ne’e, prosesu bá iha oras 48 konta hosi horseik bá iha prosesu audisaun  julagementu iha Tribunál Supremu Justisa nian. Agora, ha’u labele garante dehan atu lori nia fila ka la fila, ne’ebé, prosesu la depende bá polísia, mais depende bá ita-nia autoridade sira seluk. Desizaun Tribunál, desizaun aas liu tuir konstituisaun hateten,” nia tenik.

Hafoin halo tiha kapturasaun bá fujitivu INTERPOL nian ne’e, horseik, Repúblika Filipina nia Departamentu Justisa nian liuhosi Gabinéte Nasional bá Investigasaun ka National Bureau of Investigation (NBI) viájen hosi Filipina durante oras rua to’o kedas Díli. 

Autoridade Polisial sira hosi Filipina ne’e, lori kedan ho dokumentu sira hothotu relativa ho nia prosesu kazu sira ne’ebé fujitivu  ne’e komete. Sira nia prezensa iha Timor, atu akompaña de’it prosesu justisa iha Timor, tanba lei kooperasaun internasionál mós fó dalan atu autoridade estranjeiru bele akompaña iha prosesu ida-ne’e nia laran.

Diretor Gabinéte Nasional bá Investigasaun ka National Bureau of Investigation (NBI) hosi Filipina, Medardo G. de Lemos, lori estadu Filipina nia naran, Prezidente Marcos Jr, no sira-nian Sekretáriu Justisa Sekundáriu, hato’o sira-nia apresiasaun boot bá autoridade polisial Timor-Leste nian liu-liu PCIC ne’ebé konsege kaptura fujitivu Arnolfo Teves Jr (Arnolfo “Arnie” Alipit Teves Jr.) ne’ebé halai hosi justisa.

“Apresia tebes no hakarak hato’o ami-nia agradese bá asaun ne’ebé autoridade sira halo iha ne’e. Ami-nia omólogu, Interpol. No autoridade polísia sira halo asaun lalais hodi kaer Teves. Iha Filipina, nia komete kazu barak, nia halai-sai hosi rai-li’ur nia deklara ona katak iha ona iha ita-nia Konsellu Anti-Terrista, ne’ebé garantia hosi konsellu,”  Medardo G. de Lemos hateten.

Advertisement

“Ami servisu hela tanba nia sai nu’udár ema estranjeiru ne’ebé laiha dokumentu no ami hetan ona orden atu foti pasu atu lori fali nia bá Filipina, hodi hatán bá kríme ne’ebé akuza ona. Tan ne’e, ami kontente tebes ho ida-ne’e. Hosi Filipina bá kooperasaun ne’ebé ita hatudu ona mai ami no asaun polísia ne’ebé lalais tebes. Lakleur tán, ami sei hapara nia atu lori fali nia bá Filipina hodi hatán bá ninia akuzasaun sira,” Medardo G. de Lemos hateten.

Diretór Gabinéte Nasional bá Investigasaun (NBI-Sigla Inglés) Filipina nian ne’e subliña, kooperasaun internasionál entre nasaun sira iha Timor, entre ajénsia ezekusaun sira hatudu tiha ona iha ezemplu. Iha prosesu sira iha ne’e no sira respeita prosesu nível Governu nian. Tanba ne’e, autoridade Filipina hein de’it rezultadu no remata prosesu ida ne’e, sira sei halo kedas deportasaun bá  fujitivu Arnolfo Teves Jr (Arnolfo “Arnie” Alipit Teves Jr.).

Arnolfo “Arnie” Alipit Teves Jr,  moris iha loron 10 fulan-Agostu 1971. Nia hanesan polítiku no emprezáriu ida mós iha Filipina. Nia mós nu’udár membru ida hosi Koligasaun Povu Nasionalista nian, nia sai membru ikus liu iha Palásiu Reprezentante Filipina nian ne’ebé reprezenta Distritu 3 Negros Oriental hosi tinan 2016 to’o nia hasai nia iha tinan 2023.

La’os ne’e de’it, Tves mós sai nu’udár deputadu oradór ida iha Palásiu Reprezentante Filipina nian hahú hosi loron 7 Dezembru 2020 to’o loron 1 Juñu 2022.

Kazu Oho Roel Degamo

Advertisement

Informasaun relevante sira kona-bá  Arnolfo Teves Jr  nia envolvimentu iha kazu sira ne’ebé Hatutan.com sita hosi Wikipedia, katak  loron 4 fulan-Marsu 2023, iha eleisaun ne’ebé diskute malu, Suprému Tribunál fó sai Roel Degamo nu’udár governadór Negros Orientál. Versus uluk governadór, Arnolfo Teves nia maun, Pryde Henry Teves, Degamo hetan oho iha nia uma.  Arnolfo Teves Jr   lakohi envolve aan iha ninia mate, hodi krítika ema ne’ebé koko atu duun nia no dehan katak nia la iha buat ida atu hetan. Nia hetan ona lisensa médiku iha Estadus Unidus dezde 28 fulan-Fevereiru 2023, no iha loron 15 fulan-Marsu 2023, nia husu atu husik ninia família no ninia moris hodi hatete katak ninia moris mak “ameasa boot tebes”.

Iha loron 22 fulan-Marsu t 2023, reprezentante sira vota ho unanimidade atu suspende Arnolfo Teves Jr   tanba la konsege fila-fali bá nasaun ne’e maske iha ona dezlokasaun viájen ne’ebé remata ona.

