Connect with us
Pakote Ahi

Internasionál

TL-UEA Sei Aselera Relasaun Bilaterál iha Setór Ekonomia, Komérsiu no Investimentu

Published

on

Hatutan.com, (14 Outubru 2023), Abu Dhabi- Timor-Leste (TL) no Uniaun Emiradu Árabe (UEA) iha kompromisu atu dezenvolve relasaun bilaterál iha setór ekonomia, komérsiu no investimentu, atu bele multiplika reseita no kontribui bá ekonomia nasionál, rejionál no internasionál.

Lee Mós: UEA Promete Harii Rezidénsia Universitáriu Gratuita iha Timor-Leste

Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta hato’o deklarasaun ne’e hafoin hasoru malu ho nia omólogu Prezidente Uniaun Emiradu Árabe (UEA),  Sheikh Mohamed bin Zayed Al Nahyan iha rezidénsia privadu Qasr Al Shati, Abu Dhabi, Sesta (13/10/2023).

Advertisement

PR Ramos-Horta hasoru malu ho Prezidente Uniaun Emiradu Árabe (UEA) Sheikh Mohamed bin Zayed Al Nahyan iha Abu Dhabi, Sesta (13/10/2023). Foto/Vito Salvadór

Jornalista Hatutan.com, Vito Salvadór ne’ebé akompaña vizita Estadu Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta nian hosi sidade Abu Dhabi relata katak iha sorumutuk ne’ebé lao durante minutu 30 ne’e, Xefe Estadu país rua halo diskusaun kle’an bá pontu importante lubuk ida, liuliu  hato’o sira-nia interesse maka’as atu aselera dezenvolvimentu relasaun bilaterál, hodi halais kooperasaun iha setór oin-oin, liuliu iha setór ekonomia, komérsiu, investimentu, no asaun klimátika.

Ko’alia kona-bá signifikasaun husi Conference Of the Parties (COP 28), subliña importánsia hosi asaun klimátika globál no identifika solusaun prátika sira atu responde bá mudansa klimátika, troka opiniaun kona-bá rejiaun no internasionál oin-oin, subliña importánsia atu promove valór toleránsia sira ko-ezisténsia, kooperasaun, no fraternidade umanu.

Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta iha nia entrevista ba jornalista sira iha The Regist Abu Dhabi National Tower, hateten Abu Dhabi nu’udár nasaun ida riku-boot, sira maka halo investimentu makas iha Dubai ne’ebé hanesan sidade internasionál, koñesidu tebetebes iha mundu, mas Abu Dhabi mak hanesan parte ne’ebé iha Petróleu, Mina, Gás no rikeza boot liu hotu-hotu iha ne’e.

Tinan lubuk ida liubá kuandu Ramos-Horta  iha Ministériu Negósiu Estranjeiru bá tiha ona  Abu Dhabi, no prínsipe ka liurai sira Uniaun Emiradu Árabe halo nasaun ne’e sai nasaun ida tolerante, laiha problema radikalismu, no sidadaun estranjeiru lubuk ida, traballadór simples hosi nasaun oin-oin, no halo sientista no ekonomista oin-oin mai hodi halo Uniaun Emiradu Árabe sai rai ida internasionál.

Ramos-Horta  uluk kedas iha kontaktu ho Uniaun Emiradu Árabe, bá mai sempre liu hosi Abu Dhabi  no agora hanesan Prezidente Repúblika komesa loke sira-nia odamatan para haree aumenta relasaun no kooperasaun ho Timor-Leste.

Delegasaun Timor-Leste ne’ebé lidera hosi Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta, hasoru malu ho rezidente Uniaun Emiradu Árabe (UEA) Sheikh Mohamed bin Zayed Al Nahyan iha Abu Dhabi, Sesta (13/10/2023). Foto/Vito Salvadór

Área sira ne’ebé Ramos-Horta hanoin no hakarak atu sira haree ekonómia, turizmu, agrikultura no investimentu sira seluk, tanba nasaun Uniaun Emiradu Árabe hanesan nasaun ida riku-boot no kuandu riku labele rai de’it osan iha banku, maibé tenke investe, no UEA buka fatin ne’ebé sira bele investe para multiplika sira-nia reseita no kontribui ba ekonomia nasionál, rejionál no internasionál.

Ramos-Horta dehan, Timor-Leste nia Kooperasaun ho UEA iha nivel oin-oin, hanesan kooperasaun iha nível diplomátika ka relasaun polítika país rua nian, iha ne’ebé dezde uluk kedas UEA sempre husu Timor-Leste nia apoiu bainhira iha eleisaun ruma iha Nasoins Unidas no Timor-Leste sempre fó apoiu bá UEA no sira kontente loos ho apoia ne’ebé Timor-Leste oferese.

Advertisement

La’ós kooperasaun politika no diplomátika de’it mak Timor-Leste hakarak dezenvolve ho UEA, maibé hakarak haksoit bá iha kooperasaun investimentu. No área ne’ebé Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta hateten bá sira katak Timor-Leste presiza mak Otél ho fitun lima, tamba Timor-Leste atu tama bá ASEAN, sei simu bainaka lubuk ida no reuniaun oin-oin, no Timor-Leste nesesita dunik atu iha Otél fitun lima bá leten.

Husu atu UEA mós investe iha sentru konvensaun boot ida ba konferénsia ASEAN nian, Simeira sira ASEAN nian no konferénsia inter ministeriál ASEAN nian.

UEA kompromete atu haree sira ne’e hotu ho modalidade ida sira mak oferese de’it, modalidade seluk ida mak UEA fó empréstimu osan bá Timor-Leste hodi halo no ida seluk mak liu husi investimentu públiku privadu (Public Partership Privite) entre Timor-Leste no empreza ruma Abu Dhabi nian.

UEA bele haree mos enerjia renovável tanba UEA iha teknolojia avansadu tebes no investe ona iha nasaun lubuk ida. Investimentu iha área agrikultura, seguransa alimentár, no UEA iha interese tebes atu halo investimentu iha Timor-Leste no sei haruka ekipa ida bá Timor-Leste atu halo estudu no koleta dadus hodi hahú ho pasu foun ba investimentu.

“Prezidente UEA ema ida ho determinasaun no ho simpatia hateten katak planu sira ne’ebé ami ko’alia sei realiza no implementa atu tulun dezenvolvimentu ekonomia iha Timor-Leste,” Ramos-Horta haktuir.

Advertisement

Kondisaun ne’ebé presiza Timor-Leste tenke kria mak protesaun bá investimentu ne’ebé kuaze rai hotu-hotu halo nune’e, bainhira ema mai halo investimentu iha Timor-Leste, maka tenke garante protesaun oinsá, no iha Timor-Leste rasik Konsellu Ministru aprova ona lei protesaun ba investimentu.

Ida tan mak dupla tributasaun, katak presiza asina akordu bilaterál kada país. Iha iluminasaun dupla tributasaun signifika  bainhira selu ona impostu iha UEA sei la selu iha Timor-Leste katak selu impostu dala ida no iha Timor-Leste rasik lei doméstika fó intensivu barak bá investor sira atu la selu impostu durante tinan hirak konforme investimentu ne’ebé investor sira halo tanba importante liubá Timor-Leste mak empregu no ikus liu mak tenke iha Tribunál Arbitrál, portantu iha disputa komersial ruma, hanesan problema bá rai, no implementasaun kontratu kuandu iha konflitu la’ós liu husi Tribunál distritál, maibé tenke liu husi Tribunál Arbitrál ne’e para iha kredibilidade no integridade internasionál.

Ramos-Horta deklara bainhira fila ba Timor-Leste sei ko’alia ho Primeiru-Ministru, vise Primeiru-Ministru na’in-rua ne’ebé trata asuntu sira dezenvolvimentu no ekonomia tanba ne’e responsabilidade no kompeténsia Governu nian. ***

 

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Internasionál

Index Liberdade Imprensa, TL Hosi TOP 10 Tun bá 20

Published

on

Hatutan.com, (03 Maiu 2024), Díli— Index Liberdade imprensa mundiál bá tinan 2024 ne’ebé anunsia ofisialmente hosi RSF (Reporter Without Border), Timor-Leste (TL) tama iha ranking 20.

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

Ramos-Horta bá Portugál-EUA, Partisipa Aniversáriu Revolução dos Cravos

Published

on

Hatutan.com, (22 Abríl 2024), DíliPrezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta hamutuk ho delegasaun semo bá Portugál hodi partisipa aniversáriu Revolução dos Cravos bá dala-L (50).

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

Xanana Konvida Sylvia Earle Atu Fahe Esperiénsia bá TL Kona-bá Kuidadu Tasi

Published

on

Hatutan.com, (20 Abríl 2024), Díli— Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão konvida Péritu American Marine Biologist and Oceanographer, Sylvia Earle atu hala’o vizita mai Timor-Leste (TL) hodi fahe esperiénsia kona-bá diviorsidade tasi nian.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending