Connect with us
Pakote Ahi

Munisípiu

Primeiru Ministru Onradu Asiste Inísiu Konstrusaun Biblioteka Nasionál

Published

on

Hatutan.com, (19 Jullu 2022), Díli—Primeiru-Ministru (PM), Taur Matan Ruak sente ondradu tanba iha tinan ne’ebé Timor-Leste (TL) selebra aniversáriu Restaurasaun Independénsia Nasionál ba da-20, hodi bele asiste inísiu obras konstrusaun Biblioteka Nasionál Timor-Leste nian iha Hudi-Laran, Bairru Pité, Díli, (19/07/2022).

Primeiru-Ministru (PM), Taur Matan Ruak asiste inísiu obras konstrusaun Biblioteka Nasionál Timor-Leste nian iha Hudi-Laran, Bairru Pité, Díli, (19/07/2022). Foto/Média PM.

“Iha tinan ne’ebé Timor-Leste selebra aniversáriu Restaurasaun Independénsia Nasionál ba da-20 (ruanuluk), mai ha’u nu’udár onra boot ida hodi bele asiste inísiu obras konstrusaun Biblioteka Nasionál Timor-Leste nian,” Xefe Governu hateten.

Kompromisu ne’ebé halo ona iha momentu lansamentu fatuk dahuluk, iha loron 15 fulan-agostu tinan 2017, hodi fó ba nasaun instituisaun ida ho devér hodi prezerva, defende no valoriza patrimóniu kulturál Timor nian, liuhosi konservasaun ba livru, jornál, revista no publikasaun sira seluk, ne’ebé ninia kolesaun sei disponível ba sidadaun, estudante, peskizadór, investigadór no turista sira ne’ebé mai vizita.

Promesa ida ne’ebé presiza tebes apoiu finanseiru hosi empreza petrolífera ENI S.p.a., ne’ebé Governu agradese tebes ba kompromisu sosiál no kulturál ne’ebé asume ona durante esplorasaun Kampu Petrolíferu Kitan 06-105 nian, ne’ebé atribui osan millaun $10, hodi konkretiza projetu ida-ne’e.

Advertisement

Projetu ida ne’ebé maske hasoru obstákulu iha tinan sira ikus ne’e, tanba inserteza hosi polítika, hosi restrisaun pandemia COVID-19 no hosi períodu dezastre naturál ne’ebé tuituir-malu, la impede avansu iha nível tékniku hosi estudu konsultória nian, dezenvolvimentu projetu arkitetóniku no operasionalizasaun estrutura ne’ebé iha lideransa Autoridade Nasionál Petróleu no Minerais (ANPM) nian ne’ebé sei jere no superviziona kualidade konstrusaun nian, tuir padraun ENI nian no prátika internasionál ne’ebé di’ak liu.

Kompromisu ida hodi valoriza patrimóniu kulturál Timoroan, ne’ebé tuir ezemplu Biblioteka Nasionál hosi nasaun sira ne’ebé dezenvolvidu liu, ho intensaun atu promove iha prátika direitu asesu ba edukasaun no kultura ne’ebé prevee hosi Artigu da-59 Konstituisaun RDTL nian, liu hosi defeza ba kriasaun kulturál, rekolla no depózitu ba obras ne’ebé publika hosi autór Timoroan sira no obra sira ne’ebé promove diversidade kulturál, literária, téknika ka sientífika, iha espasu ida ne’ebé sei sai duni plataforma ida ba kriasaun no partilla koñesimentu nian.

Obra esensiál ida ba estratéjia prazu naruk nian, hodi kontribui ho ativu ba konkretizasaun objetivu nasionál boot, ne’ebé prevee ona iha Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasionál (PEDN tinan 2011-2030) nian no transfere ona ba Programa Governu Nasionál VIII nian, ne’ebé prevee konstrusaun ba rede Biblioteka ida (nasionál, munisipál no rejionál), ne’ebé sei destaka papél importante livru, peskiza no investigasaun sientífika nian, hodi hetan kompeténsia ba leitura no eskrita, ba edukasaun no informasaun, no la’ós de’it ba dezenvolvimentu sosiál no kulturál maibé mós ekonómiku ba defeza dezenvolvimentu umanu no sustentabilidade sidadaun TL nian.

Pasu importante no dahuluk hodi fó Timor-Leste infraestrutura esensiál lubuk ida ba funsionamentu ne’ebé di’ak iha setór transversál kultura no patrimóniu tradisionál nian, ne’ebé iha futuru sei integra muzeu nasionál ida, sentru no jardín kulturál no mós akademia ida ba arte no indústria rekreativa, ne’ebé promove atu hamosu artista no autór timoroan foun sira, ne’ebé sei kontribui duni ba rikusoin identidade kulturál país nian no ba sentimentu patriótiku ita-nia Povu nian.