Autoridade viájen ne’ebé fó sai ona bá Arnolfo Teves Jr   mak válidu de’it entre loron 28 fulan-Fevereiru no loron 9 fulan-Marsu 2023. Suspensaun ne’e sei dura loron 60 no sai nu’udár pena segundu ne’ebé aas liu iha uma-laran, depois de’it hasai tiha; sei estende bá loron 60 tán iha loron 31 fulan-Maiu 2023.

Arnolfo Teves Jr Hela iha Rai-Li’ur

Iha loron 9 fulan-Maiu 2023, Arnolfo Teves Jr    hetan pedidu atu buka ezíliu polítiku iha Timor-Leste ne’ebé rejeita ona. Iha loron 26 fulan-Jullu 2023, Konsellu Anti-Terorizmu deside nia, nia maun Pryde Henry no ema na’in 11 seluk tán nu’udar terrorista tanba sira-nia ligasaun ho “asédiu no omisídiu ne’ebé halibur hasoru Teves”, inklui Degamo nia omisídiu, iha Negros Orientál. Ida-ne’e mak foin primeira-vez konsellu hili ofisiál eleitu nu’udár terrorista.

Advertisement

Arnolfo Teves Jr krítika Prezidente Bongbong Marcos, Primeiru-Ministru, Lisa Araneta Marcos, membru sira hosi nia gabinéte, Prezidente Uma, Martin Romualdez no sira seluk iha konferénsia imprénsa online tanba uza nia kazu hodi hadook-aan hosi asuntu sira seluk iha nasaun, enkuantu nia advogadu bolu nia nu’udár “overreasaun”.

Iha loron 26 fulan-Agostu 2023, Departamentu Justisa anúnsia katak akuzasaun bá omisídiu ne’e hato’o iha tribunál rejionál ida iha Manili hasoru Arnolfo Teves Jr    kona-bá omisídiu Degamo. Iha loron 5 fulan-Setembru, tribunál fó sai ona garantia kapturasaun bá Arnolfo Teves Jr kona-bá omisídiu ne’e.

Iha loron 13 fulan-Setembru, DOJ fiar katak Arnolfo Teves Jr   subar hela iha fatin ruma iha Sudeste Aziátiku ho protesaun hosi funu-na’in lokál sira. Iha fulan ne’ebá, eis Senador Manny Pacquiao konfirma katak Arnolfo Teves Jr    hela iha Timor-Leste hodi vizita nasaun ne’e.

Iha loron 9 fulan-Fevereiru 2024, Tribunál Remulla konfirma katak INTERPOL fó sai avizu mean ida bá Arnolfo Teves Jr    ne’ebé ofisialmente nomeia nia nu’udár “Fugitive Wanted for Prokurador” no iha loron 21 fulan-Marsu 2024, autoridade  polísiál Timor-Leste nia kaptura Arnolfo Teves Jr

 Espulsaun (duni sai)

Advertisement

Iha loron 16 fulan-agostu tinan 2023, Palásiu Reprezentante sira hasai Arnolfo Teves Jr     ho unanimidade tanba nia husik tiha devér, la iha tán, no “hahalok ne’ebé la hanesan iha média sosiál”. Ho ida-ne’e, nia sai nu’udár reprezentante primeiru hosi kongregasaun nia restaurasaun iha tinan 1987. Hodi hatán bá ida-ne’e, nia advogadu Ferdinand Topacio bolu órgaun ne’e nu’udár “tribunál kangaroo”.

Hafoin hasai tiha, Komisaun Eleisaun anúnsia katak sei hala’o eleisaun espesiál atu hili nia susesuáriu iha loron 9 fulan-Dezembru 2023. Maibé, iha loron 8 fulan-Novembru 2023, órgaun ne’e kansela eleisaun tuir rezolusaun hosi Palásiu Reprezentante ne’ebé temi preokupasaun kona-bá situasaun iha distritu ne’e no rekursu hosi Arnolfo Teves Jr    hasoru nia espulsaun iha Suprému Tribunál.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Justisa & Krime

Absolve “Kalohan” Hosi Pena Efetivu Tinan-Lima La’ós A-favór bá Korrupasaun

Published

on

Hatutan.com, (24 Abríl 2024), Díli—Prezidente Tribunál Rekursu (PTR), Deolindo dos Santos konsidera desizaun Tribunál Rekursu (TR) nian hodi absolve Sekretáriu Jerál Partidu Demokrtátiku (PD), António da Conceição “Kalohan” hosi pena prizaun efetivu tinan-lima, la’ós a-favór bá korrupsaun maibé ne’e fundamentasaun hosi Lei.

(more…)

Kontinua Le'e

Justisa & Krime

Fujitivu Arnolfo Teves Jr Submete Rekursu bá TR

Published

on

Hatutan.com, (24 Abríl 2024), Díli-Fujitivu Arnolfo “Arnie” Alimpit Teves Jr submete ona rekursu bá Tribunál Rekursu (TR) kona-bá prosesu sira liga ho estradisaun ne’ebé Ministériu Públiku sei halo hamutuk ho Tribunál Estadu Filipina.

(more…)

Kontinua Le'e

Justisa & Krime

FONGTIL Preokupa Autoridade Sira Nonook ho Kazu Ró Tranship II no Expo Dubai

Published

on

Hatutan.com, (22 Abríl 2024), Díli– Forum ONG Timor-Leste (FONGTIL) preokupa ho prosesu transparénsia hosi Ministériu Públiku (MP) kona-bá kazu Ró Tranship II ho Expo Dubai ne’ebé FONGTIL submete to’o agora la iha follow-up no MP nonook tiha de’it.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending