Connect with us
Pakote Ahi

Nasionál

“Denúncia Caluniosa” Hasoru Jornalista Hatutan.com Hanesan Notísia Triste ba Liberdade Imprensa TL

Published

on

Hatutan.com (24 Maiu 2022), Díli—Konsellu Imprensa (KI) konsidera Ministru Asuntu Parlamentál no Komunikasaun Sosiál (MAPKOMS), Francisco Martins da Costa Pereira Jerónimo ne’ebé halo keixa hasoru jornalista no atuál Xefe Redasaun Hatutan.com Francisco Belo Simões da Costa ba “Denúncia Caluniosa” ne’e hanesan triste boot ba Liberdade Imprensa Timor-Leste (TL).

Prezidente CI, Virgílio da Silva Guterres. Foto/Hatutan.com

Prezidente Konsellu Imprensa, Virgílio da Silva Guterres, hanesan mós ema ne’ebé durante ne’e halo advokasia makás ba liberdade imprensa hakarak hato’o katak, denúncia caluniosa ne’e nu’udár notisia triste ba Liberdade imprensa iha TL tanba polítiku ida uza lei hodi kriminaliza servisu jornalizmu.

Lee Mós: Deskonfia, MAPKOMS Nu’udar Prezidente FFTL Fó Projetu iha RTTL,E.P Ba Sekretaria FFTL

Durante ne’e KI halo kampaña katak jornalizmu ne’e la’ós krime, tanba ne’e bainhira MAPKOMS ka kualkér sidadaun sente katak servisu jornalizmu iha buat ruma la loos, Lei Komunikasaun Sosiál nian iha atu rezolve no halo mediasaun la’ós lori kódigu penál akuza jornalista tanba de’it ninia obra jornalístika.

Advertisement

“Ida ne’e notisia triste tanba mai hosi MAPKOMS, ministériu ida ne’ebé governu tau ho kompeténsia no responsabilidade atu garante independénsia média nian, independénsia órgaun komunikasaun sosiál nian. Se ministériu ida-ne’e mak uluk tiha kriminaliza jornalista sira, entaun ita la hatene tán ministériu sira seluk ne’ebé laiha kompeténsia direta kona-bá órgaun komunikasaun sosiál nian,” Virgílio da Silva Guterres hateten ba Hatutan.com via telefónika, Tersa (24/05/2022).

Ki mós konsidera keixa ne’e hanesan notisia triste boot tanba keixa ne’e mosu iha momentu ne’ebé Timor-Leste nia índise Liberdade Imprensa ne’e hetan di’ak hosi 71 ba 17, buat ne’ebé loloos Timor Leste sente orgullu mais depois iha polítiku ida uza artigu kódigu penál ne’ebé sai hanesan demóniu hodi kriminaliza servisu jornalizmu nian.

Notísia triste mós tanba ohin Parlamentu Nasionál (PN) aprova loron 16 Outubru nu’udár loron nasionál Liberdade Imprensa, keixa MAPKOMS nian ne’e sai hanesan notísia aat ba demokrasia no notísia aat ba liberdade imprensa ninian.

KI haree MAPKOMS ne’e la’ós pessoa singular, katak la’ós ema no ne’e instituisaun Estadu nian, ida ne’ebé sente iha reputasaun ka kaluniadu tenke ema individu hanesan Francisco Jerónimo sim, hanesan sidadaun nia iha ida-ne’e, mais hanesan ministru nia labele uza nia pozisaun públiku hanesan ministru atu lori sidadaun ida ba Tribunál, ne’e prinsipiu demokrasia ninian.

“Konsellu Imprensa ami seidauk iha plenária maibé iha plenária mai ami sei diskute liután tanba Xefe Redasaun Hatutan.com ne’e mós hanesan Konsilleiru ida iha KI. Tamba ne’e, ami sei diskute atu marka pozisaun KI nian mais KI hanesan órgaun Estadu nian ne’ebé iha kompeténsia atu halo mediasaun, ami prontu atu halo komunikasaun ho MAPKOMS atu hato’o katak dalan ida-ne’e la’ós dalan ezemplár iha sosiedade demokrátika ninian,” Virgílio Guterres subliña.

Advertisement

Dalan demokrátiku ne’e, MAPKOMS tenke prova ba públiku katak, notísia faktus ne’ebé Hatutan.com hatún ne’e falsu, ne’e MAPKOMS tenke prova la’ós iha Tribunál, maibé prova ho deklarasaun, prova ho aprezentasaun direitu de resposta.