Ho sentimentu ida, katak ho realsa diversidade kulturál no linguístika Timor nian, ho objetivu atu destaka liután importánsia patrimóniu kulturál no artístiku Timor nian (iha literatura, iha pintura, iha múzika, iha dansa, iha teatru, iha audiovizuál, iha soru-tais, iha artezanatu, no seluk tan), atu hamosu oportunidade ba empregu foun no projetu foun investimentu nian, liuliu iha indústria rekreativa, kulturál no turístika sira.

Advertisement

Livru loke odamatan ba mundu foun no realidade foun. Iha tempu Luta Libertasaun Nasionál, militár ida-idak iha ninia kilat. Iha tempu Luta ba Dezenvolvimentu Nasionál, labarik ka foin-sa’e ida-idak tenke iha livru iha sira-nia liman hanesan kilat atu konkista sira-nia mehi no solok. Oferese mós ba sira posibilidade atu sai pensadór krítiku, prepara sira atu moris nu’udár sidadaun ne’ebé responsavel ba destinu Nasaun nian.

Iha sentidu ida-ne’e maka ohin loron Governu selebra inísiu obras konstrusaun Biblioteka Nasionál Timor-Leste nian ne’ebé sei konkretiza iha fulan sanulu-resin ualu nia laran.

“Tanba ne’e ha’u hakarak agradese ba funsionáriu, tékniku, espesialista, autoridade no dirijente sira ne’ebé envolve iha implementasaun projetu ida-ne’e nian, ba ita-boot sira-nia esforsu, dedikasaun no empenhu, iha apoiu ba infraestrutura ne’ebé sei posibilita formasaun sívika no akadémika ne’ebé di’ak ba timoroan sira,” Taur Matan Ruak Agradese.

Xefe Governu mós hakarak agradese ba parseria ne’ebé estabelese iha setór konservasaun no promosaun patrimóniu kulturál nian, entre ENI S.p.a, Autoridade Nasionál Petróliu no Minerais (ANPM) no Governu Timor-Leste, ne’ebé reprezenta husi Sekretáriu Estadu Arte no kultura, husi Ministériu Ensinu Superiór, Siénsia no Kultura (MESSK).

Hafoin liu tiha besik fulan hitu konsagrasaun no rekonhesimentu ba TAIS nu’udár Patrimóniu Imateriál Umanidade nian hosi Organizasaun Nasoins Unidas ba Edukasaun, Siénsia no Kultura (UNESCO), parabéns ba hotu-hotu tanba bele selebra tán marku importante ida ba protesaun, prezervasaun, konservasaun no valorizasaun identidade kulturál Timor nian, hodi destaka iha serimónia ida-ne’e knaar importante ne’ebé literatura no bibliografia timor nian bele no tenke dezempeña, iha Mundu kulturál ida ne’ebé interligadu, globál no kompetitivu ba beibeik.

Advertisement

Agradese ba momentu ne’ebé eskolle ona, iha ne’ebé TL prontu atu adere ba Organizasaun Mundiál Komérsiu nian (OMK), hodi asume kompromisu foun iha defeza no protesaun direitu autór no iha depózitu legál ba obra sira ne’ebé prodús iha territóriu TL. 

Ikusliu, Xefe Governu hakarak agradese ba apoiu hosi sidadaun no reprezentante sira Sosiedade Sivíl nian, liuliu estudante no peskizadór sira, ne’ebé iha futuru sei hetan benefísiu hosi servisu biblioteka ida-ne’e nian, ne’ebé disponibiliza liuhosi ninia livru no espasu sira ba promosaun kulturál.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Dili

APC Sei Instala Postu Bombeiru Hitu iha Área Protejida Sira no Rekruta Kadete Na’in-146

Published

on

Hatutan.com, (25 Abríl 2024), Díli-Ministériu Interiór liuhosi Autoridade Protesaun Sívil (APC-sigla portugés) sei instala ka estabelese tán postu bombeiru hamutuk hitu (7) bá iha área protejida sira iha territóriu nasionál, nune’e bainhira mosu inséndiu ruma, membru sira bele responde no kombate.

(more…)

Kontinua Le'e

Dili

Uma-Kain 40 iha Bidau Santa-Ana Ne’ebé Hetan Evikasaun Seidauk Simu Indenizasaun

Published

on

Hatutan.com, (25 Abríl 2024), Díli – Uma-kain 40 ne’ebé hetan evokasaun obrigatóriu hosi Sekretaria Estadu Asuntu Toponímia no Organizasaun Urbana (SEATOU) iha Suku Bida Santa-Ana, Postu Administrativu Kristu Rei, Munisípiu Díli, seidauk hetan indenizasaun.

(more…)

Kontinua Le'e

Dili

Konstrusaun Edifísiu TJPID Hela Porsentu Ida

Published

on

Hatutan.com, (24 Abríl 2024), Díli- Prosesu konstrusaun bá edifísiu Tribunál Judisiál Primeira Instánsia Díli (TJPID)  hela de’it porsentu ida no tama ona bá faze finishing.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending