Hatutan.com, (31 Jullu 2025), Díli–Seidauk lakon iha jornalista Timoroan sira-nia memória, loron hirak liubá, Asesór média Sekretária Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS) Augusto Turki “hadau” knaar jornalista sira-nian hodi husu pergunta bá nia superiór rasik Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS), Expedito Dias Ximenes iha konferénsia imprensa iha ámbitu vizita surpreza SEKOMS Expedito Dias Ximenes ba Media Centre ba jogu desportivu CPLP, Tersa 22 fulan-Jullu 2025.
Lee Mós: Asesór SEKOMS “Hadau” Knaar Jornalista Sira-Nian Maske Inkompativel Ona

Asesóe Média husi Mintériu Interiór, Adérito Santa (kaer note-book) hatais faru liman-narok riskadu hateke hela ba fontes sira hodi koloka pergunta ka. husu pergunta iha konférensia imprensa, Kinta (31/07/2025). Foto/Juvinal Cabral dos Santos
Ohin, Kinta (31/07/2025), loron sia (9) nia laran, atitude dezobediénsia ba Lei Komunikasaun Sosiál artigu 17 hatudu dala ida tan, husi Asesór Média husi Ministériu Interiór nian, Adérito Santa, hanesan mós ho saida mak asesór média SEKOMS, Augusto Turki halo iha loron hirak liubá.
Adérito Santa, antigu jornalista husi Jornál Diáriu Suara Timor Lorosa’e (STL), kuaze la fó tempu ba jornalista sira atu husu pergunta iha konferénsia imprensa konjunta husi autoridade Polísia, Ministériu Interiór ho Servisu Migrasaun ne’ebé hala’o iha Ministériu Interiór, hodi relata situasaun atuál Timor-Leste nian ba públiku liuhosi média sira.
Tuir observasaun Hatutan.com nian iha ámbitu konferénsia imprensa konjunta ne’e, jornalista sira sente preokupa loos ho pesoál asesór média Adérito Santa ne’ebé interrompe tiha kompeténsia jornalista sira nian atu huus pergunta iha konferénsia imprensa ne’e tanba nia mak husu fali pergunta to’o dala-haat kedas hodi la fó tempu ba jornalista sira atu husu pergunta ba fontes relevante sira iha konferénsia imprensa konjunta ne’e.
Haree bá atitude Adérito Santa nian ne’e, jornalista sira baku matan ba malu no balun hateten ho síniku hodi kestiona Adérito Santa husu pergunta ne’ebé tuir loloos la bele tanba konferénsia imprensa nia natureza ne’e fontes atu relata informasaun relevante sira ba jornalista no jornalista de’it mak bele halo pergunta bainhira duvida ho esplikasaun fontes nian ka bele mós aprezenta pergunta ne’ebé relativa ho kompeténsia no knaar fontes ida-idak nian.
Konferensia Imprensa ne’e hala’o husi Portavos Seguransa Ministériu Interior , Superintendente Asistente Polísia João Belo dos Reis, akompama hosi Asesor ba Xefe Gabinete Seguransa Ministeriu Interiór, Paulo Martins ho Xefe Gabinete Diretór Jerál Servisu Migrasaun Inspetór Polísia Miguel Gomes.
Bainhira konferensia imprensa konjunta ne’ebé hahú iha tuku 10:00 dadeer Otl, asesór Média Ministériu Interiór ne’ebé hasai mós fotografia durante lala’ok konferénsia imprensa ne’e nian, loke nia note-book haree pergunta sira ne’ebé nia prepara ona no husu direta ba fontes sira bainhira fontes sira esplika hotu tiha matéria konferénsia imprensa nian.
Asuntu prinsipál ne’ebe sai destaka iha konferensia imprensa konjunta ne’e mak atualiza kona-ba situasuan atual seguransa nasional, dadus insendente kriminal semanal, dadus asidente tranzitou rodoviariu, infrasaun ba kodigu estrada no mós atualiza kona-bó reseitas hosi infrasaun tranzitu, movimentu sidadaun estranjeiru no reseita rekolla hosi servisu Migrásaun, inklui mensagem hosi Ministru Interiór Francisco da Costa Guterres kona-ba seguransa rai-laran.
Asesór Média Ministériu Interiór Adérito Santa husu uluk ho espresaun liman book an hodi lansa ninia perguntas ba portavos seguransa Ministériu Interiór nian no mós Xefe Gabinete na’in rua ne’e hodi dehan Komandante bele esplika tanba ohin dadus atualiza ne’e númeru jerál de’it, sirkulasaun movimentu ema estrajeiru tam- sai ne’e ita iha ne’e sira tama hosi fronteira ka terestre ka Aeroportu feto hira no nane hira, purexemplu hosi Indonézia, Filipina hira.
Rona tiha perguntas hosi asesor média Adérito Santa levante ne’e portavos Seguransa MI ne’e hakfodak hodi la hatan, portavos foti matan ba Xefe Gabinete Diretor Jerál Servisu Migrasaun nian mak hatan.
Iha tempu tuir mai Jornalista sira mós lansa pergunta ba fontes relevante sira, maibé rona tiha fontes responde, asesór Ministériu Interiór lakohi lakon tempu no ho lalais de’it Adérito Santa kontinua lansa nafatin ninia pergunta.
Situasaun asesor media MI hadau malu ho Jornalista husu perguntas ne’e la’ós foin akontese semana ne’e de’it, maibé kuaze kada semana iha loron Kinta-feira bainhira parte kompetente sira halo konferénsia imprensa, asesór ne’e hadau malu ho jornalista sira koloka pergunta ba fonte sira.
Jornalista sira ne’ebé hola parte iha konferénsia imprensa konjunta ne’e kompostu husi jornalista husi Ráadiu Televizaun Timor-Lest.e Empreza Publika (RTTL.E.P), Grupo Media Nacional (GMNTV), STL News, Hatutan.com Dili Post, Dili Weekly, Jornal Independente, no média live streaming sira seluk tan.
Lei Komunikasaun Sosiál Artigu 17 kona-bá Inkompatibilidade iha númeru ida (1) hateten profisaun jornalista nian labele hala’o hamutuk ho funsaun hirak tuir mai:
a). Funsionáriu públiku;
b). Kaer kargu ruma iha órgaun soberania ida, iha órgaun podér lokál sira ka iha lideransa komunitária;
c). Dirije partidu polítiku
d). Relasaun publika ka asesór imprensa, komunikasaun no imajen;
e). Kualkér atividade ida ne’ebé atu promove bens no servisu hanesan publisidade
Jornalista: Juvinal Cabral dos Santos