SEKOMS Laiha Komentáriu

SEKOMS, Mericio Juvinal dos Reis “Akara”. Foto/Hatutan.com

Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS), Merício Juvinál dos Reis “Akara” seidauk bele fó komentáriu tanba nia parte seidauk hatene kona-bá keixa hosi MAPKOMS hasoru Xefe Redasaun no jornalista média online Hatutan.com.

“Ha’u foin rona kona-bá informasaun ne’e, ne’ebé ha’u seidauk bele fó komentáriu ruma. Ha’u presiza tempu atu akompaña atu hatene didi’ak kona-bá asuntu ne’e. Karik aban bainrua mak ha’u fó komentáriu tanba foin rona no seidauk iha hanoin ruma,” Mericio Juvinal dos Reis Akara hateten iha Parlamentu Nasionál, Tersa (24/05/2022).

TLPU Defende Servisu Jornalista

Prezidente Timor-Leste Press Union (TLPU), Cândido Maria Alves haree katak, durante ne’e seidauk iha jornalista ida mak ema ruma lori ba hatama ona iha prizaun.

Advertisement

Liga ho kazu Xefe Redasaun Hatutan.com ninian ne’ebé Ministériu Públiku notifika ona iha Segunda (23/05/2022) hodi ba presta deklarasaun kona-bá publikasaun informasaun sira ligadu ho projetu instalasaun Set Top Box ne’ebé keixa hosi MAPKOMS,  Cândido hateten, bainhira iha jornalista ida mak halo sala, fontes bele hato’o nia direitu de resposta ba média ne’e hodi bele iha klarifikasaun no la’ós diretamente ba instituisaun judisiál sira.

Prezidente TLPU, Candido Maria Alves. Foto/Hatutan.com

“Jornalista ka média ne’e fó oportunidade ba nia, bele hato’o nia direitu de resposta. Hanesan notisia ohin ne’e tuun, aban, nia lee nia tenke ba halo klarifikasaun kedan, katak tanba sá mak notisia ne’e labele husu ba ami. Sé jornalista mak la hatun nafatin mak ita bele buka dalan legál sira hanesan ne’e,” Cândido Alves hateten ba Hatutan.Com iha Caicoli, Tersa (24/05/2022).

Maski nune’e, nia dehan se kazu ne’e iha duni ona Tribunál, husik ba, depois maka Tribunál bele tetu lia-loos, to’o iha ne’ebé. Maibé, jornalista sempre hato’o informasaun ho faktu no lia-loos.

“Tanba ne’e mak ha’u sempre hatete katak, jornalista bele halo sala, maibé, labele bosok. Ida-ne’e mak importante. Sé to’o ona tribunál, husik Tribunál mak bele buka lia-loos no ha’u nu’udár Prezidente TLPU husu ba ema hotu katak jornalista halo kooperasaun di’ak ho ema hotu. Bainhira fukun no naksalak, tenke buka-malu tuur hamutuk, katak la’ós dalan di’ak liu mak Tribunál,” Prezidente TLPU ne’e fó-hanoin.

TLPU husu ba ema hotu iha TL atu labele haree jornalista hanesan inimigu, maibé haree jornalista hanesan amigu, nune’e bele hametin relasaun di’ak ba malu hodi haburas demokrasia iha rai ne’e.

TLPU sei la nonook ho kazu ne’e no sei hamutuk ho membru tomak iha asosiasaun média sira, hodi jornalista ninia servisu ne’ebé la’o hela iha korridór lei nian.

Advertisement

“TLPU hamri’ik ba jornalista sira hotu, ne’ebé la’os de’it hosi asosiasaun seluk, maibé bainhira lia-loos, ita hamri’ik hamutuk, ita la’o hamutuk, hodi buka lia-loos ne’e to’o iha ne’ebé de’it,” Cândido Alves afirma.

AJTL Konsidera MAPKOMS Hahú Limita Liberdade Jornalista

Prezidente Asosiasaun Jornalista Timor-Leste (AJTL), Zevónia Vieira. Foto/Album Zevonia.

Prezidente Asosiasaun Jornalista Timor-Leste (AJTL), Zevónia Vieira konsidera notifikasaun hosi MP ba Xefe Redasaun Hatutan.com nian hatudu katak, Governu liuhosi MAPKOMS, hahú limita jornalista sira ninia liberdade hodi asesu ba informasaun.

AJTL ninia kna’ar maka promove no luta ba liberdade imprensa no expresaun iha TL. Signifika, públiku tenke fó liberdade ba jornalista sira atu halo kobertura ba asuntu investigativu ruma ho krítiku, hodi hato’o ba públiku.

“Liga ho situasaun ne’ebé mak agora Xefe Redasaun Hatutan.com hasoru, MAPKOMS hakarak lori bá Tribunál, AJTL konsidera ida-ne’e la loos. Tanba impede ona Liberdade imprensa ne’ebé mak durante ne’e ita promove, ita luta,” Zevónia Vieira hateten ba Hatutan.com via telefónika, Tersa (24/05/2022).

AJTL mós konsidera aktu hosi MAPKOMS ne’e hanesan dalan atu hata’uk servisu redasaun ka jornalista sira atu halo investigasaun ne’ebé krítiku ba kazu ruma mak komete hosi membru Governu balun ka maker ukun sira no tenta atu hamosu informasaun mak halakon boa governasaun.

Advertisement

“Entaun, AJTL ninia prespetiva ba servisu jornalizmu nian, katak, sé MAPKOMS lori duni jornalista ka Xefe Redasaun ba Tribunál ne’e impede ona liberdade imprensa,” Zevónia hateten tán.

AJTL haree katak, indise Liberdade imprénsa mundiál, TL hetan ranking primeiru iha Sudeste Aziátiku. Maibé, sé kazu ida ne’e akontese maka iha konstituisaun RDTL artigu 40 ho 41, ne’ebé ko’alia kona-bá promove direitu sira ba asesu informasaun nian no direitu ba jornalista sira atu halo kobertura ne’ebé mak defende ba lia-loos.

“Ida ne’e mak problema boot no triste tebes, karik governu uza ninia politika atu hanehan jornalista sira, atu hata’uk jornalista sira, atu hata’uk redasaun sira, atu fó informasaun ne’ebé loloos,” Zevónia hateten.

AJTL apresia mós ba Hatutan.com ninia servisu ne’ebé mak brani halo investigasaun kona-bá informasaun sira ne’ebé mak iha tendénsia “karik bele mosu korrupsaun ka mosu fraude” ba iha servisu ministériu nian balun.

Hatutan.com kontinua fó-sai ninia responsábilidade ho professionál, liga ho étika jornalizmu nian hodi hetan. Sé MAPKOMS hakarak dehan ida ne’e laloos, nia bele halo press conference, atu nune’e, jornalista sira bele fó mais karik, nia lori ida ne’e bá Tribunál, nia uza ona nia podér politiku atu hanehan.

Advertisement

Ba ida-ne’e, AJTL kontra no la aseita totál tanba hasoru Média Hatutan.com nia Xefe Redasaun. Aktu ida ne’e mós karik bele akontese mós ba jornalista ka iha média seluk.

“Espera katak, governu bele tetu didi’ak atu labele lori ida ne’e ba iha Tribunál, tanba iha kódigu sivíl. Ida ne’e sira nia intensaun, koko, atu hamate ona servisu jornalizmu nian. Ita hatene katak, média la halo servisu krime, hodi hasoru ema ida. Média nia papél maka hasai informasaun ne’ebé loos, kredível, balansu, no kritiku, hasoru situasaun sira ne’ebé maka karik iha liubá interese politiku nian,” Zevónia hateten tán.

Dala-ida tán AJTL konsidera aktu ida ne’e hatudu katak, MAPKOMS hahú taka dalan ba liberdade imprénsa no espresaun, tanba AJTL mós halo akompañamentu katak MAPKOMS hahú iha tendénsia atu lori duni Xefe Redasaun Hatutan.com ba Tribunál.

“Espera katak ida-ne’e sei la sai kazu boot ida. Sé sai kazu boot maka AJTL ho jornalista sira seluk, membru asosiasaun sira sei hamri’ik, atu halo asaun kontinua, hodi fó hanoin ba governu atu labele impede servisu jornalizmu nian ne’ebé mak tuir korridór. Ita iha kódigu étika jornalista no halo tuir dalan ne’ebé mak professionál,” Zevónia espera.

Jornalista nu’udár mós Xefe Redasaun Hatutan.com, Francisco Belo Simões da Costa, iha Segunda (23/05/2022), presta ona deklarasaun iha  Ministériu Públiku (MP)  ka Prokuradoria Distritál Díli, kona-bá keixa balun ne’ebé hatama hosi Francisco Martins da Costa Pereira Jerónimo, atuál Ministru Asuntu Parlamentár no Komunikasaun Sosiál (MAPKOMS).

