Hatutan.com, (10 Marsu 2023), Díli—Eis Administradór Postu Administrativu Letefoho, Adolfo Soares ho Eis Ministru Justisa Domingos Maria Sarmento ne’ebé hanesan mós Letefoho Oan, uma viziñu kedan no sei iha relasaun família fó-sasin katak, Ministériu Edukasaun Juventude no Desportu (MEJD) okupa duni Vicky Tchong ninia rai hodi halo konstrusaun bá edifísiu foun Eskola Cesar Maulaka ho sala de aula neen, iha suku Haupu Letefoho vila.

Edifísiu Eskola Sekundáriu Jerál, Cesar Maulaka Letefoho ne’ebé kontrusaun atinji ona 95%, maibé sei iha disputa nia laran. Foto/Cipriano Colo.

“Rai iha oin ne’e rai Estadu. Maibé sorin ne’e Vicky Tchong ninian duni. Ha’u duni mak sai sasin ka testemuña ba ida-ne’e, katak rai ne’e Vicky ninian tanba ha’u nia uma viziñu kedan. Ha’u hatene di’ak kona-bá estatutu rai ne’e tanba ne’e mak hau asina ninia dekalrasaun hanesan sasin,” Eis Administradór Letefoho Adolfo Soares hateten bá Hatutan.com via telefónika, Sesta (10/03/2023).

Lee Mós: Polémika Rai Konstrusaun Eskola Cesar Maulaka, Administradór Letefoho Husu MOP-MEJD Foti Desizaun

Eis Administradór Letefoho ne’e mós rekoñese katak, antes atu halo konstrusaun ne’e, parte Ministériu no mós ema hotu-hotu iha Letefoho hatene hela katak, rai ne’e Vicky Tchong  ninian, maibé sira obriga aan halo de’it no la konsulta.

Tanba ne’e, hanesan testemuña Adolfo Soares dehan, atu halo nusa mós desde uluk ne’e Vicky nia rai duni.

“Ha’u ho Eis Ministru Justisa Domingos Sarmento mak sai sasin tanba ami hatene didi’ak kona-bá rai ne’e. Atu halo dezenvolvimentu ne’e parte autoridade lokál mak tenka halo koordenasaun didi’ak ho rai na’in la’ós ba okupa direta, ne’e labele. Maibé, ida-ne’e problema sira nian no ha’u hanesan testemuña la mete to’o iha ne’ebá. Ha’u hanesan sasin ha’u tenke dehan rai ne’e ninian duni, tanba ha’u hatene katak sira hela iha ne’ebá desde uluk kedan no se ha’u sai testemuña atu haforsa de’it dehan katak rai ne’e ninian duni, ha’u atu dehan fali la’ós sira nia rai ne’e entaun ha’u sala,” Adolfo Soares fó sasin.

Nune’e mós Eis Ministru Justisa, Domingos Maria Sarmento fó testemuña katak, rai Letefoho ne’ebé oras-ne’e daudaun utiliza bá merkadu no kampu oan ne’e rai Estadu, rai ida ba kotuk ne’e Domingos Sarmento ninia subriña ho naran Vicky Tchong ninian.

“Foin lalais ne’e ha’u nia subriña Vicky Tchong mak halo duni reklamasaun no ha’u hanesan testemuña. Atu dehan katak, rai ne’e sira okupa dezde tempu Portugés to’o funu. Ha’u nia subriña ne’e mak halo reklamasaun no ha’u mak sai tetemuñu. Rai ne’e ha’u nia subriña Vicky Tchong ho nia inan-aman sira nian,” Domingos Maria Sarmento hateten via telefónika, Tersa (21/02/2023).

Testemuña ne’e klarifika katak, rai ne’ebé Vicky Tchong reklama ne’e mak konstrusaun ida ba kotuk ne’e, tanba iha oin ne’e rai Estadu duni.

“Sira nia rain duni tanba nia inan-aman okupa kleur ona. Bainhira ha’u moris mai mós sira hela tiha ona iha rai ne’e, sira loke loja no fa’an sasan iha ne’e no sira moris hotu iha rai ne’e. To’o tinan 1975  situasaun funu mak sira bá tiha Austrália,” Eis Ministru Justisa ne’e fó-sasin.

Domingos Sarmento hamutuk ho tetemuña lubuk ida mak hatene kona-bá estatutu rai ne’e katak, ne’e Vicky Tchong nian duni.

Kona-bá ne’e, antes ne’e Administradór Postu Administrativu Letefoho, António Manuel Soares klarifika katak, nia halo duni abuzu de podér hodi la konsulta ho parte na’in bá rai iha inísiu planu konstrusaun eskola Cesar Maulaka hodi autoriza MEJD okupa direta no la koordena mós ho Xefe suku na’in-ualu iha postu administrativu ne’e liuliu Xefe Suku Haupu.

Erru sira-ne’e Administradór António Manuel Soares rekoñese duni maibé nia mós aprezenta razaun katak, nia hakarak atu tau prioridade ba dezenvolvimentu iha postu administrativu ne’e.

Nune’e, nia entrega fila-fali bá parte MEJD ho MOP atu foti desizaun kona-bá erru ne’e, hodi deside atu muda eskola ne’e ka iha desizaun seluk ruma ne’ebé lori satisfasaun ba parte sira hotu.

“Tanba ne’e fila-fali bá Ministériu rua ne’e nia desizaun atu tetu, kona-bá situasaun ne’e atu nune’e aban bainrua haree katak, ida ne’ebé mak importante bele tau orsamentu hodi muda tiha eskola ne’e no konstrui fali rotunda ka loke estrada ne’e. Tanba ne’e ha’u husu ba Ministeriu rua atu labele mai tán ona ho autoridade lokál, tanba dezentedimentu ne’e liu ona, inklui desizaun sira ami foti ne’e mós liu tiha ona. Fila ba Ministériu rua atu tetu kona-bá uma ne’e hasai ka kontinua,” António Manuel Soares husu.

Administradór ne’e mós rekoñese katak, desizaun ne’ebé nia foti ne’e la konsulta ho ema ida tanba nesesidade obriga, volume estudante aumenta, iha pedidu ne’ebé eskola aprezenta no MEJD prevee ona orsamentu dala haat ona, hanesan Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2012-2013 mós haruka fila, 2014-2015 mós haruka fila, 2015-2016 haruka fila tanba de’it problema rai, nune’e iha tinan 2019 bainhira MEJD aprezenta proposta foun, nune’e 2020-2021 aprova duni.

Lee Mós: Vicky Tchong Husu Administradór Letefoho Rezolve Polémika Rai Konstrusaun Eskola Cesar Maulaka

Polémika Rai Konstrusaun Eskola Cesar Maulaka, Xefe Suku Na’in-8 Sei Hato’o Petisaun bá MEJD, MOP no Komisaun G

Polémika Konstrusaun Eskola Cesar Maulaka, MEJD La Koordena ho Diresaun Terras no Propriedade Ermera

Jornalista: Cipriano Colo