Hatutan.com, (06 Maiu 2022), Díli—Pró-Prezidente Conferênsia Episcopal Timorense (CET), no Arsebispu Arkedioseze Metropolitana Díli, Dom Virgílio do Carmo da Silva, SDB husu sarani Katólika iha Igreja partikulár Timor-Leste atu reza hodi husu tulun ba Espíritu Santu nune’e haraik ba Dioseze Baucau bibi-atan di’ak ida bele servi Uma-Kreda no sarani dioseze ne’e.

Dom Virgílio informa katak, prosesu nomeasaun ba Bispu foun Dioseze Baucau kabe ba responsabilidade reprezentante Amu Papa nian iha Timor-Leste, tanba ne’e prosesu no konsulta sira la’o namanas maibé ida-ne’e segredu.

Lee Mós: Administradór Diosezanu Kontinua Serbisu Hodi Hein Bispu Foun Baucau

Iha prosesu ne’e se mak hola parte no saida mak sei halo, hola parte iha segredu tanba ne’e públiku sei la hatene no ida ne’e segredu duni.

“Ha’u hakarak hateten ba sarani sira katak, prosesu ne’e la’o tiha ona. Ita hein no husu ba sarani sira hotu atu reza makás nune’e prosesu ne’e hotu lalais atu ita bele hetan Bispu foun ida ba Dioseze Baucau,” Dom Virgílio do Carmo da Silva, SDB hateten.

Fulan ne’en ona mak Dioseze Baucau mamuk hela, tanba laiha Bispu, nune’e srani hotu-hotu iha reponsabilidade no obrigasaun morál atu reza hodi husu Espiritu Santu loke ema hotu nia fuan atu aprezenta kandidatiu ne’ebé loos, di’ak no Santu nune’e bele tau matan ba Dioseze Baucau.

Prosesu Nomeasaun Bispu Foun Liu Hosi Dalan Lima:

1. Sei iha trono de vaga ka bainhira reforma

Iha kada Dioseze, iha Konsellu Kúria ne’ebé forma hosi Dioseze no kompostu hosi Nai-lulik sira ne’ebé Dioseze mak hili duni ho dalan espesiál.

Kada tinan, Konsellu Kúria ne’e avalia Nai-lulik hotu-hotu iha Dioseze nia laran, hodi determina Nai-lulik ida ne’ebé mak merese atu prepara ba Bispu.

Avaliasaun Konsellu kúria nian ne’e, intensu no seletivu, bainhira Bispu iha Dioseze ida tama ona ba idade reforma ou mate, ikus-mai hamosu trono de vaga (sede vacante).

Regra Uma Kreda nian hatuur katak, Bispu bele husu rejignasaun bainhira idade tama ona ba 75.

2. Lista naran sei haruka ba Vatikanu

Naran hosi Nai-lulik sira ne’ebé selesionadu sei haruka ba Vatikanu. Naran sira ne’e mós sei intrega ba Nunciatura ka Embaixada Vatikanu.

Tanba ne’e, Dioseze sira iha Timor-Leste sei haruka naran kandidatu Bispu sira nian ba Vatikanu liu hosi Nunciatura Apostólika iha Díli.

Bainhira Vatikanu simu ona naran hirak ne’e, Papa ho nia ekipa espesiál inklui Nuncio rasik  sei tuir atu halo avaliasaun, hodi deside hosi naran hirak ne’e ida ne’ebé mak merese duni ba knaar Bispu.

3. Sei Fó hatene hosi Nuncio

Hafoin Papa hili ida hosi naran hirak ne’ebé rekomendadu, Nuncio sei konvida Nai-lulik ne’ebé eskollidu atu fó hatene katak, Papa nomeia ona nia ba Bispu.

Bainhira Nuncio bolu, Nai-lulik ne’e seidauk konkorda atu sai Bispu. Nia bele rezeita desizaun ne’e ho razaun ruma tuir nia.

Baibain rezeisaun sempre mosu dahuluk, maibé hafoin fó korájen liu hosi reflesaun no orasaun, Nai-lulik nee simu desizaun ne’e.

Atu fó hatene katak, prosesu ne’e la’o sekretu tebes no laiha ema ida mak hatene eseptu Nuncio no Nai-lulik ne’e rasik.

4. Define Data Anúnsiu

Hafoin Nai-lulik ne’e aseita ho desizaun ne’ebé iha, sei husu atu Nai-lulik ne’e hakerek karta ho liman iha Núncio nia oin. Karta ne’e hato’o ba Papa no sei haruka ba Vatikanu.

Nai-lulik eskolidu no Nuncio sei hili loron anúnsiu ba públiku no data ordenasaun Episkopál.

Anúnsiu ba Nai-lulik ne’ebé eskollidu nu’udár Bispu foun sei halo dala ida de’it, hosi Dioseze no mós iha Vatikanu hosi Papa ba knaar foun ne’ebé Nai-lulik ne’e simu nu’udár Bispu.

5. Preparasaun ba Ordenasaun Episkopál

Hafoin anúnsiu, Bispu foun iha tempu fulan tolu atu halo preparasaun ba ordenasaun.

Durante tempu ne’ebé iha, Bispu foun sei prepara nia programa pastorál, lema ordenasaun unuk Bispu nian to’o iha serimónia ordenasaun nian.

Nia mós sei iha tempu espesiál atu hala’o retiru ka reflesaun durante semana ida nu’udár tempu preparasaun espirituál nian ba knaar foun hanesan Bispu.

Jornalista: Vito Salvadór