Advertisement

Lee Mós: AJAR Husu CAC ho MP Sériu Investiga Projetu Set-top Box RTTL,E.P

CAC Investiga Hela Instalasaun Set-top Box RTTL, E.P Ne’ebé Nakfilak Projetu “Fahe” De’it

Iha Vila Verde, Set-top Box RTTL,E.P Rai De’it iha Sede Suku

Komunidade Becora Instala Rasik Set-top Box RTTL,E.P

Komunidade Guisu Liquisa Konsidera Projetu Set-top Box RTTL,E.P “Laiha Benefísiu”

Advertisement

Projetu Instalasaun Set-top Box RTTL,E.P, Gabinete Inspesaun MAPKOMS Seidauk Iha Informasaun Kona-bá Irregularidade

Projetu Set-top Box RTTL,E.P, PM Taur Enkoraja Sidadaun Sira Lori ba CAC

MAPKOMS Halo Ona Pagamentu 90% Ba Projetu Set-top Box RTTL,E.P

Kazu Projetu Set-top Box RTTL,E.P, LABEH husu CAC ho MP Aselera Investigasaun

CAC Submete Ona Kazu Projetu Set top Box RTTL,E P Bá Ministériu Públiku

Advertisement

Direitu Bá Resposta Husi MAPKOMS Kona-bá Projetu Intalasaun Set-top Box RTTL,E.P

JSMP Husu MP Nakloke Ba Públiku Kona-bá Kazu Set-top Box RTTL,E.P

Akadémiku Husu MP Labele “Budu” Kazu Set-top Box RTTL,E.P

HAK Sujere Ba PDHJ Atu Ajuda MP Aselera Kazu Set-top Box RTTL,E.P

MP Delega Ona Kompeténsia Ba CAC atu Arrola Sasín ba Kazu Set-top Box RTTL,E.P

Advertisement

Kazu Projetu Set-top Box RTTL,E.P, CAC Bolu Ona Sasin Husi MAPKOMS ho RTTL

Prezidente RTTL,E.P La Fó Komentáriu Ba Projetu Instalasaun Set-top Box RTTL,E.P.

Projetu Instalasaun Set-top Box RTTL, E.P, CAC Bolu Ona Sasin Prinsipál Na’in-neen no Hela Na’in-lima

Kazu projetu instalasaun set-top Box/ Prezidente RTTL,E.P presta deklarasaun iha CAC

Projetu Instalasaun Set-top Box RTTL,E.P, CAC Bolu Ona Sasin Na’in-Ualu

Advertisement

Projetu Instalasaun Set-top Box RTTL,E.P Iha Ona Faze Verifikasaun Objetu Krime

MAPKOMS La Fó Komentáriu Kona-bá Kazu Projetu Instalasaun Set-top Box RTTL,E.P

MAPKOMS Halo Keixa “Denúncia caluniosa” Hasoru Xefe Redasaun Hatutan.com

Jornalista: Vito Salvadór/Rogério Pereira Cárceres   

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Nasionál

Papél Mídia Importante Hodi Kontribui bá Prezerva Memória Pasadu

Published

on

Hatutan.com, (24 Abríl 2024), Díli-Centro Nacional CHEGA! Institutu Públiku (CNC, I.P) konsidera mídia ka jornalista sira-nini papél importante tebes atu bele halo kobertura kona-bá akontesimentu sira istóriku hodi bele kontribui bá prezerva memória sira pasadu nian.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Posibilidade Governu Aprezenta Kandidatu Foun Komisáriu CAC

Published

on

Hatutan.com, (23 Abríl 2024), Díli– Vise-Ministru Asuntu Parlamentár,  Áderito da Costa Hugo, informa proposta Lei, 2ª alterasaun bá Lei n°8/2009, 15 de jullu kona-bá Komisaun Anti-Korrupsaun (CAC siglá portugés), aprova  final global ona iha Parlamentu Nasionál iha loron 22 fulan-Abríl,  ho nune’e, Governu sei haree fali timoroan feto ka mane ne’ebé prenxe rekizitu hodi kandidatu  bá komisáriu CAC atu aprezenta bá Parlamentu Nasionál hodi hakat bá eleisaun.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Eviksaun, Rede bá Rai Hato’o Ejizénsia 11 bá Governu

Published

on

Hatutan.com, (22 Abríl 2024), Díli— Rede bá Rai (RbR) hato’o ejizénsia 11 bá IX Governu Konstitusionál liuliu bá Sekretáriu Estadu Asuntu Toponímia no Organizasaun Urbana (SEATOU), Germano Santa Brites Dias, atu bele konsidera durante prosesu eviksaun bá komunidade ne’ebé okupa rai Estadu iha kapitál Díli.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending